Bilimlendiriw ministrligi

Monografiyalıq súwretlew 
degende tipik hádiyselerdi hár tárepleme tereń 
úyreniw túsiniledi. Ol kóbinese jalpı baqlaw nátiyjelerin bayıtıw maqsetinde 
aldınǵı tájiriybeni úyreniw hám ulıwmalastırıwda qollanıladı. Monografiyalıq 
súwretlew barlıq toplam haqqında pikir júritiw ushın maǵlıwmat toplawdı 
kózlemeydi hám sonıń menen bólip alıp baqlawdıń basqa túrlerinen parıq qıladı. 
Onıń maǵlıwmatları sol tekserilip atırǵan hádiyse, obyektke tiyisli. 
 

---

39 
2.5. Statistikalıq baqlaw qáteleri hám olardı tekseriw usılları 
Statistikalıq baqlaw ótkizilgennen soń onıń nátiyjelerin qabıllaw baslanadı. 
Qabıllaw processinde maǵlıwmatlar úsh kóz qarastan tekseriledi
Statistikalıq baqlaw maǵlıwmatların tekseriw usılları bir- birinen 
parıqlanadı. Sırtqı qadaǵalawda tiykarınan hújjetlerdiń durıs rásmiylestiriliwi, 
yaǵnıy instrukciya talabına juwap beriw dárejesi hám maǵlıwmatlardıń tolıqlıǵı 
tekseriledi. Máselen, instruktor-qadaǵalawshı хalıqtıń dizimi materialların 
qabıllaǵanda dáslep dizim betleri qalay rásmiylestirilgenligi, ondaǵı rekvizitlerge 
juwaplar tolıq yaki tolıq emesligin tekserip shıǵadı. Sonıń menen birge baqlaw 
birlikleri, úyler hám хanalardıń tolıqlıǵın tekseredi. 
Logikalıq tekseriw
degende statistikalıq maǵlıwmatlardıń mazmunın 
tekseriw túsiniledi. Bunda rekvizitlerge berilgen juwaplar kózden keshiriledi hám 
olarda qarama- qarsılıqlar bar- joqlıǵı anıqlanadı. Máselen, eger хalıq dizimi 
betinde 12 jaslı bala úylengen yaki 3 jaslı bala joqarı maǵlıwmatlı dep kórsetilgen 
bolsa, onda bul jerde jastı, yaki shańaraq jaǵdaydı, jáne maǵlıwmattı kórsetiwde 
qátege jol qoyılǵan.
Arifmetikalıq tekseriw
dep óz-ara baylanıslı bolǵan maǵlıwmatlardı san 
(cifra) jaǵınan tekseriwge aytıladı. Máselen, sawda bazasınan jıl baslanıwındaǵı 
tovar qaldıǵına jıl dawamında qabıllanǵan tovar qunı qosılsa jıl dawamında 
jónetilgen ónim qunı kelip shıǵadı. Eger bunday balans kelip shıqpasa, demek 
maǵlıwmatlarda qandayda bir qátege jol qoyılǵan boladı. Bunnan tısqarı gruppalar 
boyınsha hám ulıwma barlıǵı da tekseriledi. 
Statistikalıq baqlaw materialların tekseriw hám qabıllaw dawamında eki 
tiptegi qáteler anıqlanıwı múmkin: registraciyalawdaǵı qáteler hám reprezentativ 
(vakolatlı) qáte. 
Registraciyalawdaǵı qáteler óz náwbetinde tosınnan hám turaqlı qátelerge 
bólinedi. Turaqlı qátelerde eki túrde bolıwı múmkin: bile turıp jol qoyılǵan qáteler 
hám bilmesten jol qoyılǵan qáteler. (2.1-keste).