Biokimyo pmd

Alkaptonuriyada 
(gomogentizinuriya) siydikda tirozin
almashinuvini metabolitlaridan biri bo‘lgan gomogentizin kislota
miqdori keskin ortadi. Natijada havoda qoldirilgan siydik keskin
qorayadi. Alkaptonuriyada metabolizm buzilishini sababi bo‘lib,
gomogentizin kislota oksidazasini yetishmasligi hisoblanadi.
Shuningdek, yana tug‘ma kasalliklar: 
giperprolinemiya
(prolinoksidaza fermentini yetishmasligi natijasida vujudga keladi,
oqibati-prolinuriya); 
gipervalinemiya
(valin almashinuvini irsiy
buzilishi, siydikda valin konsentratsiyasini keskin ortishi bilan boradi);
sitrulinemiya
(siydikchil hosil bo‘lish siklining irsiy buzilishi,
argininsuksinat – sintetaza fermentini yetishmovchiligiga bog‘liq, siydik
bilan ko‘p miqdorda sitrullin ajralib chiqadi) va boshqalar kuzatiladi.
Siydik kislota
purin almashinuvining oxirgi mahsuloti hisoblanadi.
Sutka davomida siydik bilan 0,7 g yaqin siydik kislota chiqariladi.
Nukleoproteinlar saqlovchi ovqatni ko‘p iste’mol qilinganda ma’lum
vaqtdan keyin siydik kislota chiqarilishi ko‘payadi. Va, aksincha,
purinlarni kam saqlovchi ovqat iste’mol qilinganda siydik kislotaning
chiqarilishi sutkada 0,2 g gacha pasayadi. Siydik kislotaning ko‘p
chiqarilishida leykemiya, politsitemiya, gepatit va podagrada ham
kuzatiladi. Atsetilsalitsil kislota va ba’zi steroid gormonlar qabul
qilinganda ham siydik kislotaning siydikdagi miqdori ortadi.
Siydikda siydik kislota bilan bir qatorda endo- va ekzogen tabiatga
ega bo‘lgan oz miqdorda purinlar saqlanadi.
Gippur kislotasi
oz miqdorda odam siydigida aniqlanadi (sutkalik
hajmda taxminan 0,7 g). Bu modda glitsin va benzoy kislotani
birikmasidir. Aromatik birikmalarga boy bo‘lgan o‘simlik ovqatlarni
iste’mol qilganda, ulardan benzoy kislota hosil bo’lganligi sababli gippur
kislota siydik bilan ko‘p ajraladi.

---

429
1940-yilda A. Kvik va A.Ya. Pitel klinik amaliyotga gippur probasini
(Kvik-Pitel probasini) kiritdilar. Me’yorda jigar hujayralari organizmga
qabul qilingan benzoat kislotani (yengil nonushtadan keyin bemor 3-4
g benzoat natriy qabul qiladi) glitsin bilan biriktirish orqali
zararsizlantiriladi. Hosil bo‘lgan gippur kislota siydik bilan chiqariladi.
Kvik-Pitel probasi o‘tkazilganda me’yorda siydik bilan qabul qilingan
benzoat natriyni 65-85% chiqariladi. Jigar jarohatlanganda gippur
kislota hosil bo‘lishi buziladi, shuning uchun siydikda uning miqdori
keskin pasayadi.