Bilgisayara Giriş Ders Notları I. GİRİŞ
Yüklə 4,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Arama Motorlarının İşlevleri
- Sorgulama mekanizmaları sunmak
- Bilgisayar Virüslerinin Özellikleri;
- Bilgisayar Virüsleri Nasıl Bulaşır
- Truva Atları nedir
- Anti-Virüs Programları
- I. E-POSTA LİSTELERİ (MAILING LİST)
- II. HABER GRUPLARI (NEWSGROUP)
|
Arama Motorları Web sayfalarını otomatik bir şekilde tarayan ve birtakım indeksler oluşturan, seçilen bazı anahtar kelimeler yardımıyla bu indeksler üzerinden sorgulama yapan sistemlere "Search Engine" (Arama Motoru) denir. Arama motorlarının iki çeşidi bulunmaktadır: •
hafızalarına alırlar. Bunun içinde bir çeşit robot kullanırlar. Bu robotlar siteden bir sayfayı ziyaret ettikten sonra o sayfada bulunan tüm linkleri de ziyaret ederler. Örneğin, bir sitenin ana sayfasını ziyaret ederlerse, buradan link verilmiş tüm sayfaları da ziyaret ederler. Ayrıca site dışından bu siteye link verilmişse orayı da ziyaret edecektir ve eğer bu site listelerinde yoksa onu da ekleyeceklerdir. •
olmak çok önemlidir. Çünkü insanlar tarafından kontrol edildiği için oldukça güvenilir olarak görüldüklerinden birçok insan bunları ziyaret eder. Ayrıca bunlara kayıt olmak crawlerların siteleri bulmasını da kolaylaştırır. Arama Motorlarının İşlevleri • Veri toplamak: Veri toplama işi, Wanderer, Spider, Harvest, Pursuit … vb gibi otomatik robot sistemler ile, çeşitli web, gopher, ftp siteleri arasında gezinerek ve buralardaki kaynakları tarayarak yapılmaktadır. • Sorgulama mekanizmaları sunmak: Sorgulama mekanizmaları sistemlerinde, toplanan veriler üzerinde sorgulama yapılabilmesini saglayan kullanıcı arayüzleri ve üzerinde hızlı sorgulama yapılabilecek veritabanı (database) sistemleri vardır. Kullanıcı, seçilen bazı anahtar kelimelere uyan bilgileri kolayca tarayabilmekte ve web ara yüzü içinde aradığı bilgilerin bulunduğu site adresleri arasında gezinerek bilgiye ulaşılabilmektedir.
95
INTERNET VE GÜVENLİK
Virüsler, bilgisayarımızı çalıştırdığımızda herhangi bir şekilde zarar veren küçük programcıklardır ve bu programcıklar sanılanın aksine bilgisayarda çok yer kaplamazlar. Bilgisayar virüslerinden bazıları sadece bulaştığı programı bozacağı gibi bilgisayarın ana kartı bozabilir. Örneğin; her 26 Nisan'da aktif hale gelen "CIH" diğer adıyla Çernobil virüsü bilgisayarın bios'unu silen bir virüstür. Bu virüs sadece harddiskteki dosyaları kullanılmaz hale getirebildiği gibi bilgisayara da tekrar kullanılmayacak kadar zarar verebilir. 2000'li yıllarda yaygın hale gelen internet'ten e-posta yoluyla bilgisayarlara bulaşan ve kullanıcı bilgisayarın Outlook Express denilen e-posta programı üzerinde yer alan adreslerine kendini yollayan virüslerde yaygınlaşmıştır.
• ".exe", ".com" gibi dosyalara bulaşırlar. • Virüsler kendini otomatik olarak kopyalar. • Bu programlar kendilerini kullanıcı müdahalesine gerek kalmadan kendi kendine çalışacak şekilde sabit diske kaydeder. • Virüsün bulaştığı program kendi kendine yeni virüsler üretir. • Virüsler programların özelliklerini değiştirirler. • Çoğu kez görüldüğü kadarıyla virüsler bir programa sadece 1 kez bulaşırlar. • Virüsün bulaştığı program uzun süre normal çalışır. • Virüslerin bulaştıkları programlar önceden yaptığı şeylerin yanında virüsün istediği şeyleri de yapar. • Kullanıcı bilgisayarına ve sabit diskine zarar verirler. • Programlara bazı virüslere karşı bağışıklılık kazandırılabilinir. • Virüsler devamlarını sağlamak için bazı önlemler alırlar. Bu önlemlerin başında da Anti-Virüs Programları tarafından fark edilmemek için bilgisayar sisteminde gözükmemeye çalışırlar. Çoğu virüsün tekniği iyi gizlenmektir. Bu yüzden virüs kodları çok kısa olur. Ayrıca virüs programları, kendilerini değiştirerek virüs arayan programlardan korunabilirler.
Virüsler, disket, cd, internet, e-posta gibi yolları kullanarak bilgisayara bulaşırlar. Boot sektör virüsü bulaşmış bir disketle bilgisayar açılırsa virüs harddisk'in boot sektörüne bulaşabilir. 2000'li yıllarda virüslerin en çok kullandığı yöntem ise e-posta yoludur. Bu yöntemde virüslü bilgisayar bazen kendi kendine kaydedilen e-posta adresine posta göndererek virüsün başka bilgisayarlara bulaşmasını sağlamaktadır.
Virüsler bulaştığında; • Harddisk veya diskette bozuk sektör sayısında artma olabilir. • Bulaştığı programların boyutlarında artış olabilir. • Anlamsız hata mesajları alabilirsiniz. • Ram eksikliği olabilir ve bazı programlar Ram'i çok fazla kullanmaya çalışabilir. • Bazı programlar çökebilir, programlarda bazen yavaşlamalar bazen de kilitlenmeler olabilir. • Dosyalarınız açılmıyor ya da içeriği bozuk açılabilir.
Truva atları bir tür virüs zannedilmekle beraber aslında değildir. Bu bir tür küçük casusluk yazılımıdır. Örnek vermek gerekirse makinenize bulaştığı zaman size ait özel bilgileri başka e-posta adreslerine yollamaya başlar. Genelde internetten güvenilmez yerlerden çekilen başka programların yüklenmesi ile bulaşır.
Bilgisayar kurtları, bilgisayarınızın hafızasında boş yer kalmayana kadar kendini kopyalan programlardır. Bilgisayar kurtları bilgisayarın hafızasını kaplar ve böylece bilgisayarın yavaşlamasını ve hatta çökmesini amaçlar. Bilgisayar kurtları ilk önce Ram'de kendine bir yer bulur ve kendini oraya kopyalar daha sonra ise yeni kopyayı çalıştırır. Bu programın çalıştırılmasıyla bir döngü oluşur ve devamlı olarak ilk başlatılan programın
96
kopyası üretilmekte sonra da bu kopyalar çalıştırılmaktadır. Bu kopyalama hafızada yer kalmayıncaya kadar devam eder ve hafıza dolduktan sonra bilgisayar yavaş çalışmaya başlayacak veya çökecektir.
Mantık bombaları, programcı tarafından programcının isteği dışında bir olayın gerçekleşmemesi için programların içine yerleştirilen programcıklardır. Bu mantık bombalarından korunmak için yükleyeceğiniz programların orjinal cd veya disketten olduğuna dikkat edin aksi takdirde mantık bombaları bilgisayarınıza yerleşebilir ve bilgisayarınızın çökmesine neden olabilir.
• Mutlaka bir anti-virüs programı yüklemelisiniz. • Kurduğunuz anti-virüs programını sıksık güncelleştiriniz. • Önemli bilgi ve belgelerinizin kopyalarını mutlaka bulundurmalısınız çünkü anti-virüs programları kimi zaman virüsü temizleyememektedir.
Bu programlar virüsleri tespit eden, virüs bulaşmış dosyaları temizleyen veya silen programlardır. Bu programlardan bazıları trojanları (truva atları) da tespit edebilmektedir. Trojanların virüslerden farkı gözle görünebilir olması ve normal bir dosya gibi silinebilir olmasıdır.
Yaygın olarak kullanılan Anti-Virüs Programları: • Norton Anti-virüs • McAfee Anti virüs • Antivir • AVP
• Panda Anti virüs • F-prot Ağ Üzerinde Güvenlik Birbirine bağlı bilgisayarların oluşturduğu bütüne "bilgisayar ağı" adı verilir. Virüsler ağ üzerinden çok daha kolay bulaşabilir ve hatta ağ içerisinden herhangi bir kişi, güvenlik programınız yoksa kolayca dosyalarınızı ele geçirebilir. Bu yüzden bilgisayarınıza bir anti-virüs programı ve kişisel firewall programını yüklemeniz bilgisayarınızın güvenliği açısından önemlidir.
•
keşfederseniz, yüklemeden önce ve sonra virüs taramasından geçirin. • Bilgisayarınıza izinsiz girişleri engellemek üzere kişisel firewall kullanın. •
İşletim sisteminiz konusunda güvenlik gelişmelerini takip edin. • Bir ağ üzerindeyseniz ve dosyalarınızdan bir kısmını paylaştırdıysanız, paylaşım şifresini tahmin edilemeyecek kadar uzun bir şekilde seçiniz ve belirli aralıklarla değiştiriniz. •
İnternet'te paylaşmanız gerekenden fazlasını paylaşmayın. Gerçekten ihtiyacınız olmadıkça 'File and Printer sharing' gibi öğeleri yüklemeyin.
E-posta listesi , e-posta (elektronik posta) mesajlarını listeye üye insanlara otomatik olarak göndermek için geliştirilmiş bir teknolojidir. E-posta listesine gönderilen bir e-posta, e-posta listesi sunucusu (server) ve yazılımı sayesinde otomatik olarak tüm üyelerine gönderilir. E-posta listeleri ortaya çıkarılırken başlık, konu, isim gibi tanımlayıcı ifadeler belirlenir, amaç ortaya konulur. Daha sonra uygulama yazılımı kullanılarak grup oluşturulur. Belirlenen bu ifadeleri bilen, ilgi duyan kişiler e-posta listesi sunucusuna bir mesaj göndererek ya da listenin yöneticisi ile irtibata geçerek listeye üye olurlar. Bundan sonra listenin adresine gönderilen her posta yeni üyeye de ulaştırılır.
97
E-posta listelerinin organize edilmesi sırasında listeyi oluşturan kişi ya da kişiler tarafından listenin amacına yönelik bir takım kurallar belirlenebilir, bu kurallar bu listenin en etkin şekilde kullanılabilmesi için gereklidir. Listeye üye olacak kişi belirlenen bu kuralları üye olmadan önce kabul etmiş olmalıdır. E-posta listelerine üye olmadan önce dikkat edilmesi ve bilinmesi gereken birkaç husus bulunmaktadır; • E-posta listelerinden her gün çok sayıda mesajın gelebileceği, ve her mesajı okumanın gerekmediği •
İstenildiği vakit listeden hemen çıkılabileceği, • Listeye her yollanılan mesajda kişinin kendisini baştan tanıtan bir kısmın yer alması gerekmediği, • Bir mesajı cevaplarken, grubun hepsini ilgilendirmeyen bir cevap olması halinde sadece göndericiye cevap olarak iletilmesi gerektiği, • Üyeliğin bildirildiği ilk mesajda yer alan bazı faydalı bilgiler, adresler bulunmaktadır. Üyelikten çıkma isteğiniz, bir süreliğine mesajlarınıza bakamayacağınız için, geçici olarak üyeliğinizin dondurulması gibi istekleriniz için bu adreslerin tutulması gerekmektedir. E-posta listelerinin kullanım alanı gelişen teknoloji ile birlikte çok hızlı bir şekilde artmıştır. Bu kullanım alanlaranı yönelik örnekler vermek konunun daha iyi anlaşılması için yararlı olacaktır; Bir şirketin/kurumun/derneğin haftalık/aylık vs haber bültenleri ve duyuruları Bir yazılımla ilgili haberleşme/bilgi paylaşımı Ortak ilgi alanları bulunan kişilerin haberleşmesi Görüldüğü üzere kullanım alanlarının iletişim ve bilgi paylaşımı gibi ortak paydaları bulunmaktadır. Gelişen teknolojinin de temeline bakarsanız iletişim ve bilgi paylaşımı esastır. Günümüzde bazı internet siteleri, e-posta listelerine de hizmet vermektedir. Kendi bünyesinde oluşan liste için belli miktarda bir diski kullanıcı üyelerin hizmetine açmaktadır. Bu diskte kullanıcılar çeşitli dosyalar oluşturup bunları orada saklayabilmektedir. Böylece o liste ile ilgili bazı gerekli bilgileri her kullanıcı bir yerlerden bulup edinme yerine, listenin web sitesine girip oradan temin edilebilmektedir. Ayrıca bu ortamda çeşitli anketlerin oluşturulup sonuçlarının değerlendirilmesi, sohbet oturumlarının açılıp yönetilmesi mümkün olmaktadır. Hatta verilen bütün bu hizmetler sitenin, gönderilen liste mesajlarına eklediği reklamlar sayesinde ücretsiz olarak yapılabilmektedir.
Haber grubu, internet kullanıcılarının her türlü konuda bilgi alışverişi yapmalarını sağlamak amacıyla oluşturulmuş tartışma ortamlarıdır. Haber sunucuları (News Server) sayesinde çeşitli konulardaki haber grupları (Newsgroups) içerisinde bilgiler almak, mesajlara cevap yazmak veya tartışılan konu hakkında aktif olarak görüş bildirmek mümkündür ( http://www.meb.gov.tr/duyurular/duyurular/internetEtigi/intEtik.htm , 8 Kasım 2005). Basit e-posta mesajlarından sonra internetin en eski kısmı ve hala oldukça geniş bant genişliğine sahip alanıdır. .( http://bornova.ege.edu.tr/%7Eenis/bildiri/ , 7 Kasım 2005)
Yüklə 4,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|