Biologiya oqitiw metodikasi” bakalavr ta’lim bag’dari 2-kurs talabasi Berdimuratova Miyhannin’ Zoologiya pa’ninnen kurs jumisi mazmuni Kirisiw

Coral polipleri klasinin’ wakilleri

• 
  Corals riflarning qáliplesiw processinde qatnasadı. Riflarning qáliplesiwi - koloniya koral poliplarining kalkerli qaldıqları, sonıń menen birge teńiz suvidan hák shıǵaratuǵın birpara suvo'tlar tiykarında marjan riflarini qáliplestiriw procesi. Marjan riflari sayız suwda 50 m tereńlikte, taza hám jıllı suwda (+ 20 ° C) payda boladı.
  
• 
  Zamanagóy marjan riflarining kópshiligi sońǵı mızlıq dáwirinen keyin 10 million jıl aldın qáliplese baslaǵan. Erigen muzlar teńiz júzesiniń eliriwine hám kontinentler hám atawlardıń qıraq zonasın suw basıwına alıp keldi. Usınıń menen birge, okeanlıqtıń temperaturasınıń eliriwi marjan poliplarining kóbeyiwi ushın qolay sharayat jarattı, olar kontinental tokchanı toldırdı hám ósip, maydanına kóterildi. Olar, sonıń menen birge, tiykarınan vulqan kelip shıǵıwı bolǵan atoll hám tropik atawlar átirapındaǵı suwni toltırıwdı.
  
• 
  Ataqlı ingliz tábiyatshii hám sayaxatchisi Charlz Darvin o'zining ilimiy jumısında " Marjan riflarining dúzilisi hám tarqalıwı" vulqan atawı mısalında riflarning qáliplesiw procesin túsintirip berdi. Onıń teoriyasına kóre processler tómendegishe:
  
• 
  vulqan otilishi. Bul basqıshda tik qaptal bag'irlari bolǵan aral suwdan " ósip shıǵadı".
  
• 
  Aralning " jaylasıwı". Aral ósip barıwı menen, ol óz tartısıw kúshi astında tubga túsedi. Aralning ózi tómenge túsedi, jáne onıń átirapındaǵı suw astı maydanı kishreyip baradı - ol taslar menen toldırıladı. Bunday sayız qıraq zonası " burama rif" dep ataladı. Bul waqıtta aral átirapında lagunalar payda bolıwı múmkin.
  
• 
  Qabırǵalı riflar marjan poliplari menen toldırılǵan bolıp, keyinirek olar rifni marjan polipiga aylantıradı - ol kóplegen koloniyalarning ohakli qaldıqlarınan ibarat. Marjan rifi suw maydanına etip baradı hám aralning ózi tubigacha shógiwde dawam etedi.
  
• 
  Aral pútkilley suw astında jasırınǵan. Marjan rifi suwdan bir neshe metr biyiklikte jaylasqan. Bul aralning tómengi bóleginde qalǵan qum menen oralǵan bolıwı múmkin. Oraylıq bólegi pútkilley joǵaladı, sayız lagunani qaldıradi. Oraylıq tosıq menen bunday tosıq rif dep ataladı