Biznesni boshqarish va axborot texnologiyalari fakulteti biznesni boshqarish kafedrasi

5.2-jadval


Integratsiya va bog‘lanmagan diversffikatsiyaning taqqoslanmasi

Integratsiya	Diversifikatsiya
Faoliyat almashmuvj yoki faoliyat maydonidahamkorlik, resurelardan birgalikda foydalanish: savdo belgisi; samarali marketing; xizmat ko'rsatish: yangi mahsulot va texnologiyalar imkoniyati: quwatning ortiqchaligi; ishlab chiqarishdagi iqtisod.	Bog'lanmagan va yangi sohalarda xo‘jalik faoliyatini kengaytirish orqali: xavfni kamaytirish; soliq to‘lash imtiyozlarini qo'Uash; aktivlar likvidligmi orttirish; daromadlar oqimini boshqarish; qo‘shilishdan qarshi himoyalanish; «kelishilgan narxlami» joriy etish; boshqaruv xohislilarini ta’minlash (qoniqtirish).

Xususiylashtirish jarayonida korxonalami sotib olish tajriba- sining ko'rsatishicha, mulkdorlar o‘z aksiyalari portfelining diver­sifikatsiya haqidagi qarorlami turlicha qabul qiladilar. Rejalash- tirilgan yondashuvni amalga oshirish orqali yoqimlilik tarmoqlari aniqlanib, keyinchalik esa korxonalar xarid qilinadi (bu ko‘pincha tarmoqlararo portfellami shakllantirish maqsadida banklar tomo­nidan amalga oshiriladi)¹. Ammo asosiy farqli jihati ko‘pgina hol- larda tarmoqning yoqimliligi va korxona faoliyatining samaradorligi

o'rtasidagi zaif aloqaning mavjudligi sabab bo‘ldi. Ko^£pgina jihatlar subyektiv omillarga bog'liq ekanligi ayon bo‘lib qoldi: korxona menejerlari va xodimlaming mulkdorlar bilan hamkorlikka tayyorligi; mahalliy hokimiyatlarning shunga o'xshash hamkorlikka xohish biidirishi; mazkur korxona ustidan nazorat o‘matishni xohlayotgan boshqa subyektlaming qiziqishlarining mavjudligi va boshqalar.
Natijada yangi mulkdorlar o‘zlari xarid qilgan korxonalar ustidan har doim ham foydalana olmas edilar va oqibatda ulardan qutilishni harakat qilar edilar. Shuni ham ta’kidlab o‘tish joizki, unchalik katta boMmagan xarid narxi odatda biznesni o‘zlashtirish va uni daromad darajasigacha yetkazish uchun katta miqdordagi kelajakdagi xarajatlarga sabab bo‘lmoqda edi. Umuman olganda, turli tumanlik samarasiga asoslangan, o‘ylangan diversifikatsiya zamonaviy yirik ishlab chiqarish rivojining salohiyatli yo‘li sifatida xizmat qiladi. Shu bilan birga diversifikatsiya modeli har bir korxona uchun alohida individual xarakterga ega bo‘lib, ichki imkoniyatlar va bozor ehtiyojlarining izchil tahlilning natijasi hisoblanadi.

2.