K lin kern i m aydalash - quvursimon sharli tegirmonlarda amalga
oshiri-ladi. Sharli tegirmon ichki tomondan mustahkam zirhli po‘lat
bilan qoplari-gan bo‘lib,
2 -4 boMmadan iborat. Katta tegirmonlaming
o ‘lchamlari 3,95* 11 m yoki 4,6* 16, 4 m bo‘lib, soatiga 100 va 135 tonna
klinkerni maydalciydi.
Tegirmonda klkikerni maydalash shar yoki silindrchalaming tegirmon
ichida ma’lum masofaga ko‘tarilib tushishiga va dumalashiga asoslangan.
Klinkerni po‘lat sharlar yirikroq, silindrchalar esa maydaroq tuyushga
moMjallangan. Bu tegirmonlar to'xtovsiz ishlashga mo‘ljallangan bo‘lib
klinker bir tomondan ichi bo‘sh val orqali tegirmon ichiga kiritiladi va
ikkinchi tomondan tuyulgan sement chiqarib olinadi. Tuyulgan sement
maxsus nasoslar yordamida siloslarga yuboriladi.
Yopiq siklda ishlaydigan tegirmonlarda yetarli darajada tuyulmagan
sement zarralari markazdan qochuvchi prinsipda ishlaydigan separatorlarda
ushlab qolinib, qaytadan tegirmonga yuboriladi. Bu usulda sement 4000 -
5000 sm2/g solishtirma yuzagacha maydalanadi. Yopiq sikl usuli tez, o‘ta
tez qotuvchan va maxsus sement turlarini olishda ishlatiladi.
Sement klinkeri maydalanayotganda tegirmonga 3.5 foiz gacha gips
va 15 foiz gacha gidravlik qo'shimchalar kiritiladi. Tayyorlangan sement
temirbeton siloslarda saqlanadi. Siloslar diametri 8 -15m., balandligi 25 -
30 m., sig‘imi esa 4000-10000 t. gacha boMadi.
'W-aEc* н|. I 5.10-rasm . Portland sem ent ishlab chiqarish sxem asi. 1. giltuproq v;j ohaktosh karyerdan keladi; 2. xomashyoni tayyorlash; 3. dozator; 4. aylanma xumdon; 5. yoqilg 7 uzatish; 6. klinkerni uzatish; 7.
klinker omborxonasi; 8. gipsni maydalash va dozirovkalash; 9. gips omborxonasi; 10. klinkerni (gipsni) maydalaydigan quvursimon
