2. Birinchi darajali nazoratni bir kishiga yuklamaslik. Bu holat, ya’ni
nazoratni bir kishiga yuklash, o’z faoliyatini suiste’mol qilish yoki boshqa noxush
oqibatlarga olib kelishi mumkin.
3. Ma’muriyatni manfaatdor bo’lishi. Ichki nazorat tizimining amal
qilishi boshqaruvning mansabdor shaxslarini halolligisiz, yetarli tartibdagi
manfaatdorligisiz va qatnashishisiz samarali bo’la olmaydi.
4. Ichki nazorat sub’ektlarining vakolatliligi, vijdonli ekanligi va halolligi. Agar xizmat qilish funktsiyalariga nazorat qilishni amalga oshiradigan
qiladigan korxona xodimlari, ushbu sanab o’tilgan tavsiflarga ega bo’lmasa, unda
ichki nazorat tizimida xatto ideal ravishda tashkil etilgan ham samarali bo’la
olmaydi.
5. Ichki nazorat uslubiyatining qabul qila olinadigan darajaligi (qo’llanish mumkinligi). Tekshiruv maqsadi, vazifasi va oqilona bo’lishi lozim.
Nazorat funktsiyasining taqsimlanishi, ichki nazorat tizimi va qo’llaniladigan
metodlar maqsadga muvofiq bo’lishi kerak.
6. Ustuvorlik. Oddiy (joriy ravishda amalga oshiriladigan) katta
axamiyatga ega bo’lmagan muomalalar (masalan, miqdori mahalliy nizomlar bilan
tasdiqlanganmaydigan xarajatlar) ustidan mutlaq nazoratni o’rnatish maqsadga
muvofiq emas va u faqatgina eng muxim bo’lmagan masalalardan kuchni
chalg’itishga olib keladi. Strategik axamiyatga ega bo’lgan soxalarda esa, garchand
ushbu soxa “xarajatlar-natija” tamoyili bo’yicha o’lchanishi juda qiyin bo’lsada, bu
soxa ustidan nazorat o’rnatilishi lozim deb hisoblanadi.
7. Optimal markazlashtirish (tashkily tuzilmaning adekvatligi, mos
kelishi). Ichki nazorat doimiy harakatda bo’lishi, barqarorlik, uzluksizlik talablari
asosida tashkil etilishi bu korxona tarkibiy tuzilishini optimal darajada tashkil
etilganligini hamda ichki nazorat tizimi korxonaning hajmi va murakkablik
darajasiga javob berishi lozim. Har bir tizimda o’ziga xos kamchiliklar mavjud.
Masalan, ma’lumotning sekin harakati, qarorning kech qabul qilinishi yoki yuqori
va quyi o’rindagilarning e’tiborining bir biriga mos kelmasligi. Har bir variantning
kuchli va kuchsiz tomonlarini baholash lozim.