Bilish falsafasi

BILISHNING MAQSADI

BILISHNING MAQSADI

Ilmiy bilimlar hosil qilishdangina iborat emas, balki bilish jarayonida hosil qilingan bilimlar vositasida insonning barkamolligiga intilish , tabiat va jamiyatni insoniylantirish, tabiiy va ijtimoiy garmoniyaga erishishdir.

BILISHNING PREDMETI BU-

BILISHNING PREDMETI BU-

subyektning bilish faoliyatini qamrab olgan bilish obyektining ayrim sohalari va tomonlaridir. Fanning o’rganish sohasi tobora konkretlashib boradi. Tabiatshunoslik fanlarini bilish predmetiga qarab botanika, zoologiya, geografiya va boshqa sohalari vujudga kelgandir. Tadqiqot predmeti fanlarni bir-biridan farqlashga imkon beradigan muhim belgidir.

Bilish obyektlari
moddiy
ma’naviy
konkret
mavhum
tabiiy
ijtimoiy
KUNDALIK BILISH
ILMIY BILISH
BILISHNING SHAKLLARI
Kundalik faoliyat jarayonida tajribalar orqali bilimlar hosil qilish butun insoniyatga xos bo’lgan usulidir.
Insoniyatning ancha keyingi taraqqiyoti davomida ilmiy faoliyat bilan shug’ullanadigan va ilmiy nazariyalar yaratuvchanligiga bo’lgan ilmi.
Bilish
darajalari:
o’rta
yuqori
quyi
idrok
tasavvur
sezgi
diqqat
xayol
AQLIY BILISH
XUKM
XULO
SA
TUSHUNCHA

Tushuncha — narsa va hodisalarning muhim xususiyatlari, aloqalari va munosabatlarini aks ettiruvchi tafakkur shakli. Tushuncha bilish mahsulidir, bu bilish oddiydan murakkabga koʻtarila borib, eski Tushunchalarni mukammallashtiradi, aniqlashtiradi va yangilarini shakllantiradi. Tushunchaning asosiy mantiqiy vazifasi biron narsani boshqa narsadan fikran ajratishdan iborat. Predmetlarning turkumlarini ajratish va bu predmetlarni Tushunchada umumlashtirish tabiat qonunlarini bilishning zarur shartidir. Har bir fan muayyan Tushunchalar bilan ish koʻradi, ularda bilimlar jamlanadi. Tushuncha hissiy bilish shakllaridan farq qilib, inson miyasida toʻgʻridan toʻgʻri aks etmaydi. U taqqoslash, analiz, sintez, abstraksiyalash, umumlashtirish kabi mantiqiy usullardan foydalangan holda hosil qilinadi. Tushunchaning shakllanishi soʻz bilan bogʻliq. Ular oʻrtasidagi uzviy aloqadorlik tafakkur va til oʻrtasidagi bogʻlanishning aniq tarzda namoyon boʻlishidir. Tushunchalar soʻz va soʻz birikmalari yordamida ifoda qilinadi. Har qanday Tushuncha — abstraksiyadan iboratdir, bu hol Tushunchada voqelikdan uzoqlashgandek tuyulsada, haqiqatda esa Tushuncha yordamida voqelikning muhim tomonlarini ajratib, tadqiq qilish yoʻli bilan chuqurroq bilib olinadi. Tushunchalarning oʻzaro aloqadorligi va bir-biriga oʻtib turishi dialektik mantiqning tushuncha haqidagi qoidasining muhim tomonlaridan biridir.

• Tushuncha — narsa va hodisalarning muhim xususiyatlari, aloqalari va munosabatlarini aks ettiruvchi tafakkur shakli. Tushuncha bilish mahsulidir, bu bilish oddiydan murakkabga koʻtarila borib, eski Tushunchalarni mukammallashtiradi, aniqlashtiradi va yangilarini shakllantiradi. Tushunchaning asosiy mantiqiy vazifasi biron narsani boshqa narsadan fikran ajratishdan iborat. Predmetlarning turkumlarini ajratish va bu predmetlarni Tushunchada umumlashtirish tabiat qonunlarini bilishning zarur shartidir. Har bir fan muayyan Tushunchalar bilan ish koʻradi, ularda bilimlar jamlanadi. Tushuncha hissiy bilish shakllaridan farq qilib, inson miyasida toʻgʻridan toʻgʻri aks etmaydi. U taqqoslash, analiz, sintez, abstraksiyalash, umumlashtirish kabi mantiqiy usullardan foydalangan holda hosil qilinadi. Tushunchaning shakllanishi soʻz bilan bogʻliq. Ular oʻrtasidagi uzviy aloqadorlik tafakkur va til oʻrtasidagi bogʻlanishning aniq tarzda namoyon boʻlishidir. Tushunchalar soʻz va soʻz birikmalari yordamida ifoda qilinadi. Har qanday Tushuncha — abstraksiyadan iboratdir, bu hol Tushunchada voqelikdan uzoqlashgandek tuyulsada, haqiqatda esa Tushuncha yordamida voqelikning muhim tomonlarini ajratib, tadqiq qilish yoʻli bilan chuqurroq bilib olinadi. Tushunchalarning oʻzaro aloqadorligi va bir-biriga oʻtib turishi dialektik mantiqning tushuncha haqidagi qoidasining muhim tomonlaridan biridir.