Bilet 1 Metrotologiya – ölçmələr haqqında elmdir

4. Hissənin hüdud ölçüləri, meyilləri 

 

 

Hissənin hudud ölçüləri dedikdə gərilmə oturtma araboşluğu nəzərdə tuta bilərik.

 

Hədd ölçülərini hədd meyllənmələrini (yuxarı və aşağı) öz işarələri ilə nominal ölçünün 

üstünə gəlməklə təyin edirlər. Ölçü–xətti kəmiyyətin seçilmiş ölçü vahidlərində ədədi 

qiymətidir. Hədd ölçüləri–buraxıla bilən iki hədd ölçülərinə deyilir. Ən böyük və ən kiçik 

hədd ölçüləri arasındakı fərqə müsaidə  deyilir.

 

 

TD=Dmax-Dmin            Td=dmax-dmin

 

 

Müsaidə elə bir intervaldır ki, onun daxilində yalnız yararlı hissələrin həqiqi ölçüləri 

yerləşməlidir. O yalnız müsbət kəmiyyət ola bilər.Hədd ölçüləri nominal ölçü və hədd 

meyllənmələri ilə göstərilir. Hədd meyllənməsi hədd ölçüsü ilə nominal ölçünün cəbri fərqinə 

bərabərdir. Yuxarı və aşağı hədd meyllənmələri olur.Yuxarı hədd meyllənməsi, ən böyük 

hədd ölçüsü ilə nominal ölçünün aşağı hədd meyllənməsi isə ən kiçik hədd ölçüsü ilə nominal 

---

ölçünün cəbri fərqinə bərabərdir. Yuvanın yuxarı hədd meyllənməsi ES, aşağı hədd 

meyllənməsi EI, valın yuxarı hədd meyllənməsi es, aşağı həll meyllənməsi isə ei ilə işarə 

olunur. Beləliklə, yuxarıda deyilənləri aşağıdakı ifadələr şəklində yazmaq olar:

 

 

ES=Dmax-Dn             es=dmax-dn

 

Eİ=Dmin-Dn              ei=dmin-dn

 

 

Hədd meyllənmələri müsbət, mənfi və sıfıra bərabər olurlar.Standartlar üzrə meyllənmələr 

mikrometrlərlə göstərməlidir. Cizgilərdə isə hədd meyllənmələri mm-lə göstərilir.Müsaidə 

yuxarı və aşağı meyllənmələrin cəbri fərqinə bərabərdir.