Yerning paydo bo’lishi va rivojlanishi eralarga, davrlarga va epoxalarga bo’lib o’rganiladi. 1. Arxey (eng qadimgi) era bo’lib 900 mln.yil davom etgan. Unda hayotning izlari topilmagan. Lekin oxaktosh va ko’mirli qatlamlar-prokariotlar (bakteriyalar, ko’k-yashil suv o’tlari) bo’lganligini bildiradi. Ular faqat suvda bo’lmasdan quruqda xam yashagan va organik moddalarga ega bo’lgan tuproq hosil qilganlar, arxeyni 2-yarmida fotosintez, jinsiy ko’payuvchi, ko’p hujayrali organizmlar paydo bo’ladi.
2.Proterozoy (dastlabki hayot) erasi 200mln.yil davom etib unda ko’p quruqliklar hosil bo’lgan. Unda fotosintez qiluvchi o’simliklar aerob organizmlar rivojlanadi. Hayvonlar umurtqalilargacha rivojlanadi. Bu erani oxirida bosh xordalilar paydo bo’lgan, jabra bilan nafas oluvchi xayvonlar paydo bo’ladi.
3.Poleozoy erasi 340mln.yil davom etib unda hayot ancha takomillashgandir. Unda eukariot organizmlarda skelet xosil bo’ladi.
1.Kembriy iqlim mutadil bo’lib,o’simlik va xayvonlar suvda tarqalgan.
Hayvonlardan 2palla chig'anoqli ,qorin oyoqli,boshoyoqli molyuskalar,halqali chuvalchanglar ,trilobitlar keng tarqalgan.Umurtqalilardan qalqondor baliqlar yashagan,ularda jag' bo'lmagan. 2.Ordavik davrida dengizlar sathi oshib –yashil,qo'ng'ir,'qizil suvo'tlari boshoyoqli,qorinoyoqli molyuskalarning hilma-hilligi ortgan.
3.Sillur davrga kelib quruqlik ko’paygan, suvda yashaydigan o’simliklarni ba’zilari quruqlikda yashashga xam moslashgan. Tuproqda organik moddalar ko’payib zamburug’larni paydo bo’lishiga olib kelgan.
4.Devon davrida quruqlik yanada ko’paya borgan, suvda suyakli baliqlar xosil bo’lgan, panja qanotli baliqlar yashagan, xasharotlar paydo bo’lgan, qirqbo’g’imlar, paporotniklar ko’plab yashagan. Devon oxirida suvda va quruqda yashovchilar xam paydo bo’lgan.
5.Toshko’mir davrida namlik va botqoqlik ko’p bo’lgan. Balandligi 4om keladigan paporotniklar o’sgan, ochiq urug’li o’simliklar xam paydo bo’lgan. Uchuvchi xasharotlardan ninachilar rivojlangan. Toshko’mirlar xosil bo’lgan.
