Teqvim2013. pdf

Ə d ə b i y y a t

İsmayılzadə Şəfiqə İsa qızı 

[Mətn]/Azərbaycan Sovet 

Ensiklopediyası.10 cilddə.- 

Bakı,1980.-C.4.- S.549.

Ə d ə b i y y a t

Nobellər və Bakı nefti [Mətn].- Bakı, 2010.- 188 s.

Ипполитова, Н. Династия Нобелей [Текст] /Н.Ипполитова; 

под ред. В.Тютюнника.- Тамбов: Изд-во МИНЦ, 2002.- 112 с.

12

21

21

Oftalmoloq

Mühəndis-kimyaçı

---

304

Tarixdə bu gün

Prokurorluq işçiləri günü

1998

OKTY

ABR

Ümummilli lider Heydər  Əliyev 

oktyabr ayının 1-ci gününün 

Azərbaycan Respublikası Prokuror-

luğu işçilərinin peşə bayramı günü 

kimi qeyd edilməsi barədə 17 iyul 

1998-ci il tarixində  Sərəncam imza-

lamışdır. Bu tarix Azərbaycan Xalq 

Cümhuriyyətinin Nazirlər  Şurasının 

1 oktyabr 1918-ci il tarixli qərarı ilə 

Bakı Dairə  Məhkəməsinin tərkibində 

prokurorluq orqanlarının fəaliyyətə 

başlaması ilə  əlaqədardır. Məhkəmə 

orqanlarından fərqli olaraq, bir çox 

dövlətlərdə prokurorluq müstəqil ins-

titut kimi xeyli sonralar yaranmışdır. 

Dövlət idarəetmə mexanizminin tərkib 

hissəsi kimi prokurorluğun  əsası ilk 

dəfə XIV əsrin  əvvəllərində Fransada 

kral IV Filip tərəfindən qoyulmuşdur. 

Onun vaxtında kral mənafelərinin pro-

kurorluq tərəfindən təmsil edilməsi 

Qanunla (25 mart 1302) təsbit edilmiş-

di. Həm Qərb ölkələri, həm də Rusiya 

prokurorluqlarına bir örnək kimi təsiri 

olan Fransa prokurorluğunun təşkili və 

fəaliyyəti haqqında qanun isə 1586-

cı ildə  qəbul olunmuşdur. Müstəqil 

Azərbaycan dövlətində prokurorluq or-

qanlarının yaranma tarixi Azərbaycan 

Xalq Cümhuriyyəti dövrünə (1918-

1920) təsadüf edir. 1918-ci il noyabr 

ayının 18-də Nazirlər Şurası tərəfindən 

“Azərbaycan Məhkəmə Palatası haq-

qında  Əsasnamə” təsdiq edilmiş-

dir. F.Xoyski, X.Xasməmmədov, 

A.Səfikürdski, T.Makinski AXC-nin 

ədliyyə nazirləri, eyni zamanda baş 

prokurorları olmuşlar. AXC-nin süqu-

tundan sonra dövlət orqanları ilə ya-

naşı, prokurorluq və istintaq orqanları 

da ləğv olunmuşdu. Sovetləşmənin ilk 

illərində bütün hakimiyyət orqanları-

nın fəaliyyətinə  nəzarət funksiyasını 

həyata keçirməli olan xüsusi orqanın 

yaradılması  zəruriliyini nəzərə ala-

raq Azərbaycan SSR MİK-in 11 iyul 

1922-ci il tarixli “Azərbaycan SSR-

nin dövlət prokurorluğu haqqında” 

Dekreti ilə Azərbaycan SSR-də sovet 

prokurorluğunun  əsası qoyulmuşdu. 

Xalq  ədliyyə komissarları  Ə.Qarayev, 

S.Çivanov, B.Vəlibəyov, B.Talıblı, 

H.Hacıyev, A.Sultanova və başqaları 

həm də Azərbaycan SSR-in baş proku-

rorları olmuşlar. 1936-cı ilin iyul ayın-

da Azərbaycan SSR Prokurorluğu Xalq 

Ədliyyə Komissarlığının tərkibindən 

çıxarılaraq birbaşa SSRİ Prokurorlu-

ğuna tabe edilməklə ayrıca qurum kimi 

fəaliyyətə başlamışdır. Kommunist 

partiyasının mütləq hakim olduğu So-

vet hakimiyyəti dövründə prokurorluq 

bu rejimə və partiya liderlərinə xidmət 

edən bir orqan olmuşdur. 

Ölkəmiz müstəqilliyini bərpa 

etdikdən sonra Azərbaycan Respubli-

kasının Prokurorluğu sinfi  mənafelərə 

xidmət edən orqandan qanunun alili-

yinin, insan hüquq və azadlıqlarının 

təmin olunmasına, cinayətkarlıqla 

mübarizəyə, qanunçuluğun qorunması-

na xidmət edən orqana çevrilməklə si-

vil və demokratik inkişaf yoluna qədəm 

qoymuşdur. 2002-ci il sentyabr ayının 

19-da qüvvəyə minmiş “Azərbaycan 

Respublikasının Konstitusiyasında 

dəyişikliklər edilməsi haqqında” re-

ferendum aktına  əsasən prokurorluğa 

həm də qanunvericilik təşəbbüsü hü-

ququ verilmişdir.