Bitiruv malakaviy ishining

4.3. Kon jinslarini tashish ishlarini xisoblash
Avtomobil transportini hisoblash
Qazib olingan kon massasini tashish uchun yuk ko‘tarish qobiliyati 130 t bo‘lgan BelAZ-75131 markali avtoag‘dargichlarni foydalaniladi. Avtoag‘dargichlar kon massassini 3 km masofaga qayta yuklash punktigacha tashish uchun xizmat qiladi.Bundan tashqari Ochuvchi karyerida nisbotan yumshoq bo‘lgan qoplovchi tog‘ jinslarini yuk ko‘tarish qobiliyati 220 t bo‘lgan avtosamasvallar yordamida tashish masofasi 2 km bo‘lgan 3-sonli otvalga tashish ishlari xam amalga oshiriladi. Quyida yuk ko‘tarish qobiliyati 130 t bo‘lgan avtoag‘dargichlarni sonini qayta yuklash puntigacha kon massasini tashishdagi jarayon bo‘yicha aniqlaymiz.
Buning uchun avvalo, bitta ekskavator kompleksida ishlaydigan avtoag‘dargichlar sonini aniqlashimiz kerak bo‘ladi. Ushbu ko‘rsatgich quyidagicha aniqlanadi:

Bu yerda: T_r – bitta reys davomiyligi, min;
t_p – avtoag‘dargichni yuklash vaqti davomiyligi, min;
t_p -ning qiymati quyidagicha aniqlanadi:

Bunda: V_a – avtoag‘dargich kuzovining sig‘imi bo‘lib, BelAZ-75131 avtoag‘dargichi uchun 59 m³ ga teng;
k_ver =1.1÷1.15 – avtoag‘dargichning yuklanish darajasini hisobga oluvchi koeffitsiyent, k_ver =1.1 deb olamiz;
k_n – ekskavator cho‘michining kon jinsi bilan to‘lishini hisobga oluvchi koeffitsiyent bo‘lib, uning qiymatini k_n = 0.85 deb olamiz;
E – ekskavator cho‘michi sig‘imi bo‘lib, EKG-10 ekskavatori uchun E=10 m³,
u holda avtoag‘dargichni yuklash vaqti davomiyligi quiydagiga teng bo‘ladi:

Avtoag‘dargich bitta reys davomiyligi quyidagicha aniqlanadi:
T_{r =} t_p+t_dv+t_raz+t_m, min
Bu yerda: t_dv – avtoag‘dargichning harakatlanish vaqti davomiyligi bo‘lib, uning qiymati quyidagicha aniqlanadi:
t_d.v = T_gr + T_par = 60 ( )
bunda, T_gr , T_por – mos xolda avtoag‘dargichning yuk bilan va yuksiz
harakatlanish vaqti davomiyligi, min.
l_igr, l_{ipor –} mos holda avtoag‘dargichning yuk bilan va yuksiz harakatlanadigan yo‘ldagi uchastkalar uzunligi, km.
υ_igr, υ_ipor – mos holda avtoag‘dargichning yuk bilan va yuksiz xarakatlanish tezligi, km/soat.
Agar, l_igr = l_ipor =3 km deb olsak, mos holda avtoag‘dargichning yuk bilan harakatlanish tezligi υ₁=15 km/soat va yuksiz harakatlanish tezligi υ₁=25 km/soat
Bundan,
t_d.v =60∙(
t_raz – avtoag‘dargich kon massasini ag‘darish vaqti davomiyligi bo‘lib,uning qiymati avtoag‘dargich yuk ko‘tara olishi qobiliyatiga bog‘liq xolda aniklanadi. BelAZ -75131 avtosamasvali uchun t_raz= 70 sek yoki 1,1 min deb olamiz.
t_m – avtoag‘dargichning bitta reys davomida manevrlari (burilishi) uchun sarflanadigan vaqt bo‘lib, uning qiymati avtoag‘dargich harakatlanish sxemasiga bog‘liq holda aniqlanadi. Avtoag‘dargichlar yo‘lning boshi berk sxema bo‘yicha harakatlanganda 50-60 s deb olinadi.
Biz t_m=60 s yoki t_m=1 min deb olamiz.
U holda avtoag‘dargichning bitta reys davomiyligi quyidagiga teng bo‘ladi:
T_r =6.2+9.6+1.1+1=17.9 min
Endi bitta ekskavator kompleksida ishlaydigan avtoag‘dargichlar sonini aniqlaymiz:

Endi foydali qazilmani qayta yuklash puktigacha avtoag‘dargich bilan tashish parametrlarini xisoblaymiz.
Avtoag‘dargichni yuklash vaqti davomiyligi quiydagiga teng bo‘ladi:
_.
Agar, l_igr = l_ipor=23 km deb olsak, mos holda avtoag‘dargichning yuk bilan harakatlanish tezligi υ₁=15 km/soat va yuksiz harakatlanish tezligi υ₁=25 km/soat sababi barcha yo‘llar kareri ichida joylashgan .
t_d.v =60∙(
t_raz – avtoag‘dargich kon massasini ag‘darish vaqti davomiyligi bo‘lib,uning qiymati avtoag‘dargich yuk ko‘tara olishi qobiliyatiga bog‘liq xolda aniklanadi. BelAZ -7513 avtosamasvali uchun t_raz= 70 sek yoki 1,1 min deb olamiz.
t_m – avtoag‘dargichning bitta reys davomida manevrlari (burilishi) uchun sarflanadigan vaqt bo‘lib, uning qiymati avtoag‘dargich harakatlanish sxemasiga bog‘liq holda aniqlanadi. Avtoag‘dargichlar yo‘lning boshi berk sxema bo‘yicha harakatlanganda 50-60 s deb olinadi.
Biz t_m=60 s yoki t_m=1 min deb olamiz.
U holda avtoag‘dargichning bitta reys davomiyligi quyidagiga teng bo‘ladi:
T_r =6.2+19.2+1.1+1=27.5 min
Endi bitta ekskavator kompleksida ishlaydigan avtoag‘dargichlar sonini aniqlaymiz:

Demak 1ta ekskavatorning belgilangan unumdorligini taminlash uchun 5 ta Bel AZ-75131 avtosamosvali kerak bo‘ladi.