Sənəd № 466
Dindirmə protokolu
1918-ci il, 17 noyabr. Bakı şəhəri.
Azərbaycan Hökuməti yanında Fövqəladə Təhqiqat Komissiyasının Cinayət
Prosessual Məcəlləsinin 307 və 443-cü maddələrinə uyğun olaraq zərərçəkən qis-
mində dindirdiyi aşağıda adı çəkilən şəxs göstərmişdir:
Şərəf Nisə Cəbrayıl qızı, Bakı sakini, 26 yaşım var, Bakıda, Georgi-
yevskaya küçəsi, 4 №-il evdə yaşayıram, savadsızam.
Tarixi yadımda deyil, bu ilin mart ayının ortalarında yüz nəfərə
yaxın erməni əsgəri darvazanı qıraraq evə soxuldular və mənzilləri
qarət etməyə, kişi və qadınları öldürməyə başladılar. Mənzildə ermənilər
mənim ərim Şıxəli Cəbrayıl oğlunu və onun qardaşları Ağa Əlini və Kəl-
balını öldürdülər. Üç qadını – Şərəf Cəlil qızını, Tutu Xanım Cəbrayıl
qızını və Xeyransa xanım Xalıq qızını qətlə yetirdilər. Yeddi yaşlı uşağı,
Ələkbər Ağa Əli oğlunu qolundan və yanağından, 11 yaşlı Gövhər Xanım
Ağa Əli qızını isə qolundan və boynundan güllə ilə yaraladılar. Məni və
uşaqlarımı ermənilərdən rus qonşumuz xilas edə bildi və öz mənzilin-
də gizlətdi. Ermənilər, ölümlə hədələyərək, mənim 20.000 rubl pulumu
əlimdən aldılar, mənzildən isə 50.000 rubldan yuxarı dəyəri olan bütün
əşyalarımızı götürüb apardılar. Talan zamanı rus qonşu məni öz mənzi-
linə apardı.
Oxundu. Savadsızdır.
Komissiya üzvləri: M.Təkinski, А.Kluge (imzalar).
AR Pİİ SSA, f. 277, s. 2, iş 13, v. 160.
Sənəd № 470
Dindirmə protokolu
1919-cu il, 25 fevral. Bakı şəhəri.
Azərbaycan Hökuməti yanında Fövqəladə Təhqiqat Komissiyasının Cinayət
Prosessual Məcəlləsinin 307 və 443-cü maddələrinə uyğun olaraq zərərçəkən qis-
mində dindirdiyi aşağıda adı çəkilən şəxs göstərmişdir:
197
FƏSİL II. AZƏRBAYCANLI QADINLARIN ŞAHİD İFADƏLƏRİ
Gövhər Bağır qızı, 50 yaşım var, Bakı şəhər sakini, Bondarnaya
küçəsində, 48 №-li şəxsi evimdə yaşayıram.
Bakı şəhərində 1918-ci ilin qanlı mart hadisələri zamanı, barışıq elan
edildikdən sonra, müsəlmanların onlara qarşı sadəlövh münasibətin-
dən istifadə edən təxminən 10-12 silahlı erməni, yuxarıda adı çəkilən
evə soxuldular, bütün kişi və qadınları, o cümlədən məni, qoca və gözlə-
ri görməyən ərim Hacı Əli Məmməd Məmmədovu və 19 yaşlı oğlum Ağa
Məmmədi əsir götürdülər və bizi Yefimov Qardaşları Sirkinə
92
apardılar.
Ermənilər yolboyu bizə işgəncə verirdilər, silahların qundağı ilə hara gəldi
vururdular. Sirkə gəldikdə isə bizim dəstəmizdən 7 ya 8 nəfər daha gənc
və sağlam kişini, o cümlədən mənim oğlum Ağa Məmmədi ayırdılar və
başqa yerə apardılar. Mən sonradan öyrəndim ki, bütün bu kişilər erməni
canilərinin əlləri ilə qətlə yetirilmişlər. Bu 7-8 nəfər kişi bizim evimizdən
aparılmışdı və onların əksəriyyəti mənim qohumlarım idi. Ermənilər bizi
əsir götürdükdən sonra bizim evdə olmadığımız müddətdə mənim 62.790
rubl dəyərində bütün əmlakımı, o cümlədən 20.000 nağd pulumu oğurla-
yıblar. Qarət olunmuş əşyaların siyahısı ilə birlikdə mənim ərizəmin işə
əlavə olunmasını xahiş edirəm.
Oxundu. Savadsızdır.
Komissiya üzvləri: А.Hacı-İrzayev, А.Kluge (imzalar).
AR Pİİ SSA, f. 277, s. 2, iş 26, v. 89.
Sənəd № 473
Dindirmə protokolu
1919-cu il, 5 noyabr. Bakı şəhəri.
Azərbaycan Hökuməti yanında Fövqəladə Təhqiqat Komissiyasının Cinayət
Prosessual Məcəlləsinin 307 və 443-cü maddələrinə uyğun olaraq zərərçəkən qis-
mində dindirdiyi aşağıda adı çəkilən şəxs göstərmişdir:
Ruqiyyə Əli-Qulu qızı, 60 yaşım var, Bakı şəhər sakini, Bondarnaya
küçəsində, 26 №-li evdə yaşayıram, savadsızam.
Bu ilin mart ayında ermənilər müsəlmanlara qarşı qiyam qaldırdılar.
Başqaları kimi mən də zərər çəkdim. Ermənilər mənim qapılarımı sın-
dırdılar, mənim 70 yaşlı qoşa ərimi və iki oğlumu öldürdülər; üçüncüsü
BAKI. MART 1918-ci il. AZƏRBAYCAN QIRĞINLARI SƏNƏDLƏRDƏ
198
isə qorxudan xəstələndi və o, da öldü. Qətllər odlu silahdan atılan atəşlə
yerinə yetirilmişdir. Ermənilər kimin qətli törətdiyini və mənim əmla-
kımı qarət etdiyini deyə bilmərəm, belə ki, heç kimi tanımadım. Ermə-
nilər demək olar ki, bütün evimi qarət ediblər və mənim yazılı ərizəmdə
göstərdiyim 5300 rubl məbləğində olan bütün əşyalarımı aparıblar. Or-
tancıl oğlum – Məhərrəmə məxsus 25 min rubl qiyməti olan 10 qayıq da
oğurlanmışdır.
İfadə oxundu. Savadsızdır.
Komissiyanın sədri: Ə.Xasməmmədov (imza).
Komissiya üzvləri: M.Təkinski, А.Kluge (imzalar).
AR Pİİ SSA, f. 277, s. 2, iş 13, v. 110.
Sənəd № 475
Dindirmə protokolu
1919-cu il, 9 dekabr. Bakı şəhəri.
Azərbaycan Hökuməti yanında Fövqəladə Təhqiqat Komissiyasının Cinayət
Prosessual Məcəlləsinin 307 və 443-cü maddələrinə uyğun olaraq zərərçəkən qis-
mində dindirdiyi aşağıda adı çəkilən şəxs göstərmişdir:
Gülsüm Xanım Aydınova, 18 yaşım var, Bakı şəhərində, Aziatskaya
küçəsində, 93 №-li evdə yaşayıram, savadlıyam.
Bu ilin mart ayında mən Bondarnaya küçəsində yaşayırdım. O vaxt
silahlı ermənilər gəldilər və bizim evə hücum etdilər, mənim ərim qaç-
maq istəyəndə onlar onu öldürdülər. Ərimin adı Mirzə Mövsüm idi. Onun
qətlindən sonra cinayətkarlar bizim evimizi qarət etdilər və təqdim etdi-
yim ərizədə göstərilən 14.360 rubl məbləğində əşyalarımızı apardılar. Biz
qadınlar isə, qaçmaqla xilas olduq və ermənilərin gözünə görünmədik.
Oxundu. Savadlıdır. İmza.
Fövqəladə Təhqiqat Komissiyasının sədri:
Ələkbər bəy Xasməmmədov (imza).
Komissiya üzvləri: M.Təkinski, А.Kluge (imzalar).
AR Pİİ SSA, f. 277, s. 2, iş 14, v. 101.
199
FƏSİL II. AZƏRBAYCANLI QADINLARIN ŞAHİD İFADƏLƏRİ
Sənəd № 476
Dindirmə protokolu
1919-cu il, 15 dekabr. Bakı şəhəri.
Azərbaycan Hökuməti yanında Fövqəladə Təhqiqat Komissiyasının Cinayət
Prosessual Məcəlləsinin 307 və 443-cü maddələrinə uyğun olaraq zərərçəkən qis-
mində dindirdiyi aşağıda adı çəkilən şəxs göstərmişdir:
Tükəzban Tağı qızı Məmmədova, 23 yaşım var, Bakı şəhərində, Bon-
darnaya küçəsində, 50 №-li evdə yaşayıram.
Bu il Bakıda mart qırğınları zamanı ermənilər bizi əsir apardılar və
yolda mənim ərim Məmməd Mehdi oğlunu öldürdülər və bundan əlavə
mənim mənzilimi 23.860 rubl məbləğində qarət etdilər. Siyahını təqdim
edirəm və işə əlavə olunmasını xahiş edirəm. 23.860 rubl məbləğində dəy-
miş zərərin ödənilməsini xahiş edirəm.
Oxundu. Savadsızdır.
Komissiya üzvləri: Aleksandroviç, А.Kluge (imzalar).
AR Pİİ SSA, f. 277, s. 2, iş 14, v. 213.
Sənəd № 477
Dindirmə protokolu
1919-cu il, 15 dekabr. Bakı şəhəri.
Azərbaycan Hökuməti yanında Fövqəladə Təhqiqat Komissiyasının Cinayət
Prosessual Məcəlləsinin 307 və 443-cü maddələrinə uyğun olaraq zərərçəkən qis-
mində dindirdiyi aşağıda adı çəkilən şəxs göstərmişdir:
Əminə Xanım Hacı Məmməd qızı Məmmədova, 18 yaşım var, Bakı
şəhərində, Bondarnaya küçəsində, 50 №-li evdə yaşayıram.
Bu il Bakıda mart qırğınları zamanı ermənilər mənim qardaşım Ağa
Məmməd Məmmədovu, mənim ərim Məmməd Hüseyni və atam Əbdül
Əzimi öldürdülər. Ermənilər onların hamısını əsir apardılar və yolda gül-
lələdilər. Öldürülənlərin meyitləri Çornıy qorodda tapıldı, amma məhz
harada, mən bilmirəm. Ora kişilər getmişdi. Bundan başqa, ermənilər
mənim əmlakımı qarət etmişlər və onların siyahısını təqdim edərək işə
BAKI. MART 1918-ci il. AZƏRBAYCAN QIRĞINLARI SƏNƏDLƏRDƏ
200
əlavə etməyinizi xahiş edirəm. Ermənilər tərəfindən mənim cəmi 84.150
rubl məbləğində əmlakım oğurlanıb.
Oxundu. Əminə Xanım Məmmədova. Savadsızdır.
Komissiya üzvləri: Aleksandroviç, А.Kluge (imzalar).
AR Pİİ SSA, f. 277, s. 2, iş 14, v. 214.
Sənəd № 479
Dindirmə protokolu
1918-ci il, 14 dekabr. Bakı şəhəri.
Azərbaycan Hökuməti yanında Fövqəladə Təhqiqat Komissiyasının Cinayət
Prosessual Məcəlləsinin 307 və 443-cü maddələrinə uyğun olaraq zərərçəkən qis-
mində dindirdiyi aşağıda adı çəkilən şəxs göstərmişdir:
Kərbəlayı Xanım Nadir qızı, 35 yaşım var, Bakıda, Bondarnaya küçə-
si, 50 №-li evdə yaşayıram, savadsızam.
Bu ilin mart ayının 21-də yüz nəfərə yaxın erməni əsgəri yuxarıda
göstərilən evə (soxuldular), yeddi nəfər qadını, məni və yeddi nəfər kişini
bayıra çıxardılar; qonşu evdən 8 qadın və 2 kişi çıxardılar. Erməni əsgər-
ləri mənim mənzilimi 28.100 rubl dəyərində soydular; qarət edilmiş əşya-
ların siyahısını təqdim edirəm. Bizim hamımızı əsir apardılar və Mailov
teatrının qarşısında iki qoca kişi və qadınları ayırdılar, qalan kişiləri isə
erməni əsgərləri küçədə güllələdilər. Qətlə yetirilənlərin arasında mənim
ərim Kərbəlayı Əbdül Əzim Mir Məmməd oğlu (65 yaşında), 30 yaşlı oğ-
lum Mehdi, 22 yaşlı oğlum Məmməd Hüseyn, 20 yaşlı qohumum Naci
Əli Məmməd Nur Məmməd oğlu da var idi. Məni və digər qadınları başqa
müsəlmanlarla birlikdə üç gün Mailov teatrında saxladılar.
Oxundu. Savadsızdır.
Komissiya üzvləri: M.Təkinski, А.Kluge (imzalar).
AR Pİİ SSA, f. 277, s. 2, iş 14, v. 198.
201
FƏSİL II. AZƏRBAYCANLI QADINLARIN ŞAHİD İFADƏLƏRİ
Sənəd № 480
Dindirmə protokolu
1918-ci il, 8 dekabr. Bakı şəhəri.
Azərbaycan Hökuməti yanında Fövqəladə Təhqiqat Komissiyasının Cinayət
Prosessual Məcəlləsinin 307 və 443-cü maddələrinə uyğun olaraq zərərçəkən qis-
mində dindirdiyi aşağıda adı çəkilən şəxs göstərmişdir:
Pəri Xanım İsgəndər qızı, 60 yaşım var, Bakı sakini, Bakıda, Azovski
döngəsi, 13 №-li evdə yaşayıram, savadsızam.
Bu il mart ayının 19-da səhər saat 9-da yüz nəfərə yaxın erməni əs-
gəri yuxarıda göstərilən evə soxuldular, mənim ərim Ağa Bala bəy Əsə-
dulla bəy oğlunu, qardaşım Kəblə Fərəculla bəyi, qardaşım oğlu İsgəndər
bəy Abbas bəy oğlunu mənzildən çıxardılar və küçədə, evin qabağında öl-
dürdülər, Abbas bəyi isə həyətdə öldürdülər. Adları çəkilən şəxsləri öldür-
dükdən sonra ermənilər onları qarət etdilər və əyinlərindəki kostyumla-
rı çıxardılar. Ərimin cibindən 3000 rublu götürdülər. Mənim mənzilimi
1476 rubl məbləğində qarət etdilər. Oğurlanmış əmlakın siyahısını təqdim
edirəm və işə əlavə olunmasını xahiş edirəm.
Oxundu. Savadsızdır.
Komissiya üzvləri: M.Təkinski, А.Kluge (imzalar).
AR Pİİ SSA, f. 277, s. 2, iş 14, v. 71.
Sənəd № 482
Dindirmə protokolu
1918-ci il, 8 dekabr, Bakı şəhəri.
Azərbaycan Hökuməti yanında Fövqəladə Təhqiqat Komissiyasının Cinayət
Prosessual Məcəlləsinin 307 və 443-cü maddələrinə uyğun olaraq zərərçəkən qis-
mində dindirdiyi aşağıda adı çəkilən şəxs göstərmişdir:
Məşədi Şeyda Fətəli qızı, 60 yaşım var, Bakı sakini, Azovski döngəsi,
89 №-li evdə yaşayıram.
Bu ilin martın 19-da səhər saat 9-da yuxarıda göstərilən evə erməni əs-
gərləri soxuldular, mənim ərim Məşədi Əbdül Hacı İmam oğlunu, 76 yaş-
BAKI. MART 1918-ci il. AZƏRBAYCAN QIRĞINLARI SƏNƏDLƏRDƏ
202
lı, bacımın əri Rüstəm Ələkbər oğlunu öldürdülər, ərimin cibindən 1270
rublu götürdülər, məni isə əsir apardılar. Ondan əvvəl mənzilimi 1872 rubl
məbləğində qarət etdilər. Oğurlanmış əmlakın siyahısını təqdim edirəm
və işə əlavə olunmasını xahiş edirəm.
Oxundu. Savadsızdır.
Komissiya üzvləri: M.Təkinski, А.Kluge (imzalar).
AR Pİİ SSA, f. 277, s. 2, iş 14, v. 72.
Sənəd № 484
Dindirmə protokolu
1918-ci il, 9 dekabr, Bakı şəhəri.
Azərbaycan Hökuməti yanında Fövqəladə Təhqiqat Komissiyasının Cinayət
Prosessual Məcəlləsinin 307 və 443-cü maddələrinə uyğun olaraq zərərçəkən qis-
mində dindirdiyi aşağıda adı çəkilən şəxs göstərmişdir:
Səadət Nəcəf Qulu qızı, 80 yaşım var, Bakıda, Azovski döngəsi, 2
№-li evdə yaşayıram.
Mart hadisələri zamanı mənim oğlum Zeynal Həsən oğlu öldürülmüş
və siyahıda göstərilən 22.200 rubl məbləğində əmlakımız qarət edilmişdir.
Oxundu. Savadsızdır.
Komissiya üzvü: А.Kluge (imza).
AR Pİİ SSA, f. 277, s. 2, iş 14, v. 182.
Sənəd № 485
Dindirmə protokolu
1918-ci il, 9 dekabr, Bakı şəhəri.
Azərbaycan Hökuməti yanında Fövqəladə Təhqiqat Komissiyasının Cinayət
Prosessual Məcəlləsinin 307 və 443-cü maddələrinə uyğun olaraq zərərçəkən qis-
mində dindirdiyi aşağıda adı çəkilən şəxs göstərmişdir:
Səriyyə Məmməd Əli qızı, 30 yaşım var, Bakıda, Azovski döngəsi, 5
№-li evdə yaşayıram.
203
FƏSİL II. AZƏRBAYCANLI QADINLARIN ŞAHİD İFADƏLƏRİ
Mart hadisələri zamanı ermənilər mənim ərim Gülməmməd Mahmud
oğlunu yaralamış, oğlum Mahmud Gülməmməd oğlunu öldürmüşlər; bu
zaman bizim evdən siyahıda göstərilən və 52.650 rubl məbləğində əmlakı-
mızı aparmışlar.
Oxundu. Savadsızdır.
Komissiya üzvü: А.Kluge (imza).
AR Pİİ SSA, f. 277, s. 2, iş 14, v. 182.
Sənəd № 486
Dindirmə protokolu
1918-ci il, 11 dekabr, Bakı şəhəri.
Azərbaycan Hökuməti yanında Fövqəladə Təhqiqat Komissiyasının Cinayət
Prosessual Məcəlləsinin 307 və 443-cü maddələrinə uyğun olaraq zərərçəkən qis-
mində dindirdiyi aşağıda adı çəkilən şəxs göstərmişdir:
Əminə Xanım Heybət qızı, 45 yaşım var, Bakıda, Azovski döngəsi, 12
№-li evdə yaşayıram.
Mart qırğınları zamanı ermənilər mənim oğlumu, 18 yaşlı Gülmirzə
Allahverdi oğlunu öldürüblər, mən isə kor olmuşam. Bundan əlavə, ermə-
nilər mənim köhnə qiymətlərlə 24.000 dəyərində əmlakımı qarət ediblər.
Oğurlanmış əmlakın siyahısını və qiymətlərini təqdim edirəm və işə əlavə
olunmasını xahiş edirəm. Hazırda mənim əmlakımın qiyməti 73.200 rubl
edir və bu məbləğin mənə ödənilməsini xahiş edirəm.
Oxundu. Savadsızdır.
Komissiya üzvləri: Aleksandroviç, А.Kluge (imzalar).
AR Pİİ SSA, f. 277, s. 2, iş 14, v. 165.
BAKI. MART 1918-ci il. AZƏRBAYCAN QIRĞINLARI SƏNƏDLƏRDƏ
204
Sənəd № 487
Dindirmə protokolu
1918-ci il, 17 dekabr. Bakı şəhəri.
Azərbaycan Hökuməti yanında Fövqəladə Təhqiqat Komissiyasının Cinayət
Prosessual Məcəlləsinin 307 və 443-cü maddələrinə uyğun olaraq zərərçəkən qis-
mində dindirdiyi aşağıda adı çəkilən şəxs göstərmişdir:
Səlminaz Əli Məmməd qızı, 54 yaşım var, Bakıda, Azovski döngəsi,
9 №-li evdə yaşayıram, savadsızam.
Bu il mart ayının 19-da erməni əsgərləri yuxarıda göstərilən evə
soxuldular, mənim oğlum, 22 yaşlı Abbasqulu Məşədi Əli oğlunu öldür-
dülər, mənzilimi isə 1939 rubl 50 qəpik məbləğində qarət etdilər. Oğur-
lanmış əmlakın siyahısını təqdim edirəm və işə əlavə olunmasını xahiş
edirəm.
Oxundu. Savadsızdır.
Komissiya üzvləri: M.Təkinski, А.Kluge (imzalar).
AR Pİİ SSA, f. 277, s. 2, iş 15, v. 6.
Sənəd № 488
Dindirmə protokolu
1918-ci il, 11 dekabr, Bakı şəhəri.
Azərbaycan Hökuməti yanında Fövqəladə Təhqiqat Komissiyasının Cinayət
Prosessual Məcəlləsinin 307 və 443-cü maddələrinə uyğun olaraq zərərçəkən qis-
mində dindirdiyi aşağıda adı çəkilən şəxs göstərmişdir:
Fatma Cavad qızı, 60 yaşım var, Bakıda, Melniçnaya küçəsində, şəx-
si evimdə yaşayıram.
Bakıda 1918-ci il mart qırğınları zamanı mən öz evimdə idim və soba-
da olan çörəyi bişməmiş ataraq evimin arxa divarından qaçmağa məcbur
olmuşdum. Divarı müsəlman-kişilər yarmışdılar. Mənim evim ermənilər
tərəfindən qarət edilmiş və 24.000 rubl məbləğində əmlakım aparılmış-
dır. Mənim oğurlanmış əmlakımın qiyməti indi 72.000 rubl təşkil edir. Bu
məbləğin mənə ödənilməsini xahiş edirəm.
205
FƏSİL II. AZƏRBAYCANLI QADINLARIN ŞAHİD İFADƏLƏRİ
Oxundu. Savadsızdır.
Komissiya üzvləri: Aleksandroviç, А.Kluge (imzalar).
AR Pİİ SSA, f. 277, s. 2, iş 14, v. 76.
Sənəd № 491
Dindirmə protokolu
1918-ci il, 8 dekabr, Bakı şəhəri.
Azərbaycan Hökuməti yanında Fövqəladə Təhqiqat Komissiyasının Cinayət
Prosessual Məcəlləsinin 307 və 443-cü maddələrinə uyğun olaraq zərərçəkən qis-
mində dindirdiyi aşağıda adı çəkilən şəxs göstərmişdir:
Umu Cəhnə Bəyəli qızı, 40 yaşım var, Bakıda, Melniçnaya küçəsin-
də, şəxsi evimdə yaşayıram.
Bakıda 1918-ci il mart qırğınları zamanı biz ermənilər tərəfindən öl-
dürülməkdən yalnız ona görə xilas olduq ki, ərlərimiz evin arxa divarı-
nı yardılar və biz təhlükəsiz yerə qaçmağa macal tapdıq. Mənim evim və
əmlakım qarət olunmuşdur. Mən oğurlanmış əmlakın siyahısını təqdim
edirəm və işə əlavə olunmasını xahiş edirəm. Mənim oğurlanmış əmla-
kımın ümumi qiyməti 24.000 rubl idi, indiki qiymətlərlə mənim əmla-
kımın dəyəri 72.000 rubldan az deyildir. Bu məbləğin mənə ödənilməsini
xahiş edirəm.
Oxundu. Savadsızdır. Onun yerinə imzaladılar: İmza.
Komissiya üzvləri: Aleksandroviç, А.Kluge (imzalar).
AR Pİİ SSA, f. 277, s. 2, iş 14, v. 76.
Sənəd № 493
Dindirmə protokolu
1918-ci il, 9 dekabr, Bakı şəhəri.
Azərbaycan Hökuməti yanında Fövqəladə Təhqiqat Komissiyasının Cinayət
Prosessual Məcəlləsinin 307 və 443-cü maddələrinə uyğun olaraq zərərçəkən qis-
mində dindirdiyi aşağıda adı çəkilən şəxs göstərmişdir:
BAKI. MART 1918-ci il. AZƏRBAYCAN QIRĞINLARI SƏNƏDLƏRDƏ
206
Xanım Atakişi qızı Vəlixanova, 35 yaşım var, Bakı şəhərinin sakini,
Bolşaya Morskaya küçəsində, 12 №-li evdə yaşayıram.
Mart ayında ermənilər mənim gözümün qabağında mənim ərim Əlağanı
və qaynım Balağanı öldürdülər. Məni ona görə öldürmədilər ki, ruslar məni
müdafiə etdi və öldürməyə qoymadılar. Qətldən sonra həmin bu ermənilər,
mən onları tanımıram, bizim evimizi qarət etdilər və təqdim etdiyim siyahı-
da göstərilən əşyalarımızı apardılar. Onların siyahısının işə əlavə olunmasını
xahiş edirəm. Mənə vurulan zərərin miqdarı – 10.900 rubldur.
İfadə oxundu. Savadsızdır.
Komissiyanın sədri: Ə.Xasməmmədov (imza).
Komissiya üzvü: А.Kluge (imza).
AR Pİİ SSA, f. 277, s. 2, iş 14, v. 96.
Sənəd № 494
Dindirmə protokolu
1918-ci il, 11 dekabr, Bakı şəhəri.
Azərbaycan Hökuməti yanında Fövqəladə Təhqiqat Komissiyasının Cinayət
Prosessual Məcəlləsinin 307 və 443-cü maddələrinə uyğun olaraq zərərçəkən qis-
mində dindirdiyi aşağıda adı çəkilən şəxs göstərmişdir:
Asiya Mikayıl qızı, 60 yaşım var, Bakı şəhərinin sakini, Bakıda, Bol-
şaya Morskaya küçəsi, 84 №-li evdə yaşayıram.
1918-ci il martın 19-da erməni əsgərləri yuxarıda göstərilən evə soxuldular,
mənim ərimi, 70 yaşlı Əsəd Qəhrəman oğlunu və əmim oğlu, 30 yaşlı Qədəş
Heybət oğlunu öldürdülər. Sonuncunu erməni əsgərləri xəncərlə qətlə yetir-
dilər. Demək olar ki, bütün qonşularımızı, müsəlman kişi, qadın və uşaqları er-
mənilər öldürürdülər. Məni əsir apardılar və mənzilimi qarət etdilər. Ermənilər
bütün qonşuların mənzillərini qarət edirdilər və əşyaları avtomobillərdə aparır-
dılar. Apara bilmədikləri hər şeyi ermənilər sındırır və dağıdırdılar. Mənə 15.250
rubl məbləğində zərər vurulmuşdur. Ermənilər tərəfindən oğurlanan əşyaların
siyahısını təqdim edirəm və işə əlavə olunmasını xahiş edirəm.
Oxundu. Savadsızdır.
Komissiya üzvləri: M.Təkinski, А.Kluge (imzalar).
AR Pİİ SSA, f. 277, s. 2, iş 14, v. 151
207
FƏSİL II. AZƏRBAYCANLI QADINLARIN ŞAHİD İFADƏLƏRİ
Sənəd № 495
Dindirmə protokolu
1918-ci il, 11 dekabr, Bakı şəhəri.
Azərbaycan Hökuməti yanında Fövqəladə Təhqiqat Komissiyasının Cinayət
Prosessual Məcəlləsinin 307 və 443-cü maddələrinə uyğun olaraq zərərçəkən qis-
mində dindirdiyi aşağıda adı çəkilən şəxs göstərmişdir:
Nursəba Novruz qızı, 40 yaşım var, Qala kəndinin sakiniyəm, Bakı-
da, Bolşaya Morskaya küçəsi, 165\62 №-li evdə yaşayıram, savadsızam.
Bu il martın 19-da səhər tezdən erməni əsgərləri yuxarıda göstərilən
evə soxuldular, mənim ərimi, 60 yaşlı Baqi Qəhrəman oğlunu və mənim
oğlumu, 22 yaşlı Heydəri öldürdülər. Ermənilər onları küçəyə çıxardılar və
evin qabağında öldürdülər. Məni və mənim azyaşlı uşaqlarımı əsir apardı-
lar, amma ondan əvvəl evimi qarət etdilər. Ermənilər əşyaları avtomobil-
lərdə aparırdılar. Mənim evimdən ermənilər 17.000 rubl nağd pul, 20.000
rubl məbləğində qızıl əşyaları və 20.000 rubl məbləğində paltar, kostyum
və s. apardılar. Oğurlanmış əşyaların siyahısını təqdim edirəm və işə əlavə
olunmasını xahiş edirəm.
Oxundu. Savadsızdır.
Komissiya üzvləri: M.Təkinski, А.Kluge (imzalar).
AR Pİİ SSA, f. 277, s. 2, iş 14, v. 151.
Sənəd № 496
Dindirmə protokolu
1918-ci il, 7 dekabr, Bakı şəhəri.
Azərbaycan Hökuməti yanında Fövqəladə Təhqiqat Komissiyasının Cinayət
Prosessual Məcəlləsinin 307 və 443-cü maddələrinə uyğun olaraq zərərçəkən qis-
mində dindirdiyi aşağıda adı çəkilən şəxs göstərmişdir:
Məsmə Xanım Xanı qızı, Bakıda, Bolşaya Morskaya küçəsi, 89 №-li
evdə yaşayıram, 47 yaşım var, savadsızam.
1918-ci ilin mart ayında bizə əvvəlcə 9 silahlı erməni gəldi və tüfənglə
anam Seyid xanımı, yaşlı qadını, qoca atamı - Xanı kişini, qardaşım Xə-
BAKI. MART 1918-ci il. AZƏRBAYCAN QIRĞINLARI SƏNƏDLƏRDƏ
208
lili və 18 yaşlı oğlum Əli Abbası öldürdülər. Bir az keçdikdən sonra başqa
11 nəfər ermənilər gəldilər, ərizəmdə göstərdiyim əşyalarımı - 22.250 rubl
dəyərində, götürdülər, məni isə əsir apardılar. Əsirlikdə məni və digər
müsəlman qadınları ələ salaraq bizim kişilərimizin və valideynlərimizin
harada olduğunu soruşurdular.
Oxundu. Savadsızdır.
Fövqəladə Təhqiqat Komissiyasının sədri:
Ələkbər bəy Xasməmmədov (imza).
Komissiya üzvləri: M.Təkinski, А.Kluge (imzalar).
AR Pİİ SSA, f. 277, s. 2, iş 14, v. 150.
Dostları ilə paylaş: |