Biokimyo pmd
Yüklə 2,44 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Proteinkinaza
hujayra ichi fermenti bo‘lib, u orqali sAMFga o‘z ta’sirini ko‘rsatadi. Protenkinaza 2 shaklda bo‘ladi. sAMF bo‘lmaganda proteinkinaza tetromer kompleks holatida bo‘lib, 2 ta katalitik (C 2 ) va 2 ta boshqaruvchi (R 2 ) subbirliklardan iborat bo‘lib, molekulyar og‘irligi 49000 va 38000 dir; bunday shaklda ferment faol emas. sAMF ishtirokida proteinkinaza kompleksi bitta R 2 -subbirlikga va 2 ta erkin katalitik C subbirlikga dissotsiatsiyalanadi; C-subbirliklar fermentativ faollikka ega bo‘lib, oqsil va fermentlar fosforillanishini katalizlaydi, natijada, hujayra faolligini o‘zgartiradi. Hujayralarda sAMFga bog‘liq proteinkinazalarni yuqori sinfi ochilgan va proteinkinaza A deb nomlangan; ular fosfat guruhini serin va treonin OH-guruhiga o‘tkazishini katalizlaydilar (serin, treonin- kinazalar). Boshqa sinf proteinkinazalar, xususan insulin retseptori bilan faollanuvchi, faqat tirozinni OH-guruhiga ta’sir etadi. Lekin, barcha holatlarda yuqori zaryadli va hajmli fosfat guruhini qoshilishi fosforillangan oqsillarda nafaqat konformatsion o‘zgarishlarni vujudga keltiradi, balki ularni faolligini yoki kinetik xususiyatlarini o‘zgartiradi. 323 Ko‘pchilik fermentlarni faolligi sAMFga bog‘liq fosforillanish bilan boshqariladi. Boshqa ko‘plab oqsil-peptid tabiatli gormonlar bu jarayonni faollaydi. Lekin ba’zi gormonlar adenilatsiklazaga ingibirlovchi ta’sir ko‘rsatadi, natijada, sAMF miqdori va oqsillarni fosforillanishi pasayadi. Xususan, somatostatin gormoni o‘zini spetsifik retseptori (G 5 -oqsilni struktur gomologik bo‘lgan) ingibitor G-oqsil (G;) bilan birikib, adenilatsiklaza va sAMF sintezini ingibirlaydi, yani adrenalin va glyukagon vujudga keltiradigan ta’sirga qarama-qarshi ta’sir ko‘rsatadi. Ba’zi a’zolarda prostaglandinlar (xususan PGE) adenilatsiklazaga shunday ingibirlovchi ta’sir ko‘rsatadi, vaholanki, hujayrani turiga bog‘liq ravishda xuddi shu PGE, sAMFning sintezini faollashtiradi. Glikogen parchalanishini faollantiruvchi mushak gliko- genfosfarilazasini faollanish mexanizmi va boshqarilishi batafsil o‘rganilgan. 2 shakli tafovut etiladi: katalitik faol fosforilaza a va faol bo‘lmagan fosforilaza b. Ikkala fosforilaza 2 ta bir xil subbirliklardan tashkil topgan (molekulyar og‘irligi 94500), har birida 14 orinda serin joylashgan bo‘lib, fosforillanish-defosforillanish jarayoniga, yani faollanish va faolsizlanishiga uchraydi. Siklik AMFga bog‘liq proteinkinaza bilan faolligi boshqariladigan fosforilaza b ning kinazasi ta’sirida faol bo‘lmagan shakldagi fosforilaza b molekulasini ikkala subbirligi kovalent fosforillanishga uchraydi va faol fosforilaza a ga aylanadi. Fosforilaza a ning defosforillanishi spetsifik fosforilaza a fosfatazasi ta’sirida fermentni inaktivlanishiga va birlamchi holatga qaytishiga olib keladi. Mushak to‘qimasida glikogenfosfarilaza boshqarilishini 3 turi ochilgan. Yüklə 2,44 Mb. Dostları ilə paylaş:
|