Embriologiya tadqiqot usullari. Vazifasi va tadqiqot usullariga koʻra, umumiy, qiyosiy, eksperimental, populyatsion va ekologik Embriologiya ajratiladi. Qiyosiy Embriologiya dalillari hayvonlarning tabiiy sistemasini ishlao chiqish uchun asos boʻladi. Eksperi.msntal Embriologiya aʼzo va toʻqimalarni olib tashlash, koʻchnrib oʻtqazish va suiʼiy muhitda oʻstirish orqali ularning kelib chiqishi mexanizmlari va ontogenezda rivojlanishini oʻrganadi. Embriologiya sitologiya, genetika, biokims, molekulyar biologiya va boshqalar fanlar bilan birgalikda rivojlanishi natijasida individual rlvojlanish qonuniyatlari haqidagi fan — rivojlanish biologiyasi yoki ontogenetika vujudga keldi.
Embriologiya fani yutuqlari. Bepushtlik bo’yicha izlanishlar va yangi davollash usullari bilan shifokorlar Gippokrat davridan beri shug’ullanib kelishgan. Ammo 1978-yildagina ijobiy natija olingan.Turkiyada, 1989 yildan buyon bepushtlikdan aziyat chekayotgan bemorlarga EKO davolash usuli taklif etilib kelinadi, buning natijasida minglab turmush qurgan juftliklar farzand ko’rish bahtiga sazovor bo’ldilar.Ushbu usul bilan davolanishni rejalashtirayotgan bo’lsangiz, Turkiyadagi turli klinikalarda sizga yuqori sifatli turli EKO usullari taklif etiladi.Kimga davolanish kerak?Bepushtlikni davolash muolajalari tibbiy muammosi bo’lgan oilalarda erkaklarga (misol uchun, spermaning sifatsizligi, sperma miqdori kamligi va hokazo) va / yoki ayolda (endometrioz, tuxumdonning zaxirasi kamligi, bachadon naychalari patologiyasi va boshqalar) bo’lgan juftliklar uchun ko’rsatma bo’lib hisoblanadi. Shuningdek bepushtligining sababi aniqlanmagan juftliklar uchun ham ko’rsatiladi.
Ontogenez oraganizmlarning ko'payishi tavsifi turlari va bosqichlari. Ontogenez (yunoncha: ontos — borliq va ...genez) — organizmning individual rivojlanishi, uning shakllana boshlashidan hayotning oxirigacha sodir boʻladigan ketma-ket oʻzgarishlar majmui. "Ontogenez" terminini nemis olimi E. Gekkel (1866) fanga kiritgan. Ontogenez urugʻlangan tuxum hujayra, yaʼni zigotadan boshlanadi. Jinssiz koʻpayadigan orga-nizmlarda yangi organizm ona hujay-raning boʻlinishidan (bir hujayralilarda), kurtaklanishdan yoki tugunak, ildizpoya va boshqa vegetativ organlardan (vegetativ koʻpayishda) vujudga keladi. Ontogenez organizmning xususiy rivojlanishi davomida roʻy beradigan barcha morfologik, fiziologik va funksional jarayonlarni qamrab oladigan, oʻzaro uzviy bogʻlangan miqdor va si-fat oʻzgarishlari orqali amalga oshadi. Ontogenez ketma-ket keladigan bosqichlar rivojlanish davrlaridan iborat. Jinsiy koʻpayadigan organizmlarda bu bos-qichlar murtak (embrional), murtakdan keyingi, yaʼni postembrional va ba-logʻatga yetish davrlarini oʻz ichiga oladi. Ontogenez davomida rivojlanayotgan organizmning alohida qismlari oʻsadi, ixtisoslashadi va oʻzaro muvofiklashadi. 18-asrda Ontogenezni tushuntirishda ikki konsepsiya kurash olib bordi. Ulardan biri preformizm Ontogenezni individual oʻsishdan iborat deb tushuntirsa, ikkinchisi — epigenez esa uni strukturasiz murtakdan boshlanadigan yangi hosilaning rivojlanish jarayoni si-fatida tushuntiradi. Zamonaviy tushunchalarga binoan, Ontogenez boshlanayotgan hujayrada irsiy axborot kodi holatida organizmning bundan keyingi rivojlanishi programmasi joylashgan. Ontogenez davomida bu programma yadro bilan sitoplazmaning oʻzaro taʼsiri jarayonida murtakning har bir hujayrasida, uning har xil hujayralari va hujayra komplekslari oʻrtasida amalga oshadi. Irsiy apparat maxsus oqsil molekulalarining sintezini kodlash orqali morfogenetik jarayonlarning umumiy yoʻnalishini belgilab beradi. Bu jarayonlarning amalga oshishi ozmi-koʻpmi (irsiy belgilangan reaksiya normasi chegarasida) tashqi muhit taʼsiri bilan bogʻliq. Hayvonlarda Ontogenezning 3 tipi maʼlum: 1) lichinkalik — tuxum poʻstidan ancha erta chiqqandan soʻng organizm lichinka holida xayot kechiradi, lichinka davri oxirida esa metamorfoz yuz beradi; 2) tuxum qoʻyuvchi — murtak uzok, vaqt tuxum ichida rivojlanadi, lichinka davri boʻlmaydi; 3) ona qornida urugʻlangan tuxum — tuxum yoʻlida rivojlanadi, bunday holatda baʼzan murtak bilan ona organizm oʻrtasida yoʻldosh orqali bogʻlanish yuz beradi. Anʼanaviy ravishda Ontogenezni embriologiya oʻrganar edi.
.ontogenez turlari va bosqichlarijAseksual ko'payish va / yoki zigotik meiozli (prokaryotlar va ba'zi eukaryotlar) organizmlarning ontogenezi.
2. Spora meiozida (ko'pchilik o'simliklar va zamburug'lar) o'zgaruvchan yadro fazalari bilan organizmlarning ontogenezi.
3. Yadro fazalarini o'zgartirmasdan o'zgaruvchan jinsiy va aseksual ko'payish bilan organizmlarning ontogenezi. Metagenez - bu ichakdagi nasllarning almashinishi. Geterogoniya - bu qurtlar, ba'zi artropodlar va pastki xordatlardagi parthenogenetik va amfimistik avlodlarning almashinuvi.
4. Lichinka va oraliq bosqichlar ishtirokidagi ontogenez: birlamchi lichinkali anamorfozdan to to'liq metamorfozgacha. Tuxumda ozuqa moddalarining etishmasligi bilan lichinka bosqichlari morfogenezni to'liq yakunlashga imkon beradi va ba'zi hollarda odamlarning boshqa joyga ko'chishini ta'minlaydi.
5. Alohida bosqichlarni yo'qotish bilan ontogenez. Lichinkalar va / yoki aseksual ko'payish bosqichlarining yo'qolishi: chuchuk suv gidralari, oligoxaetlar, ko'p gastropod mollyuslari. Ontogenezning dastlabki bosqichlarida oxirgi bosqichlarning yo'qolishi va ko'payishi: neoteniya.Shunday qilib, ontogenezning ko'plab asosiy turlari va kelib chiqqan turlarning soni ko'proq bo'ladi. Evolyutsiya nazariyasi odatda ontogenezni gulli o'simliklar va umurtqali hayvonlar misolida ko'rib chiqadi.Paleontolog uchun eng muhim bo'lgan ontogenez evolyutsiyasining morfologik tomonini hisobga olsak, birinchi navbatda individual rivojlanishdagi o'zgarishlar va kattalar organizmining evolyutsiyasi o'rtasidagi bog'liqlikni yodda tutish kerak. Aynan shu muammo, masalan, A. N. Severtsovning filembriogenez haqidagi butun doktrinaning mohiyatini tashkil qiladi. Garchi rivojlanish natijalariga bunday e'tibor ba'zida Gekkelning fikrlash iziga yoki biron bir usulga mos keladigan uslubga o'xshab tuyulsa ham, aslida evolyutsiya jarayoniga qiziqishimiz bo'lsa, bu muqarrar. Faqat izolyatsiya qilingan ontogenetik tsiklda kattalar bosqichi ahamiyatsiz bo'lib tuyulishi mumkin, chunki u avvalgi rivojlanish bilan to'liq belgilanadi, lekin o'zi hech narsani aniqlay olmaydi.