BiNGÖL ÜNİversitesi

97. Muhammed b. Abdilmelik el-Vâsitî el-Kebîr Ebû İsmail (ö. ?)  

İsmail  b.  Ebî  Hâlid  (ö.  147)  ve  onun  tabakasındakilerden  rivâyet  etmiş, 

kendisinden  de  Vehb  b.  Bakiyye  (ö.  239)  rivâyette  bulunmuştur.  İbn  Hibbân, 

tedlîs  yaptığını  belirtmiş

44

,  kezâ  Zehebî  de  Tezhîbu’t-Tehzîb’inde  buna  işâret 

etmiştir.  

98. Muhammed b. Aclân el-Medenî, Bt – M – SE (ö. 148)    

Küçük  tâbi’ûndan  olup  hadîs  rivâyetiyle  meşhûrdur.  Mâlik’in 

şeyhlerindendir. İbn Hibbân, tedlîs yaptığını belirtmiştir. 

99. Muhammed b. Îsâ b. Necîh Ebû Ca’fer b. et-Tebba’, Bt – D – Tş – N – 

İM (ö. 224)  

Meşhûr  sikalardandır.  Talebelerinden  Ebû  Dâvud  onun  hakkında 

“Müdellis idi” demiş, Dârekutnî de onu tedlîsle vasıflandırmıştır. 

100.  Muhammed  b.  Muhammed  b.  Süleyman  el-Bâğendî,  el-Hâfız  el-

Bağdâdî Ebû Bekr (ö. 312) 

Doğru  sözlü  ve  güvenilir  olmakla  birlikte  tedlîs  yapmakla  meşhûr 

olmuştur.  (Hicrî)  300  yılından  sonra  vefat  etmiştir.  Hakkında  Ebû  Bekir  el-

İsmailî  “Onu  kizb  ile  ithâm  etmiyorum;  ancak  tedlîs  yapardı.”,  İbn  Muzaffer 

“Tedlîs  haricinde  münker  rivâyetleri  yoktur.”,  Dârekutnî  de  “Bazı 

hocalarından  hadîs  yazmış,  sonra  kendisi  ile  şeyhi  arasındaki  üç  kişiyi 

düşürmüştür.” demiştir. 

                                                 

42

 İbn Hibbân, Sikât, IX, 68. 

43

 İbn Hibbân, Sikât, IX, 67. 

44

 İbn Hibbân, Sikât, IX, 49. 

---

Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Yıl: 4/ Cilt: 4/ Sayı:8/ Güz 2014 

…………………………………...…………………………………………………………………… 

205 

101. Muhammed b. Müslim b. Tedrus el-Mekkî Ebu’z-Zübeyr, KS (ö. 126)  

Tâbi’ûndan  olup  tedlîs  yapmakla  meşhûrdur.  el-Hâkim,  Ulûmu’l-

Hadîs’inde  vehme  kapılarak,  isnâdında  Ebû’z-Zübeyr’in  olduğu  bir  hadîsin 

senedindeki râvîler  için  “Tedlîsle  ma’rûf  râvîler  değillerdir.”  demiştir.  Ancak 

Nesâî ve daha başkaları, onun tedlîs yaptığını bildirmişlerdir. 

102. Muhammed b. Müslim b. Ubeydillah b. Abdillah b. Şihâb ez-Zührî, 

el-Fakîh el-Medenî, KS (ö. 124)  

Aslen Medîneli olmakla beraber sonradan Şam’a yerleşmiştir. Tâbi’ûnun 

meşhûr  büyük  imâmlarındandır.  Şâfiî,  Dârekutnî  ve  başkaları,  onu  müdellis 

olarak vasıflandırmıştır.  

103. Muhammed b. Musaffâ, D – N – İM (ö. 246)  

Ebû  Hâtim  İbn  Hibbân  Du’efâ  adlı  eserinin  mukaddimesinin  sonunda 

şunları  zikretmiştir;  “Ebû’l-Hasen  İbnu’l-Cevsâ,  Ebû  Zur’a  ed-Dımeşkî’den 

şöyle rivâyet etmiştir: Safvân b. Sâlih ve Muhammed b. Musaffâ, Bakiyye b. el-

Velîd gibi tesviye tedlîsi yapmışlardır.” 

104. Muhriz b. Abdillah Ebû Recâ el-Cezerî, Be – İM (ö. 151-160)  

Etbâ’u’t-tâbi’îndendir.  İbn  Hibbân  Sikât’ında  onu  müdellis  olarak 

vasıflandırmıştır

45

. 

105. Mervân b. Mu’âviye el-Fezârî, KS (ö. 193)  

Etbâ’u’t-tâbi’înden  olup  tedlîs  yapmakla  meşhûrdur.  Aynı  zamanda 

şuyûh tedlîsi de yapardı. Dârekutnî, onu tedlîs yapmakla vasıflandırmıştır. 

106. Mus’ab b. Sa’îd Ebû Hayseme el-Missîsî (ö. 231-240)  

Aslen  Horasanlıdır.  Ebû  Hayseme  el-Cu’fî,  Abdullah  b.  el-Mübarek  ve 

daha başkalarından rivâyet etmiş, kendisinden de el-Hasen b. Süfyân (ö. 303), 

Ebû  Hâtim  er-Râzî  ve  daha  başkaları  rivâyette  bulunmuşlardır.  İbn  Adiy  onun 

için  “(Sikalardan  münker  hadîsler  rivâyet  eder  ve  onların  isimlerini)  tashîf 

yapar.”  demiş,  İbn  Hibbân  da  Sikât’ında  “Tedlîs  yapmıştır.  Ömrünün 

sonlarında gözlerini kaybetmiştir.” demiştir

46

. 

107. el-Muğîre b. Miksem ed-Dabbî el-Kûfî, KS (ö. 136)  

İbrahim 

en-Nehaî’nin 

râvîlerinden/talebelerinden 

olup 

meşhûr 

sikalardandır. Nesâî onu tedlîsle vasıflandırmıştır. İclî de (onun tedlîs yaptığına 

dâir)  Muhammed  b.  Fudeyl’den  (ö.  195)  bir  rivâyet  nakletmiştir.  Ebû  Dâvud 

onunla  ilgili  “Tedlîs  yapmamıştır”  diyerek  sanki  İclî’nin  onun  hakkındaki 

“İbrahim’den olan rivâyetleri mürseldir. Ona bu rivâyetleri kimden semâ ettiği 

                                                 

45

 İbn Hibbân, Sikât, VII, 504. 

46

 İbn Hibbân, Sikât, IX, 175. 

---

İbn Hacer el-ASKALÂNÎ, (Çeviren: Veysel ÖZDEMİR), Ta’rîfu Ehli’t-Takdîs bi 

Merâtibi’l-Mevsûfîne bi’t-Tedlîs (Tabakâtu’l-Müdellisîn) 

……………………………………………………………………………………………..………. 

206 

sorulsa söyler.” sözlerine tâbi olmuştur.  

108. Mekhûl eş-Şâmî, Bk – M – SE (ö. 112) 

Tâbi’ûnun  meşhûr  fakîhlerindendir.  Birkaç  kişi  dışında  sahâbeden 

semâ’ının  olmadığı  söylenmektedir.  İbn  Hibbân,  onu  tedlîs  yapmakla 

vasıflandırmış

47

,  Zehebî  de  onu  müdellis  olarak  zikretmiştir.  Ancak 

mutekaddimûndan  sadece  İbn  Hibbân’ın  onun  tedlîs  yaptığına  dâir  beyânını 

tespit edebildim. 

109. Meymûn b. Mûsâ el-Mereî, T – İM (ö. 151-160) 

Hasanu’l-Basrî’nin talebelerindendir. Nesâî ve Dârekutnî, tedlîs yaptığını 

belirtmiş;  İbn  Adiy’de  Ahmed  b.  Hanbel’den  onun  tedlîs  yaptığına  dâir  bir 

nakilde bulunmştur. 

110. Hişâm b. Hassân el-Basrî, KS (ö. 147, 148)  

Ali  b.  el-Medînî  ve  Ebû  Hâtim  tedlîs  yaptığını  belirtmiştir.  Hakkında 

Cerîr  b.  Hâzım  “Hasanu’l-Basrî’nin  meclisinde  yedi  sene  bulundum.  Bu  süre 

zarfında Hişâm’ı o mecliste hiç görmedim.” demiştir. Cerîr’e “Peki Hasanu’l-

Basrî’den  rivâyet  ettiği  hadîsleri  kimden  almıştır?”  diye  sorulduğunda,  o  da 

“Havşeb’den aldığını düşünüyorum.” demiştir. Ali b. el-Medînî ise “Ashâbımız 

onun hadîsini sâbit/sahîh sayarken Yahyâ b. Sa’îd ise taz’îf etmektedir. Genel 

itibariyle  onun  Hasanu’l-Basrî’den  aldığı  hadîsleri  Havşeb  vasıtasıyla  aldığı 

düşünülmektedir.” demiştir. 

111. Hüşeym b. Beşîr el-Vâsitî, KS (ö. 183)  

Etbâ’u’t-tâbi’îndendir. Sika olmakla beraber tedlîs yapmakla meşhûrdur. 

Nesâî  ve  başkaları  onu  tedlîs  yapmakla  vasıflandırmışlardır.  Onun  ilginç 

tedlîslerinden  biri  şudur:  “Talebeleri  ‘Bize  tedlîs  yapmadan  rivâyet  etmeni 

istiyoruz’  deyince,  Hüşeym  de  onlara  tedlîs  yapmayacağına  söz  verdi.  Daha 

sonra rivâyetlerini  imlâ  ettirmeye; ‘