Big data texnologiyalari Big data

Big Data nima?
Aslida, atamaning ta’rifi yuzaga chiqadi: “katta ma’lumotlar” 
juda katta hajmdagi ma’lumotlarni boshqarish va ularni tahlil qilishni 
anglatadi. Agar siz kengroq qarasangiz, bu juda katta hajm tufayli 
klassik usullar bilan qayta ishlanmaydigan ma’lumotlar. 
Big Data atamasi o‘zi nisbatan yaqinda paydo bo‘lgan. Google 
Trends ma’lumotlariga ko‘ra, ushbu mashhurlikning faol o‘sishi 2011-
yil oxiriga to‘g‘ri keladi: 
2010-yilda katta ma’lumotlarni qayta ishlash bilan bevosita 
bog‘liq bo‘lgan birinchi mahsulotlar va yechimlar paydo bo‘ldi. 2011-
yilga kelib, eng yirik IT-kompaniyalar, shu jumladan IBM, Oracle, 
Microsoft va Hewlett-Packard, o‘z biznes strategiyalarida Big Data 
atamasidan faol foydalanmoqdalar. Asta-sekin, axborot texnologiyalari 
bozori tahlilchilari ushbu kontseptsiya bo‘yicha faol izlanishlarni 
boshlaydilar. 
Hozirgi vaqtda ushbu atama katta shuhrat qozondi va turli 
sohalarda faol qo‘llanilmoqda. Ammo Katta ma’lumotlar bu mutlaqo 
yangi hodisa, deb aniq aytish mumkin emas, aksincha, katta 
ma’lumotlar manbalari ko‘p yillar davomida mavjud bo‘lgan. 
Marketingda ularni mijozlar xaridlari, kredit tarixlari, turmush tarzi va 
hokazolarning ma’lumotlar bazasi deb atash mumkin. Yillar davomida 
tahlilchilar ushbu ma’lumotlardan kompaniyalarga mijozlarning 
kelajakdagi ehtiyojlarini bashorat qilish, xatarlarni baholash, 
iste’molchilarning xohish-istaklarini shakllantirish va h.k. 
Hozirgi vaqtda vaziyat ikki jihatdan o‘zgargan: 
- turli xil ma’lumotlar to‘plamlarini tahlil qilish va taqqoslash 
uchun yanada murakkab vositalar va usullar paydo bo‘ldi; 
- Tahlil vositalari turli xil yangi ma’lumotlar manbalari bilan to‘ldirildi, 
bu raqamli texnologiyalarga keng o‘tish bilan bog‘liq, shuningdek 
ma’lumotlarni yig‘ish va o‘lchashning yangi usullari. 
Tadqiqotchilar Big Data texnologiyalaridan ishlab chiqarish, 
sog‘liqni saqlash, savdo, davlat boshqaruvi va boshqa turli sohalar va 
sohalarda eng faol foydalanilishini taxmin qilishmoqda. 
Big Data bu ma’lum bir ma’lumotlar to‘plami emas, balki ularni 
qayta ishlash usullari to‘plami. Katta ma’lumotlar uchun aniqlovchi 

---

57 
xususiyat nafaqat
uning hajmi, balki ma’lumotlarni qayta ishlash va 
tahlil qilishning og‘ir jarayonlarini tavsiflovchi boshqa toifalardir. 
Qayta ishlash uchun dastlabki ma’lumotlar bo‘lishi mumkin, 
masalan: 
- Internet foydalanuvchilari xulq-atvori jurnallari; 
- narsalar Interneti; 
- ijtimoiy media; 
- meteorologik ma’lumotlar; 
- yirik kutubxonalarning raqamli kitoblari; 
- transport vositalarining GPS signallari; 
- bank mijozlarining operatsiyalari to‘g‘risidagi ma’lumotlar; 
- uyali aloqa abonentlarining joylashuvi to‘g‘risidagi ma’lumotlar; 
- yirik chakana savdo tarmoqlarida xaridlar to‘g‘risida ma’lumot va 
boshqalar.