Biokimyo va molekulyar biologiya

makroenerg birikmalar
deyiladi. Quyida organik birikmalar makroergik 
bog‗lanishlarining energetik ko‗rsatkichlari keltirilgan. Bu energiya ko‗rsatkichini 
tegishli birikmani pH=7,0 sharoitida gidrolizlash asosida aniqlash mumkin
.
Glitserin fosfat (2100 kal/mol) 
Glyukoza-6-fosfat (2600 kal/mol) 

---

161 
Glyukoza-1-fosfat (4300 kal/mol) 
Uridindifosfoglyukoza+HOH→α-D-Glyukoza+Uridindifosfat 
(5500 
kal/mol). 
 
Saxaroza+HOH→α-D-Glyukoza+β-D-Fruktoza (6000 kal/mol) 
 
 
 
 
a) adenozindifosfat (7000 kal/mol) 
Adenozintrifosfat + HOH+2HOH 
 
 
 
b) adenozinmonofosfat (8500 kal/mol) 
Fosfoyenolpirouzum kislota + HOH → Pirouzum kislota + Fosfat kislota 
(11000 kal/Mol)
1,3-Difosfoglitserin kislota + HOH → 1 - Fosfoglitserin kislota + Fosfat 
kislota (12000 kal/Mol). 
Kreatinfosfatni 
gidrolizlaganda 
ham 
1,3-difosfoglitserin 
kislotani 
gidrolizidagicha miqdorda energiya hosil bo‗ladi. Shuni qayd etish lozimki, 
makroergik bog‗lar, asosan, murakkab efir, angidrid va fosfoamid bog‗lar tarzida 
bo‗ladi. 
8.4. Nukleozid fosfatlar ATF. Kreatinfosfat. Argininfosfat. 
Yuqorida 
e‘tirof 
etilganidek, 
nukleotidfosfatlar 
hujayralarning 
bioenergetikasida markaziy rolni o‗ynaydi. Bundan tashqari nukleozid fosfatlar 
gormonlar va neyromediatorlarning tashqi signallarini nishon-hujayralarga 
uzatuvchi-vositachi sifatidagi funksiyani ham bajaradi. Hujayra ichi signallarini 
uzatishni ikkilamchi vositachilari sifatida siklik nukleotidlar- sAMF va sGMF lar 
xizmat qiladi. O‗zaro mos holda sAMF hujayraviy metabolizmni sGMF lar tegishli 
fermentlar ishtirokida ATF va GTF lardan hosil bo‗ladi. Masalan, ATFdan 
adenilatsiklaza ishtirokida quyidagi tenglamaga muvofiq sAMF hosil bo‗ladi: 
ATF+H
2
O sAMF+H
4
P
2
O
7
Adenilatsiklaza 
Mg
2
+

---

162 
Adenilatsiklaza hujayra membranasi komponenti bo‗lib, uchta: boshqaruvchi, 
katalitik 
va 
bog‗lovchi (tutashtiruvchi) subbirliklardan tashkil topgan. 
Guanilatsiklazaning tarkibiga sGMF kiradi va bu ferment sitoplazmatik 
membranaga kuchsiz ravishda birikkan bo‗ladi.