Bilgisayara Giriş Ders Notları I. GİRİŞ
Yüklə 4,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Plotterlar: Bu donanımlarda yazıcılara benzerler. Ancak bir bıçak vasıtasıyla yazdırma işlemi bittiği noktada kağıdı kesen aygıtlardır. Genellikle inşaat mühendisleri tarafından büyük proje çizimlerinin baskısı için kullanılır. •
alarak duyulmasını sağlarlar. Çok çeşitli tipleri vardır. Günümüzde basit iki hoparlörden oluşan ürünler olduğu gibi, Dolby Stereo, Subfooper’lı 1 merkez 8 uydu şeklinde gelişmiş türleri de vardır. •
Projektörler: Monitörünüzdeki görüntüyü düz bir zemine yansıtmayı sağlayan bir aygıttır. Böylece daha fazla insanın bu görüntüyü görmesi sağlanır. Genellikle sunum yapmak için kullanılır.
gereği hem bilgisayarın gönderdiği bilgileri alan ve çıktı üreten hem de girdi üreterek bilgisayara bilgi gönderen aygıtlardır. •
Ses Kartı : Kişisel bilgisayarlar bip sesi çıkarabilir ve basit melodileri çalabilir. Daha farklı sesleri elde edebilmek ve CD kullanarak müzik dinlemek, TV veya film izlemek için veya programları kullanırken orijinal seslerini alabilmek için ses kartı takılmalıdır. Bu cihazlar bilgisayarın ürettiği sayısal ses sinyallerini hoparlörlerin kullanabileceği elektriksel sinyallere çevirirler. Ayrıca, mikrofon yada MIDI gibi aygıtlardan gelen elektriksel sinyalleri sayısal ses sinyallerine çevirerek bilgisayara aktarabilirler. •
Bilgisayardan gelen talepleri internete ulaştıran, internetten gelen cevapları bilgisayara ileten cihazlardır. Çevirmeli modemler ve ADSL modemler bulunmaktadır. İletişim hattının yapısına göre farklı isimlerle anılan modemler de mevcuttur. Günümüzde kişisel internet bağlantısı için yaygın olarak ADSL modemler kullanılmaktadır. •
aygıtlardır. Bu aygıt bilgisayardan aldığı mesajı yerel ağ ortamına gönderir ve yerel ağ ortamından gelen mesajları bilgisayara iletirler. •
aygıtı olarak farenin yerine, ekrana parmakla yada özel bir kalemle dokunulmasıyla çalışır. Ekran üzerinde menülere, programlara, dosyalara parmakla vurarak tıklamak ve açılmalarını sağlamak mümkün olur. Fare ile yapılabilen tüm işlevler daha kolay gerçekleştirilebilir. Büyük kullanım kolaylığı olmasına rağmen çok yaygın değildir. Çünkü oldukça pahalıdırlar. •
benzerler. Ancak görüntüler dijital olarak yakalandığı için hemen görüntülenebilir ve dijital olarak ta kaydedilir. Yapılan çekimler aygıt bilgisayara USB, paralel veya seri portlardan bağlanarak, bir uygulama yazılımı vasıtasıyla aktarılabilir. Bilgisayardaki filmlerin bu cihaza kopyalanması da mümkündür. 13
•
Fotoğraf Makineleri: Fotoğraf makinelerinin sayısallaştırılmış modelleridir. Çekilen fotoğrafları dahili hafızasında yada hafıza kartlarında depolarlar. USB kablo aracılığıyla bilgisayara bağlantısı sağlanabilir. Hem bilgisayardan bu cihaza hem de bu cihazdan bilgisayara fotoğraflar aktarılabilmektedir. •
Kızıl Ötesi Alıcılar : Bazı bilgisayarlarda ( özellikle diz üstü bilgisayarlarda) kızıl ötesi aygıtlarla iletişimi sağlayan bir donanımdır. Hem girdi hem çıktı yönünde çalışabilir. Örneğin bir kızılötesi ara birimi olan bir yazıcıya çıktı gönderilmesini veya bir tarayıcıdan girdi alınmasını sağlayabilir. •
gibi aygıtların bazı modelleri titreşim özelliğine sahiptir. Oyun esnasında bir çarpma durumunda, yada oyuncunun yaralanması ölmesi durumunda bu aygıtlar, bilgisayardan gelen bir sinyalle titreşim üretirler. •
Titreşim özellikli fare: Normalde fareler girdi aygıtı niteliği taşırlar. Ancak bazı modellerinde, oyun aygıtlarında olduğu gibi titreşim özelliği vardır. •
tarayıcı özellikleriyle geliştirildiği donanımlardır. Tarayıcı özelliği nedeniyle cihaz girdi aygıtı olarak çalışırken faks ve yazıcı özelliği ile çıktı aygıtı olarak çalışır. X. Yazılımlar : Yazılımlar bir işin bilgisayar ve donanımları aracılığıyla yapılabilmesini sağlarlar. Bu nedenle, yapılmak istenen işin mantığı yazılıma yansıtılmalıdır. Yazılımlar dış ortamdan aldığı veya ürettiği verileri bilgiye dönüştürerek çıktı aygıtlarına iletirler. Yazılımların temel amacı, bilgisayarların çalışmasını kullanıcıların anlayabileceği biçime dönüştürmek ve kullanıcının verdiği komutları bilgisayar diline çevirmektir. 1. Sistem Yazılımları : Bir bilgisayar sisteminin işletimiyle ilgili tüm işlevlerin yerine getirilebilmesini ve donanım ile uygulama yazılımları arasındaki ilişkiyi sağlayan yazılımlardır. En bilinen sistem yazılımı işletim sistemi (operating system) adı ile anılır. İşletim sistemi, bilgisayar donanımının verimli ve kolay kullanılmasını sağlamak amacıyla hazırlanan programlardan oluşur. Genellikle bilgisayar ilk açıldığında, işletim sistemini oluşturan programlar otomatik olarak çalışırlar. Donanım sürücüleri, donanımlar ile işletim sistemi arasındaki iletişimi sağlayarak, donanımın verimli kullanımını sağlayan sistem yazılımlarıdır. Dolayısıyla sürücüler, donanımların işletim sistemiyle uyumlu çalışabilmeleri ve kendilerinden beklenen fonksiyonları tam olarak yerine getirebilmeleri açısından çok önemli bir rol üstlenirler. Bir diğer sistem yazılımı, programlama dili sistemi (language system) olarak anılır. Programlama dillerine ait derleyiciler, yorumlayıcılar ya da bu dillerde program geliştirmekte kullanılan diğer özel program parçalarından oluşur. Çok kullanılan bir diğer sistem yazılımı da hizmet programları sistemidir (utility system). Bu gruba giren programlar veri ve program hazırlama ya da düzeltme (editing), karşılaştırma (compare), sıralama (sort) vb. hizmetlerde kullanılırlar. Sistem yazılımlarının en önemlisi ve bilgisayarın çalışabilmesi için en temel yazılımlar işletim sistemleridir. İşletim sistemi, bir bilgisayarda işlemlerin yapılabilmesini, komutların yerine getirilmesini, programların birbiriyle uyum içerisinde sorunsuz çalışmasını, kullanacakları disk alanını ve araçların paylaşımını düzenleyen, kısaca bilgisayarın temel işlevini yerine getirebilmesini sağlayan yazılımlardır. İşletim sistemleri ne için kullanılacağına ve gerçekleştirilmek istenen işlevlere göre farklı türde olabilir. Bazı işletim sistemleri bir bilgisayar ağı üzerindeki çok sayıda kullanıcıyı yönetmek için geliştirilmiştir (Windows 2000, Windows 2003 , Unix, Linux vb). Bazı işletim sistemleri ise çok basit bir işlevi yerine getirmek için tasarlanmıştır (El bilgisayarlarındaki işletim sistemleri gibi). Hitap ettiği kullanıcı sayısına göre, tek kullanıcılı ve çok kullanıcılı olmak üzere ikiye ayrılırlar. Bu işletim sistemleri, bilgisayar sistemine aynı anda tek kullanıcının erişebilmesine olanak tanır. Çok kullanıcılı işletim sistemleri ise, sisteme aynı anda çok kullanıcının erişimine olanak tanır. Çok sayıda kullanıcının bilgisayara 14
erişimi ağ üzerinden olacaktır. Bu işletim sistemlerinin yapısı tek kullanıcılı işletim sistemlerine göre daha karmaşıktır. Çünkü kullanıcıların taleplerini karıştırmadan yerine getirmek, yetkisiz kullanıcıların sisteme girmesini önlemek, kullanıcıların verilen haklar nispetinde taleplerine cevap vermek gibi karmaşık işlevler söz konusudur. İşletim sistemleri, kullanıcılara “komut satırı” veya “grafiksel” ara yüz sunmak durumundadır. IBM-DOS, MS-DOS, UNIX işletim sistemi komut satırı ara yüzüne sahiptir. Windows, MAC-OS, LINUX, Novell ise grafiksel ara yüze sahip işletim sistemleridir. Grafiksel ara yüze sahip işletim sistemlerinin kullanımı daha kolay olduğu için daha yaygındır. 2. Uygulama Yazılımları : Yaygın olarak kullanılan uygulama yazılımları, kelime işlemciler, elektronik tablolama, veri tabanı, sunu programları, elektronik posta vb işlevleri olan yazılımlardır. Sözlük işlemciler MS Word, Not Defteri gibi doküman oluşmayı sağlayan, yazılımlardır. Elektronik tablolama yazılımları, MS Excel gibi çeşitli hesaplamalarda yapılabilen, verilerin satır sütunlar halinde sunulduğu yazılımlardır. Veri tabanı ise, MS Access gibi, verilerin sistematik olarak düzenlenmesini ve sorgulanmasını sağlayan yazılımlardır. Sunu programları, panel ve seminerlere sunular hazırlamayı sağlayan MS Power Point gibi uygulama yazılımlarıdır. Elektronik posta gönderip, almayı sağlayan MS Outlook vb Uygulama yazılımları da vardır. Bunların yanı sıra, çizimler yapmayı, fotoğraf düzenlemeyi sağlayan Corel Draw, Adobe Photoshop, Autocad vb yazılımlar da yaygın olarak kullanılır. Bu genel amaçlı uygulama yazılımları yanında, özel amaçlara yönelik, Muhasebe entegre, Personel Yönetimi, Öğrenci İşleri, Otel Rezervasyon Sistemi vb Uygulama yazılımları kullanılmaktadır. •
Kelime işlemciler Kişisel bilgisayarlarda en çok kullanılan uygulama yazılımı olan kelime işlemciler, bilgisayarınızda yazılar yazıp bunları yazıcıda bastırmanızı sağlar. Gelişmiş kelime işlemciler, farklı yazı tiplerinden sayfa düzenlerine, yazılar içine yerleştirilecek resimlerden yazı biçim ve renklerine, yazı içinde bir sözcüğü aratmadan, yazının gramer ve imle kontrolüne kadar çeşitli işlevler sunarlar. Belli başlı kelime işlemciler arasında Microsoft Word, Corel Wordperfect ve Lotus Word Pro’yu sayabiliriz. •
Hesap tabloları Pek çok kullanıcı hesap-kitap yapacağı bir araca ihtiyaç duyar. Bu bir fizibilite olabileceği gibi evin aylık bütçesi de olabilir. Matematiksel işlemlerde yetenekli, esnek yazılımlar olan hesap tabloları burada devreye girer. Hesap tabloları, yan yana ve alt alta dizilmiş hücrelerden oluşur. Her bir hücreye bir matematiksel değer veya bir işlem yazılabilir. Hesap tabloları dört işlemden karmaşık fonksiyon hesaplarına kadar pek çok işi yapabilir. Bu hesaplamalardan yararlanarak grafikler hazırlayabilir. Belli başlı hesap tabloları arasında; Excel, ve Lotus 1-2-3’ü sayabiliriz. •
Toplantılarda karşınızdakilere anlatacaklarınızı görsel olarak etkileyici bir biçimde sunmanız için hazırlanan bu programlar, diğer uygulamalardan veri alabilir. Örneğin bir hesap tablosu ile çıkarılmış kar/zarar grafiğini sunu programları ile dinleyicilerinize sunabilirsiniz. Microsoft PowerPoint, Lotus Freelance Graphic, Corel Presentations belli başlı sunu programlarıdır. •
Veritabanı Her türlü bilginin düzenli bir şekilde, istenildiğinde kolayca erişilerek kullanılabilecek tarzda saklandığı bir veri koleksiyonudur. Adres-telefon defteriniz, bir firmanın bütün müşterilerini içeren kartlar, bir kurumda çalışan elemanların sicil dosyaları birer veritabanıdır. Bu bilgileri kullanıcılar girer, veritabanı ise çok çeşitli kriterlere göre devasa boyuttaki bu bilgiler arasından arama yapar, normalde bizim erişemeyeceğimiz hızda aradığımız bilgileri karşımıza getirir. Herkesin kullanabileceği Microsoft Access, Lotus Approach, gibi veritabanlarının yanı sıra Oracle 8, IBM Dbase-II gibi büyük şirketlerin ihtiyaçlarına göre modüler bir biçimde programlanan, üzerinde farklı çözümler geliştirilebilen veritabanları da vardır.
15
•
Fotoğraf ve resimleri görüntülemenize, üzerinde değişikler yapmanıza, resim çizmenize, resimler üzerinde çeşitli efektler uygulamanıza izin veren tüm yazılımlar grafik yazılımlar kategorisine girer. Windows ile gelen ve PC’nizde resimleri görüntülemek ve basit şekiller çizmek gibi işlere yarayan Paint’den çok gelişmiş özelliklere sahip olan Adobe Photoshop’a kadar çok çeşitli görüntü işleme yazılımları bu kategoriye girer. •
3D Modelleme/Animasyon Bu yazılımlarla PC’nizde çizimlere hareket verebilir, iki ve üç boyutlu animasyonlar gerçekleştirebilirsiniz. 3D modelleme programları endüstriyel tasarım kadar, çizgi film, oyun vs. üretiminde de kullanılabilir. •
Mühendislerin çizim ve hesaplama gereksinimi, standart grafik programlarının ve hesap tablolarının sağladıklarından çok farklıdır. AutoCAD gibi gelişmiş tasarım yazılımları ve bazen bu uygulamalarla birlikte kullanılabilen çeşitli mühendislik hesap programları bu kategoridedir. •
İş dünyası için elzem olan muhasebe, stok kontrol, belge yönetimi, üretim planlama, fizibilite vb. işlevleri, ticari yazılımlar yerine getirir. •
İnternet’e, Web sitelerine, haber gruplarına bağlanmak, e-mail göndermek modemle PC’mizden faks çekmek, başkaları ile dosya alışverişinde bulunmak, görüntülü ve yazılı sohbet etmek için iletişim yazılımlarını kullanırız. •
Oyunlar PC’ler iş aracı oldukları kadar oyun ve eğlence arcıdırlar da. Renkli bir PC için binlerce oyun bulmak mümkün... •
Özel uygulamalar Bütün bu kategorilerdeki yazılımlarla yapılamayacak pek çok iş vardır. Onun için firmalar özel yazılımlar geliştirmiştir. Sözgelimi bir otelin giriş/çıkışlarının takibi, doluluk oranlarının hesaplanması, otelin çeşitli bölümlerinde stok kontrolü gibi işlemler için özel uygulamalar üretilebilir. Özel uygulamalar siparişle de gerçekleştirilebilir. •
Multimedya uygulamaları Metin, resim, film, ses ve animasyonun bir araya geldiği bu yazılımlar arasında genelde hobileri geliştirmeye yönelik yazılımlar ve ansiklopedik bilgi veren başvuru yazılımları yer alır. •
Sistemimizi daha verimli kullanmak ve diskimizin, diskimizdeki bilgilerin bakımını yapmak için kullandığımız büyüklü küçüklü pek çok uygulama bu sınıfa girer. Bunlar arasında; bazı programların korunması, rakiplere zarar verilmesi ya da eğlence amacıyla üretilen ve virus adı verilen programlar da bulunmaktadır. Tabi ki bu virusları temizleyecek antivirus programları da unutulmamalıdır. •
Programlama yazılımlar Her tür uygulamayı yazmak için kullanılan programlara da programlama yazılımı adı verilir. Basic programlama yazılımı eski ve en yaygın yazılımlar arasında sayılabilir. C++, Visual Basic, Delphi günümüzde en çok kullanılan programlama yazılımları arasındadır. 3. Bilgisayar Virüsleri Uygulama programları her zaman iyi bir amaç için hazırlanmazlar. Kimi zaman kötü niyetli kişiler tarafından, üzerinde çalıştıkları bilgisayara zarar vermek üzere yazılmış programlar da bulunabilir. Truva atı (trojan horse) olarak adlandırılan ilk gruba girenler, olağan uygulama programları içine gizlenmiş program parçalarıdır. İçine gizlenmiş oldukları programlar çalıştırıldıkları zaman bilgisayara zarar verebilirler. Ancak bu tip programlar, başka temiz programlara bulaşmaya çalışmazlar. Kurt (worm) olarak adlandırılan gruba girenler, diğer programlar içine gizlenme gereği duymazlar. Kendi başlarına bağımsız programlardır. Bunlar kendi 16
kendilerini bilgisayar ağları üzerinden dağıtarak çoğalırlar. Daha çok iletişim hatları üzerinde kilitlenmelere neden olarak zarar verirler. Son gruba giren ve hepsinden daha önemli olan bilgisayar virüsleri de truva atları gibi diğer programlar içine gizlenmiş durumda bulunurlar. Ancak onlardan farklı olarak, içine gizlendikleri programlar bir kez çalıştırıldıklarında otomatik olarak saklama ortamında bulunan diğer hatasız dosya ya da programların içlerine kendilerini kopya ederler. Bu tip dosya ya da programlar başka bir bilgisayarda çalıştırıldıklarında, bu defa oradaki programlara da bulaşır ve böylece giderek bütün dünyaya yayılırlar. Bu şekilde bulaşmış olan virüsler, belirli koşullar sağlandığında, dosyaları silebilir, bozabilir ya da bilgisayarın performansının düşmesine neden olabilir.
İşletim sistemi , komutların yerine getirilmesini, programların birbirleriyle uyum içinde ve sorun çıkarmadan çalışabilmelerini, kullanılacak disk alanını ve donanımların paylaşımlarını düzenleyen kısaca bilgisayarın temel işlevlerini yerine getirmesini sağlayan sistem yazılımlarıdır. İşletim sistemini, bir bilgisayar sisteminde kullanıcı ile iletişim kurarak, donanım ve yazılım nitelikli kaynakların kullanıcılar arasında uygun bir biçimde paylaştırılmasını ve donanım ile yazılım birimlerinin etkin bir biçimde kullanılmalarını sağlayan sistem programları topluluğuna denir. İşletim Sistemi, bilgisayar donanımı ile bilgisayar kullanıcısı arasında bir arayüz (interface) görevini gören programlar topluluğudur. Bu programlar topluluğunun genel amacı, bilgisayar kullanıcılarına programlarını çalıştırabilecekleri ortamı yaratmak ve bilgisayar sisteminin etkin ve verimli olarak kullanılmasını sağlamaktır.
• Program işletimi: Uygulama programları ve diğer sistem programlarının işletimini denetlerler • Hata denetimi: İşletim sırasında programlarda ve donanımlarda ortaya çıkacak hata durumlarını denetler ve gerekirse kullanıcıyı uyarırlar • Giriş/Çıkış denetimi: Programların donanımdan istedikleri okuma ve yazma isteklerini denetlerler • Dosya
Depolama aygıtlarında dosyaların oluşturulması, silinmesi, kopyalanması, taşınması vb. işlevleri yerine getirirler • Muhasebe: Bilgisayar donanımının kim tarafından ne kadar süre ile kullanıldığına ilişkin istatistiksel bilgileri tutarlar • Paylaşım: Bilgisayarların verimli bir şekilde kullanılabilmesi için, olabildiğince çok kişi tarafından ortak olarak kullanılabilmesini sağlarlar • Koruma: Bilgisayarda kayıtlı olan dosyalar ve çalışmakta olan programların,başka kullanıcılar tarafından bilinçli ya da bilinçsiz olarak bozulmasını engellerler.
• Çok işlemcililik (multiprocessing): Bazı bilgisayarlarda birden fazla işlem donanımı bulunabilir. Bu terim, işletim sisteminin birden fazla işlemciyi destekleyebildiğini belirtir. • Çok kullanıcılılık (multiprogramming): Ana belleğe aynı anda birden çok kullanıcıya ait programların yüklenebilmesi, ve birlikte çalıştırılabilmesi demektir. • Çok görevlilik (multitasking): Aynı kullanıcının birden fazla programı ya da program parçasını aynı anda çalıştırabilmesi demektir. • Zaman paylaşımı (time sharing): İşlem donanımını, çok küçük zaman aralıkları ile ya da herhangi bir nedenle serbest kaldığında farklı farklı programlara kullandırarak, işlem donanımının daha verimli kullanılmasının sağlanması demektir. • Gerçek zamanlı işlem (real time processing): İşletim sisteminin, dış ortamdan gelen verileri çabucak değerlendirip sonuçlarını en gerekli oldukları süre içinde tekrar dış ortama aktarmaları demektir. Seri üretim yapan fabrikalar, büyük çaplı rezervasyon sistemleri, uzay uçuşları vb. alanlarda bilginin elde edilme süresi çok önemlidir.
17
• Görüntü bellek (virtual memory): İşletim sisteminin, ana belleği gerçekte olduğundan daha yüksekmiş gibi kullanabilmesidir. Programların ana belleğe sığmayan kısımları sabit disk üzerine yazılır, işletim sırasında gerekli oldukça tekrar ana belleğe getirilir. Böylece ana belleğe sığamayacak kadar büyük programlar da çalıştırılabilir.
İşletim sistemleri kullanıcı sayısına göre tek kullanıcılı ve çok kullanıcılı olmak üzere iki ana grupta sınıflandırılmaktadır.
kullanmasına yönelik tasarlanmış işletim sistemleridir. IBM-DOS, MS-DOS, Windows 3.0, Windows 95, Windows 98 ve Windows ME işletim sistemleri bu gruba dahil edilebilir. Çok Kullanıcılı İşletim Sistemleri : Bilgisayarın işlemci, hafıza ve disk alanını çok sayıda kullanıcının paylaşmasını sağlayan işletim sistemleridir. Aynı anda çok sayıda kullanıcının farklı uygulama yazılımları kullanmasına ve farklı dosyalara erişmesine olanak sağlayan işletim sistemi türüdür. Unix, Linux, Window NT, Windows 2000, Windows XP, Windows 2003, Windows Vista vb işletim sistemleri çok kullanıcılı işletim sistemleri grubunda yer alır.
Yüklə 4,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|