Bilgisayara Giriş Ders Notları I. GİRİŞ
Üst Seviye DNS Sunucular ve Alan İsimleri
Yüklə 4,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İkinci Seviye DNS Sunucular
- Internet Explorer
|
Üst Seviye DNS Sunucular ve Alan İsimleri : Com : Ticari kuruluşların ve ülke DNS’lerinin kayıtlı olduğu DNS sunucu Org : Ticari olmayan kuruluşların ve ülke DNS’lerinin kayıtlı olduğu DNS sunucu Edu : Eğitim kuruluşlarının ve ülke DNS’lerinin kayıtlı olduğu DNS sunucu Gov : Hükümet kuruluşlarının ve ülke DNS’lerinin kayıtlı olduğu DNS sunucu Mil : Askeri kuruluşların ve ülke DNS’lerinin kayıtlı olduğu DNS sunucu Net : Genel amaçlı ağ servis kuruluşlarının ve ülke DNS’lerinin kayıtlı olduğu DNS sunucu Ac : Akademik kuruluşların ve ülke DNS’lerinin kayıtlı olduğu DNS sunucu
Tr : Türk kuruluşlarının kayıtlı olduğu DNS sunucu Uk : İngiliz kuruluşlarının kayıtlı olduğu DNS sunucu Ca : Kanada kuruluşlarının kayıtlı olduğu DNS sunucu De : Alman kuruluşlarının kayıtlı olduğu DNS sunucu Jp : Japon kuruluşlarının kayıtlı olduğu DNS sunucu Fr : Fransız kuruluşlarının kayıtlı olduğu DNS sunucu Au : Avustralya kuruluşlarının kayıtlı olduğu DNS sunucu İt : İtalya kuruluşlarının kayıtlı olduğu DNS sunucu Us : Amerikan kuruluşlarının kayıtlı olduğu DNS sunucu
hızlandırmaktadır. Bir kullanıcı www.microsoft.com adresine ulaşmak istediğinde : 1. Bilgisayar önce kök DNS sunuculara “com” DNS sunucusunun ip adresini sorar. 2. Daha sonra “com” DNS sunucusuna “Microsoft.com” DNS sunucusunun ip adresini sorar. 3. En son olarak ta “Microsoft.com” DNS sunucusuna “ www.microsoft.com ” sunucusunun ip adresini sorar.
4. Bu çözümlemeden sonra bilgisayarımız artık www.microsoft.com sunucusunun ip adresini öğrendiği için doğrudan iletişim kurabilir.
G. WORLD WIDE WEB (WWW) KAVRAMI
World Wide Web (WWW) 1992 yılında ABD kaynaklı bir şirket olan CERN tarafından geliştirilmiştir. WWW, hypertext teknolojisini kullanarak internet kaynaklarına erişimi sağlayan bir olanaktır.1 World Wide Web (WWW) , “bilgiye erişimi ve paylaşımını daha kolay hale getirmek için içerisinde birçok görsel, işitsel materyal barındıran günlük yaşamın bir çok noktasında hayatı kolaylaştıran servisleriyle her geçen gün büyüyen bir internet teknolojisidir” diyebiliriz. Bunca materyal çeşitliliğine rağmen, bu erişimde istemci erişim için yalnızca tek bir araç kullanmaktadır. WWW üzerinde bilgiye erişim için kullanılan istemci tarafında çalışan programa browser (Tarayıcı/Gözatıcı) denmektedir. Browser temelde istemcinin isteğini sunucuya bildiren ve gelen cevabı istemciye sunan küçük bir programdır.2
H. WEB BROWSERLAR Şu an piyasada sayısız tarayıcı çeşidi bulunmaktadır. Ama en gözde olanları İnternet Explorer, Mozilla Firefox, Opera, Netscape’dir. Bu Tarayıcılardan İnternet Explorer Microsoft’un Windows serisi işletim sistemi ile birlikte gelmektedir. Windows işletim sistemlerinin piyasadaki hakimiyetinin bir getirisi olarak İnternet Explorer’da pazarda büyük bir paya sahiptir. İnternet dendiğinde birçok internet kullanıcısının aklına İnternet
1 “Yeni Ekonomi”, NTV MAG Dergisi, Mart 2001, Sayı 19, Sayfa 87 2 http://host.nigde.edu.tr/~uludogan/7.3.1web.htm , erişim : 23/12/2006 73
Explorer’ın gelmesinin nedeni de budur. Son yıllarda Açık kaynak kodlu yazılımların gelişmesi ile açık kaynak kodlu Mozilla Firefox tarayıcısı pazarda hatırı sayılır bir yer edinmiştir. WWW için bir tarayıcıyı kullanmayı bilmek yeterli olacaktır. Bu bölümde Tarayıcı olarak İnternet Explorer anlatılacaktır. Ama tarayıcıların basitlikleri ve kullanım benzerlikleri nedeniyle diğer tarayıcıları da kullanmakta zorluk çekilmeyeceğine inanıyoruz.
İ. URL KAVRAMI : URL, "Uniform Resource Locator" (Özgün Kaynak Adresi) kelimelerinin baş harflerinden oluşan bir kısaltmadır. İnternet yoluyla insanların kullanımına sunulmuş olan her metnin, resmin ya da belgenin kendine ait ve tek olan bir adresi vardır ve buna URL (Özgün Kaynak Adresi) adı verilir. Alan ismi ile URL birbirinden farklı kavramlardır. Alan ismi web sunucunun tam konumunu göstermektedir, URL ise web sunucudaki herhangi bir öğenin (resim, film, metin vb) tam konumunu göstermektedir. Örneğin “ bayar.edu.tr ” üniversitemizin alan ismidir. Oysa “ http://www.bayar.edu.tr/ %7Eiibf/iktisat_2006_2007_gunduz.htm “ ifadesi örgün öğretim öğrencilerimizin ders programının URL’sidir.
J. INTRANET VE EKSTRANET KAVRAMLARI Intranet, sadece belirli bir kuruluş içindeki bilgisayarları, yerel ağları (LAN) ve geniş alan ağlarını (WAN) birbirine bağlayan, çoğunlukla TCP/IP tabanlı bir ağdır. Yani, küçük Internet!, Internet'in daha özel bir hali. Intranet'ler gateway'ler ile diğer networklere bağlanabilir. Temel oluşturulma amaçları, kuruluş bünyesinde bilgileri ve bilgi işlem kapasitesini paylaşmaktır. Intranet'ler, şirket(ler) içi tele-konferans uygulamalarında ve farklı birimlerdeki kişilerin biraraya gelebildiği iş gruplarının oluşturulmasında da kullanılırlar. Intranet'ler üzerinden HTTP, FTP vb gibi pek çok protokol uygulamaları çalıştırılabilir. Günümüzde, Intranet'ler içinde, Web erişimi ile kaynakların kullanımı oldukça yaygındır. Bazı şirketlerdeki intranet'lerden, "Firewall" sistemleri üzerinden (bazı emniyet tedbirleri ile), Internet çıkışı da yapılmaktadır. Bu sayede, her iki yönde de ileti trafiği kontrol edilebilmekte ve güvenlik sağlanmaktadır. 3
Ekstranet kavramı, bir şirketin bazı ağ kaynaklarını ortak iş yaptığı şirketler ile paylaşmasını sağlayan bir ağ yapısıdır. Intranet’lere benzer bir yapıdadır, ancak farklı olarak şirketin bilgilerine başka şirketlerin bağlanabilmesi mümkün olmaktadır. Bankaların kredi kartları için mağazalara POS makinesi vermesi örnek olarak gösterilebilir. Mağazadaki kasiyer bu POS makinesi vasıtasıyla Bankanın ağına bağlanır ve okutulan kredi kartındaki bilgilerle alışveriş tutarını bankaya gönderir. Bankadaki sunucu müşteriye ait bilgileri kontrol ederek onay verir ve alış veriş gerçekleşir.
INTERNET SERVİSLERİ A. HTTP VE WORLD WIDE WEB :
Hyper Text Transfer Protocol (http) TCP/IP’nin web siteleriyle bağlantı kurmasını sağlayan bir alt protokolüdür. Bu protokol sayesinde world wide web üzerindeki sunuculardan resim, metin , film, müzik vb öğelere ulaşabiliriz.
B. FTP VE DOSYA TRANSFERİ : File Transfer Protocol Ftp TCP/IP’nin dosya indirme bağlantısını sağlayan bir alt protokolüdür. Bu protokol sayesinde www üzerindeki web sunuculardan veya FTP sunucularından çeşitli türlerdeki dosyaları indirmek ve kullanmak mümkün olur.
C. SMTP-POP3 VE E-POSTALAR : Simple Mail Transfer Protocol (Smtp) TCP/IP’nin e-posta gönderme bağlantısını sağlayan alt protokolüdür. Bu protokol sayesinde istenilen e-posta sunucusundaki herhangi e-posta adresine mesaj gönderebiliriz. Bu mesajlarla birlikte eklediğimiz dosyaların da iletilmesi mümkün olmaktadır. Gönderilen mesajda kim tarafından gönderildiği bilgisi yer almaktadır. Böylece mesajı alan kişi e-postanın bizden geldiğini anlayabilmektedir.
3 http://www.po.metu.edu.tr/links/inf/css25/bolum1.html , erişim : 23/12/2006 74
Post Office Protocol 3 (Pop3) ise e-mail sunucumuzdan bizim hesabımıza gelen mesajların bilgisayarımıza indirilmesini sağalayan bir TCP/IP alt protokolüdür. Bu protokol bizim hesabımıza yeni gelen mesaj olup olmadığını kontrol eder ve eğer yeni mesaj varsa bu mesajın bilgisayarımıza indirilmesini sağlar. E-postalar pop3 ile indirildiğinde mesajlar sunucudan silinecektir. Smtp ve Pop3 protokollerini kullanan uygulamalara örnek olarak Microsoft Outlook ve Microsoft Outlook Express verilebilir.
D. GOPHER VE HABER GRUPLARI : Gopher servisi internet üzerinde üyelerine yeni haberleri duyuran sitelerle bağlantı kurulmasını sağlayan bir TCP/IP alt protokolüdür. Haber siteleri bu protokol sayesinde haber gruplarına üye olan kullanıcılara ilgi alanlarına göre yeni haberleri göndermektedir.
E. ARAMA MOTORLARI : Internet yer yüzündeki en büyük kütüphanedir diyebiliriz. Çünkü gerçekten de internet üzerinde her ilgi alanına yönelik çeşitli biçimlerde milyonlarca bilgi yer almaktadır. Ancak hangi bilginin nerede bulunabileceğini bilmek yada hatırlamak oldukça zordur. Bu zorluğun giderilebilmesi için arama motoru, tartışma sayfaları, meta arama yazılımları ortaya çıkmıştır. Arama motorları, internet üzerindeki web sayfalarını tarayan bir robot program ve bunları indeksleme ve sorgulama ara birimi yazılımlarından oluşurlar. Robot yazılım web sayfalarını bulur, indeksleme yazılımı kategorisine uygun bir indekse yerleştirir ve sorgulama arabirimi ise kullanıcı ile iletişim kurarak istenilen bilgilerin yer aldığı web sayfalarını bulur ve listeler. Arama motorlarıyla ilgili daha geniş bilgi XI. Bölümde ele alınacaktır.
F. MULTİMEDYA SERVİSLERİ : Internet üzerinde pek çok sitede multimedya içeriklerin izlenmesi, dinlenmesi ve/veya bu içeriklerin indirilmesini sağlayan servisler sunmaktadır. Bu sitelerde resim, animasyon, film, müzik gibi multimedya özelliğinde dosyalar sunulmaktadır. Ayrıca internet üzerinden sesli ve görüntülü toplantı (Video Conferencing) yapılmasına da olanak sağlanmaktadır.
G. SOHBET (CHAT) VE TARTIŞMA (FORUM) SERVİSLERİ : Günümüzde internet üzerinde sohbet ve tartışma olanağı sağlayan pek çok yazılım mevcuttur. Her iki sistemde de kullanıcı bir hesap açar ve takma isimle diğer kullanıcılara mesaj gönderebilir ve alabilir. Son yıllarda yazılı sohbetin yanı sıra görüntülü ve sesli sohbet olanakları da sunulmaktadır. Sohbet servisi sunan yazılımlardan bazıları ICQ,IRC, MSN Messenger, Yahoo Messenger, Aol Online, Skype vb’dir. Bir çok web sitesinde kullanıcılar ilgi alanına uygun bir tartışma grubuna üye olabilmekte ve diğer üyelerin görebileceği mesajlar bırakabilmektedir. Bu sitelerin faydası kullanıcıların ilgi alanı ile ilgili merak ettiklerini veya sorunlarını paylaşmaları ve diğer üyelerden yardım alabilmeleridir.
INTERNET BAĞLANTI TEKNOLOJİLERİ Internetle bağlantı kurabilmek için günümüzde çeşitli alternatif teknolojiler mevcuttur. Türkiye’de ev kullanıcıları için internet bağlantısı son bir-iki yıla kadar tamamen çevirmeli (Dial-up) adı verilen bağlantı türü kullanılıyordu. Ancak son iki yılda hızla yaygınlaşmaya başlayan ADSL hatları çevirmeli bağlantının yerini alacak gibi görünüyor. Kişisel ve kurumsal olarak değişik bağlantı türleri aşağıda açıklanmaktadır. Internet bağlantısının hızı bps, Kbps, Mbps veya Gbps olarak ifade edilmektedir. Bağlantı teknolojilerini öğrenmeden önce bu hız birimlerinin ne anlama geldiğini bilmekte fayda olacaktır.
Bps : Bits Per Second kelimelerinin baş harfleridir. Bits per second , saniyede iletilen 1 bitlik verilerin sayısıdır. Örneğin 56 bps denildiğinde saniyede 56 bit veri iletildiği anlaşılmaktadır. Kbps : Kilo Bit Per Second kelimelerinin baş harfleridir. Bps’ın 1.000 katı olarak ifade edilir. Kbps, saniyede iletilen 1 kilo bitlik verilerin sayısıdır. Örneğin 56 Kbps denildiğinde saniyede 56 Kbit veri iletildiği anlaşılır. 56 Kbps, 56.000 bps’dir. Mbps : Mega Bit Per Second kelimelerinin baş harfleridir. Kbps’ın 1.000 katı olarak ifade edilir. Mbps, saniyede iletilen 1 mega bitlik verilerin sayısıdır. Örneğin 2 Mbps denildiğinde saniyede 2 mega bit veri iletildiği anlaşılır. 2 Mbps, 2.000 Kbps, 2.000.000 bps’a eşittir.
75
Gbps : Giga Bit Per Second kelimelerinin baş harfleridir. Mbps’ın 1.000 katı olarak ifade edilir. Gbps, saniyede iletilen 1 giga bitlik verilerin sayısıdır. Örneğin 2 Gbps denildiğinde saniyede 2 giga bit veri iletildiği anlaşılır. 2 Gbps, 2.000 Mbps, 2.000.000 Kbps, 2.000.000.000 bps’a eşittir.
A. Çevirmeli (Dıal-Up) Bağlantı : B. Kablonet : C. Tümleşik Hizmetler Sayısal Şebekesi (Integrated Services Digital Network (Isdn)) D. Frame Relay : E. Dijital Abone Hattı (Dıgıtal Subscrıber Lıne/Dsl)
1. Asimetrik Dijital Abone Hattı (Asymmetric Dıgıtal Subcrıber Lıne/Adsl) 2. Senkron Dijital Abone Hattı (Symmetric Dıgıtal Subscrıber Lıne/Sdsl)
F.
Eşzamansız Aktarım Modu(Asynchronous Transfer Mode, Atm) G. Yerel Ağ Bağlantısı Üzerinden Internete Bağlantı
WEB TARAYICI (WEB BROWSERLAR) Web tarayıcı (Bowser) adı verilen uygulamalar kullanıcıların internette gezinebilmesi için görsel bir ara birim sunmaktadır. Bu uygulamalar vasıtasıyla web sitelerindeki sayfalar bilgisayarımıza indirilmekte ve görüntülenmektedir. Sayfalar arasında İleri ve Geri hareket imkanı verir. Adres çubuğunda açmak istediğiniz web sitesinin URL’sini girmenize ve sayfaya ulaşmanıza olanak sağlar.
Dünya üzerinde yaygın olarak kullanılan web tarayıcılardan bazıları şunlardır : 1. Internet Explorer : Microsoft firması tarafından Windows XP işletim sistemine entegre olarak verilmektedir. Bu nedenle oldukça yaygınlaşmıştır. 2. Netscape Navigator : Netscape firması tarafından geliştirilen web gezgini uygulaması, microsoft’un tekelci tutumu nedeniyle oldukça önemli Pazar kaybına uğramış olmasına rağmen halen yaygın olarak kullanılmaktadır. 3. Opera : Opera Software firması tarafından geliştirilmiş olan bir web gezgini uygulamasıdır. Bu uygulama küçük boyutu ve standartlara uygunluğu nedeniyle 4. Mozilla Firefox : Mozilla Vakfının Netscape’in açık kodunu geliştirmesi sonucu ortaya çıkan bir web tarayıcıdır. Bedava olması kısa sürede yaygınlaşmasına neden olmuştur.
INTERNET EXPLORER Internet Explorer, Microsoft tarafından geliştirilmiş bir ağ tarayıcısıdır . Windows
ve MacOS
sürümleri vardır, öte yandan MacOS sürümü artık geliştirilmemektedir. Microsoft Windows ile birlikte öntanımlı olarak gelen Internet Explorer'ın tarayıcı piyasasının ezici bir yüzdesini (%85'ten fazla) elinde bulundurulduğu tahmin edilmektedir. Windows Vista ile birlikte adı Windows Internet Explorer olarak değiştirilecektir. Internet Explorer'a bu kadar çok teknolojinin bu kadar hızlı eklenmesi, güvenlik ile ilgili sorunlar yarattı. Crack ve hack siteleri başta olmak üzere birçok site Internet Explorer'ın eski sürümlerindeki açıkları kullanarak bilgisayarlara otomatik programlar yükleyebilecek hale getirildi. Güvenlik sorunları, Windows XP Service Pack 2'nin çıkışına kadar (yani 2006'ya kadar!) tam olarak çözülemedi! 4
1. Internet Explorer’ı Başlatmak : • Eğer “Başlat Menüsü” aktif durumdaysa “Başlat/Internet Explorer” seçilerek açılabilir.
4 http://tr.wikipedia.org/wiki/Microsoft_%C4%B0nternet_Explorer , erişim : 24/12/2006 76
• “Klasik Başlat Menüsü” aktif durumdaysa “Başlat/Programlar/Internet Explorer” seçilerek açılabilir
• Eğer “Hızlı Başlat” çubuğu ektif durumdaysa oradaki simgesine tıklanarak çalıştırılabilir.
• “Klasik Başlat Menüsü” aktif durumdaysa Masa Üstünden simgesine çift tıklanarak çalıştırılabilir. 77
2. Standart Düğmeler Araç Çubuğu :
• Geri (Back) : Daha önce ziyaret edilen sayfalara dönmek için Geri düğmesi kullanılır.
• İleri (Forward) : Birkaç sayfa geri gittikten sonra geçilen sayfaya doğru yeniden ilerlemek için İleri düğmesi kullanılır.
•
: Açılan bir sayfanın yüklenmesinin çok uzun süreceğini anladığımızda, yüklemeyi durdurmak için kullanılır.
•
: Açık olan bir sayfada güncelleştirme olup olmadığını görmek için yeni düğmesi kullanılır. Bazen yoğunluk nedeniyle web sayfasının tüm öğeleri görülemez, bu durumda sayfayı yeniden yüklemek gerekir.
• Giriş (Home) : Giriş sayfasına geri dönmek için kullanılır.
Ara (Search) : İnternet üzerinde bir kelime aramak için Ara düğmesi seçilerek arama sayfası açılır. Arama sayfasındaki metin kutusuna istenilen kelime yazılır ve “Git” düğmesine basılır.
78
Arama sonuçları yine arama sayfasında gösterilir. Listelenen sonuçlardan birisine tıklandığında ilgili sayfa açılır.
• Sık Kullanılanlar(Favorites) : Sürekli ziyaret edilen adresler, web sayfaları sık kullanılanlar listesine eklenerek o sayfalara istenildiğinde daha kolay ulaşılabilir. “Sık Kullanılanlar” düğmesine basıldığında “Sık Kullanılanlar” listesi görüntülenir. Bu listedeki herhangi bir sayfaya tıklandığında ekranın sağ kısmında o sayfa görüntülenir.
79
Görüntülenen bir web sayfasını “Sık kullanılanlar Listesi”ne eklemek için sayfanın üzerinde farenin sağ tuşuna basılır ve “Sık Kullanılanlara Ekle” seçilir.
Karşımıza “Sık Kullanılan” penceresinde “Tamam” düğmesine basılarak sayfa “Sık Kullanılanlara” eklenir.
80
• Geçmiş (History) : Geçmiş düğmesine tıklandığında ekranın sol tarafında Pazartesinden Pazar’a son haftanın her gününde , 2 hafta öncesinde ve geçen haftada bağlandığı web sayfalarının listesi yer alır. Düğmeye basıldığında içinde bulunduğumuz gün bağlandığımız web sayfaları gösterilir. Biz istersek o haftaki diğer günler, bir önceki hafta, iki önceki hafta bağlanılan web sayfalarının kaydına ulaşabilir, o sayfaları tekrar görebiliriz.
•
: E-mail almak ve göndermek için kullanılır. Web sayfaları bu aracı kullanarak e- posta olarak gönderilebilir. Bu düğmenin kullanılabilmesi için Outlook yada Outlook Expres gibi posta yöneticilerinin kurulması ve posta hesabının kurulmuş olması gerekir. Bu konu daha sonra ele alınacaktır.
•
: Web sayfasını yazdırmak için kullanılır.
3. Adres Araç Çubuğu : Ulaşmak istediğimiz web sayfasının adresini Adres araç çubuğundaki metin kutusuna yazılır ve “Enter” düğmesine basılır. Yada yine “Adres” araç çubuğundaki “Git ”
düğmesine basılarak istenilen sayfa açılır.
Adres araç çubuğunu Görev Çubuğuna eklemekte mümkündür. Eğer görev çubuğu kilitliyse öncelikle bu kilidi açmamız gerekir. Daha sonra görev çubuğu üzerinde farenin sağ tuşuna basılır. Açılan listeden “Araç Çubukları” seçilir ve “Adres” seçilir. Böylece Adres araç çubuğu Görev çubuğuna eklenir. Görev çubuğundaki adres satırına istenilen adresi yazarak o adrese internet explorer’ı açmadan ulaşabiliriz.
4. Bağlantılar Çubuğu : Internet Explorer’ın üstündeki Bağlantılar (Links) adlı çubuk sayesinde sık kullanılan web sayfalarına doğrudan ulaşma imkanı sağlanır.
81
Bağlantılar araç çubuğuna sık kullandığımız sayfaları ekleyebiliriz. Bunun için birkaç farklı yol vardır. • Sayfanın simgesi Adres çubuğundan Bağlantılar çubuğuna taşınabilir
• Bağlantıyı web sayfalarından Bağlantılar çubuğuna taşıyabiliriz
• Eklemek istediğimiz sayfayı önce “Sık Kullanılanlar” listesine ekleyebilir, “Sık Kullanılanlar menüsünden “Sık Kullanılanları Düzenle” seçilir. Bu pencereden istenilen web sayfası “Sık Kullanılanlar” listesindeki “Bağlantılar” klasörüne taşınır. 82
5. Dosya Menüsü : Açılan web sayfalarının kaydedilmesi, baskı ön izlemesi, Yazdırılması gibi işlemlerin yapıldığı bir menüdür. Bize sunduğu seçenekler aşağıdaki gibidir.
• Yeni : Yeni bir internet Explorer penceresi, yeni bir e-mail iletisi, yeni bir e-mail hesabı, yeni bir kişi eklemek için kullanılır. • Aç : Bu menü seçeneği kullanılarak bir web sayfasının URL’si girilir ve o sayfaya ulaşmamızı sağlar. • Microsoft Frontpage İle Düzenle : Açık olan bir web sayfasının Frontpage programı ile düzenlenebilmesini sağlar. Frontpage : bir html düzenleyici uygulamadır. • Farklı Kaydet : Açık olan bir web sayfasının farklı bir isimle, farklı bir biçimde kaydedilmesini sağlar. • Sayfa Yapısı : Kâğıt boyutu, alt ve üst bilgi, yatay yada dikey yazdırma, sol, sağ, alt, üst kenar boşluklarının ayarlanmasını sağlar. • Yazdır : Açık olan web sayfasının yazdırılmasını sağlar. • Baskı Ön İzleme : Açık olan web sayfasının kâğıt üzerindeki görüntüsünü gösterir. • Gönder : Açık olan web sayfasının masa üstüne gönderilmesi, yada e-mail ile komple sayfanın yada bağlantının gönderilmesini sağlar. • Al ve Ver … : Sık kullanılanlar yada tanımlama bilgilerinin başka bir tarayıcıdan yada dosyadan alınmasını sağlar. 83
• Özellikler : Açık olan web sayfasının özelliklerini gösterir. • Çevrim Dışı Çalış : internete bağlıyken indirilen web sayfalarına çevrim dışı ulaşmayı sağlar. Tekrar bu seçenek tıklanırsa internet Explorer çevrimiçi çalışmaya başlar. • Kapat : Internet Explorer penceresini kapatır. 6. Düzen Menüsü : web sayfasının belirli bir kısmını yada tamamını kopyalamak , tüm sayfayı seçmek ve sayfada kelime aramak için kullanılır.
“Kopyala” komutuyla seçilmiş olan kısmın panoya kopyalanması sağlanır. Bu kısım daha sonra Word, Excel, Powerpoint gibi programlara yapıştırılabilir. “Tümünü Seç” komutuyla sayfada var olan tüm öğelerin (yazı, resim, film vb) seçilmesi sağlanır. “Bul (Bu Sayfada) : Açık olan sayfada istenilen bir kelimenin aranmasını ve bulunmasını sağlar.
7. Görünüm Menüsü : Araç çubuklarının, Durum çubuğunun ve Gezgin çubuğunun eklenmesi yada kaldırılmasını sağlar. İleri, Geri, Giriş Sayfası ve Açılmış olan sayfalar ile sayfalar arasında hareket edilmesini sağlar. Sayfanın yüklenmesini durdurmak veya sayfanın yenden yüklenmesi için kullanılabilir. Metin boyutunun , dil kodlamasının değiştirilmesini sağlar. Açık olan sayfanın kaynak kodunun yada gizlilik raporunun görüntülenmesini sağlar. Sayfanın tam ekran görünmesini sağlar.
•
kaldırılmasını sağlar. Araç Çubuklarını Kilitlemek ve Özelleştirmekte mümkündür.
Seçenekler :
84
Adres Çubuğu : Adres çubuğunun eklenmesini yada kaldırılmasını sağlar. Bağlantılar : Bağlantılar araç çubuğunun eklenmesini yada kaldırılmasını sağlar. Araç Çubuklarını Özelleştir : Internet Explorer’da araç çubuklarını eklemek yada kaldırmak için iki yol vardır. “Görünüm” menüsünden “Araç Çubukları” seçilir ve açılan listeden istenilen araç çubuğu eklenir yada kaldırılır.
Diğer yol ise araç çubuğunda boş bir yerde farenin sağ tuşuna basarak açılan listede istenilen araç çubuğunun seçilmesidir.
“Görünüm” menüsünden yada araç çubuğunda farenin sağ tuşuna basılara Araç çubukları listesinden “Özelleştir” seçilerek istenilen araç çubuğu özelleştirilebilir.
“Araç Çubuğunu Özelleştir” penceresinde sol taraftaki listede, araç çubuğuna eklenebilecek araçlar görünür. Buradan istenilen aracı seçip “ekle“düğmesine basılarak “standart” araç çubuğuna eklenebilir.
85
Sağ taraftaki listede ise kullanılan aktif araçlar görülmektedir. Bu araçlardan kaldırılmak istenen seçilir ve “Kaldır” düğmesine basılarak araç çubuğundan kaldırılır.
“Yukarı Taşı” düğmesi ile seçilen araç bir üst sıraya taşınır, “Aşağı Taşı” düğmesine basılırsa seçilen araç bir alt sıraya taşınır. “Sıfırla” düğmesine basılırsa yapılan değişiklikler iptal edilir.
“Metin Seçenekleri” kısmında “Metin Etiketlerini Göster” seçilirse aracın ismi simgesinin altında görünür. “Seçici metin sağ tarafta” seçilirse aracın ismi simgenin sağ tarafında görülür. “Metin etiketi yok” seçilirse aracın ismi görünmez, sadece simgesi görünür. “Simge Seçenekleri” kısmında “Büyük Simge” seçilirse simgeler büyük, “Küçük Simge” seçilirse simgeler küçük görünür.
• Durum Çubuğu : Açılan web sayfasının URL’sini ve ne kadarının yüklendiğini gösteren durum çubuğunu eklemek yada kaldırmak için kullanılır. 86
• Gezgin Çubuğu :
“Ara”, “Sık Kullanılanlar”, “Geçmiş”, “Klasörler”, “Günün İpucu”, “Tartış” gezgin çubuklarından herhangi birisini açmayı sağlar.
Seçenekler : Ara : Standart Düğmelerden “Ara” düğmesiyle aynı işleve sahiptir. “Ara” sayfasını açar. Sık Kullanılanlar : Standart Düğmelerden “Sık Kullanılanlar” düğmesiyle aynı işleve sahiptir. “Sık Kullanılanlar” listesini açar. Geçmiş : Standart Düğmelerden “Geçmiş” düğmesiyle aynı işleve sahiptir. Geçmiş sayfasını açar. Klasörler : Bilgisayarımızdaki yerel klasörleri gösterir. Günün İpucu : Internet Explorer ile ilgili ipuçları sayfasını gösterir. Tartış : Tartışma sitelerine bağlantı için çeşitli araçlar içeren bir sayfayı açar. 87
• Git : Açılmış dökümanlardan herhangi birisine ulaşmamızı, Dökümanlar arasında ileri, geri hareket etmemizi ve Giriş sayfasına gitmemizi sağlar.
• Dur : Sayfanın yüklenmesini durdurur. • Yenile : Sayfanın yeniden yüklenmesini sağlar. • Metin Boyutu : Metin boyutlarının “En Büyük”, “Büyük”, “Orta”, “Küçük” ve “En Küçük” seçenekleriyle değiştirilmesini sağlar.
• Dil Kodlaması : Doküman görüntüleme dilini seçmemizi sağlar.
88
• Kaynak : Açık olan sayfanın kaynak kodunu görmemizi sağlar.
• Gizlilik Raporu : Sayfanın gizlilik ilkelerini görüntülemeyi sağlar. Açılmış olan sayfaları listeler. Bunlardan birisini seçip “Özet” düğmesine basılarak gizlilik ilkesi okunabilir. • Tam Ekran : Web sayfalarının tam ekran görünmesini sağlar. 8. Sık Kullanılanlar Menüsü : Sık kullanılanlar listesindeki sayfalara erişebilmemizi, listeye yeni sayfa eklememizi ve listeyi düzenlememizi sağlar.
• Sık Kullanılanlara Ekle : Açık olan web sayfasının listeye eklenmesini sağlar. • Sık Kullanılanları Düzenle : Sık Kullanılanlarda yeni klasör oluşturma, bir sayfayı klasöre taşıma, bir sayfayı silme gibi işlemler yapmamızı sağlar.
9. Araçlar Menüsü : Posta ve Haber alma, gönderme gibi işlemleri yapmak, Açılır Pencere Engelleyicisini devreye sokmak yada devreden çıkarmak, yüklü olan eklentileri etkinleştirmek yada devre dışı bırakmak, çevrim dışı web sayfalarını güncellemek, Windows güncelleme sayfasına ulaşmak, Internet Seçeneklerini Düzenlemek için kullanılır.
89
Seçenekler : • Posta ve Haber : Outlook veya Outlook Expresde oluşturulmuş bir e-posta hesabını kullanarak, postaları okumak, yeni e-posta yazmak, birisine açık olan sayfayı yada bağlantısını (link) göndermek, Haber okumak gibi işlemlerin yapılmasını sağlar. • Açılır Pencere Engelleyicisi : Açılır pencerelere izin verilmemesi için kullanılan engelleyici açar yada kapatır. Engelleyiciyi açtıktan sonra izin verilen sitelerin ayarlanmasını sağlar.
İzin verilecek web sitesinin adresi bölümünde web sitesinin adresi yazılır ve ekle düğmesine basılırsa, o sitede açılır pencerelere izin verilir. İzin verilen siteler bölümündeki listeden herhangi bir site seçilir ve “Kaldır” düğmesine basılır o site izin verilen siteler listesinden çıkartılır. Tümünü kaldır tuşu ise listedeki tüm sitelerin kaldırılmasını sağlar. Süzgeç düzeyi bölümünde üç seçenek sunulur: 1) Yüksek : Tüm açılır pencereleri engeller, 2) Orta : Otomatik açılır pencerelerin çoğunu engeller, 3) Düşük : Güvenli siteler listesindeki sitelerde açılır pencerelere izin verir. • Windows Update : Microsoft, Windows’un güvenlik açıkları nedeniyle sürekli yeni yamalar oluşturur.Bu yamaların kullanıcılar tarafından yüklenebilmesi için bir web sayfası oluşturulmuştur. Bu siteye kolayca ulaşabilmemiz için “Windows Update” seçeneği kullanılır. 90
• Internet Seçenekleri : Internet Explorer’ın Genel, güvenlik, gizlilik, içerik, bağlantılar, programlar ve gelişmiş özelliklerinin ayarlanmasını sağlar.
Sekmeler : Genel : Giriş sayfasının değiştirilmesi, Tanımlama Bilgilerinin ve Geçici Internet dosyalarının silinmesi, Geçmişin silinmesi gibi işlemlerin yapılmasını sağlar.
Güvenlik : Güvenlik sekmesinde “Internet”, “Yerel Intranet”, “Güvenilen Siteler” ve “Yasak Siteler” için farklı düzeylerde güvenlik ayarlamaları yapılmasını sağlar.
91
Gizlilik : Açılır pencere engelleyicisini etkin yada devre dışı bırakmak, tanımlama bilgilerine yönelik güvenlik seviyesini ayarlamak için kullanılır.
İçerik : Ulaşılabilecek içeriklere sınırlandırma getirmek için “İçerik Danışmanı” bölümünde “Etkinleştir” düğmesi kullanılır. Güvenli sitelerle SSL bağlantısı kurulması için “Sertifika” bölümündeki düğmeler kullanılır. “Kişisel Bilgiler” bölümünde ise “Otomatik Tamamlama” düğmesi kullanılır.
Bağlantılar : Internet bağlantısının yapılandırılması için gerekli ayarlar yapılır. “Kur” düğmesi “Yeni Bağlantı Sihirbazı” çalıştırılarak bağlantı ayarlamaları yapılabilir. Eğer çevirmeli bağlantı kullanılıyorsa “Çevirmeli ve Sanal Özel Ağ Ayarları” listesindeki bağlantılardan biri seçilir ve “Ayarlar” düğmesi ile çevirmeli bağlantı ayarları yapılır. Eğer
92
hiç bağlantı yoksa “Ekle” düğmesi ile yeni bağlantı eklenir. “Kaldır” düğmesi ile seçilmiş çevirmeli bağlantı silinir. “Yerel Ağ (LAN) Ayarları” bölümündeki “Yerel Ağ Ayarları” düğmesi ise Proxy ayarlarının yapılmasını sağlar. Proxy internet bağlantı hızını ve güvenliği arttırmak için kullanılan bir sunucu servisidir.
Programlar : Bu sekmede kullanılacak HTML düzenleyici, E-posta, Haber grubu, Internet araması, Takvim, Kişi Listesi gibi uygulamaların belirlenebilir. “Web ayarlarını Sıfırla” düğmesi ile varsayılan değerlerin geçerli olması sağlanabilir. “Eklentileri Yönet” düğmesi ile eklentilerin etkin yada devre dışı olması sağlanabilir.
Gelişmiş özellikler : Bu sekmede “Çoklu Ortam”, “Erişilebilirlik” ve “Güvenlik” başlıkları altında çeşitli ayarlamalar yapılabilir.
93
10. Bağlantılar (Linkler) : Bağlantılar web sayfalarında başka sayfalara geçiş için konan öğelerdir. Bu öğelerin üzerinde tıklandığında bağlantının belirttiği web sayfası açılır. Zaten bağlantılar olmasa web üzerinde gezintide bu kolay ve zevkli olamazdı.
11. Açılan Web Sayfalarının Öğelerine İlişkin İşlemler : Açılmış olan bir web sayfasının üzerinde çeşitli öğeler bulunur. Bu öğeleri metinsel bilgiler, bağlantılar, resimler, müzikler, filmler vb olabilir. Fare işaretçisi bu öğelerin üzerindeyken farenin sağ tuşuna basılarak, açılan listeden çeşitli işlemler uygulanabilir. Örneğin bir metin seçilip seçimin üzerinde sağ tuşa tıklanırsa, metin kopyalanarak başka bir uygulamaya yapıştırılabilir.
Bir resmin üzerinde sağ tuşa tıklandığında, resmin yerel diske farklı biçimlerde kaydedilmesi, E- posta ile birisine gönderilmesi, Yazdırılması, Resimlerin Klasörünün açılması, arka plan resmi olarak ayarlanması, bir masaüstü öğesi olarak belirlenmesi, kopyalanarak başka bir uygulamaya yapıştırılması, Sık kullanılanlara eklenmesi, Özelliklerinin incelenmesi mümkün olmaktadır.
94
ARAMA MOTORLARI
İnternetin bilimsel araştırmada büyük bir paya sahip olduğu şüphesiz herkes tarafından kabul edilebilir bir gerçektir. Ancak bilimsel araştırmada kullanılabilmesi için internet üzerinden veriye ulaşma yöntemlerinin bilinmesi gereklidir. Aşağıda, internet aracılığıyla veriye ulaşmak için çeşitli yöntemler sunulmuştur; •
•
Internet arama motorları (search engine) •
Meta arama programları (metasearch programs) •
Tartışma listeleri (newsgroup) •
Kütüphane tarama sistemleri Yüklə 4,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|