Tashkilot jamoalarida nizoning quyidagi turlari namoyon bo‘lishi kuzatiladi.
Muomalaga kirishimlilikni ta’minlashda, aloqa o‘rnatishda quyidagi prinsiplarni bosqichma-bosqich amalga oshirish lozim.
1-bosqich – psixologik to‘siqlarni bartaraf etish;
2-bosqich – mos keluvchi qiziqish va manfaatlarni topish;
3-bosqich – muomala prinsiplarini aniqlash;
4-bosqich – muomala uchun xavfli sifatlarni ajrata olish;
5-bosqich – muomalada sherigiga moslashish va psixologik aloqa o‘rnatish.
Ziddiyatni yechishning asosiy usullaridan tashqari, quyidagi qo‘shimcha yo‘llari ham mavjud:
1) ziddiyatni umuman yo‘q qilish (bo‘shatish, bir ishdan ikkinchi ishga olib qo‘yish);
2) ziddiyatlashgan tomonlardan biri yutadi, ikkinchisi yutqazadi, yutqazgan uni tan olishi;
3) ziddiyatda ikki tomondan biri ikkinchisiga yo‘l berishi;
4) ziddiyatning asta-sekinlik bilan o‘z-o‘zidan yo‘qolishi;
5) ziddiyatlashgan kishilardan biri ikkinchisining talabini qondirish;
6) ziddiyatni keltirib chiqaruvchi sabab va sharoitlarning oldini olish;
7) tomonlarni ishontirish (bir-birga) yo‘li bilan yarashtirib qo‘yish.
Ziddiyatning oldini olish va yechishda quyidagilarni tavsiya qilish mumkin:
– ziddiyatni bartaraf etishda avval ziddiyatlarning kelib chiqish sharoitlarini to‘g‘ri baholash;
– ziddiyatning kelib chiqishga shart-sharoit yaratib bermaslik;
– ziddiyatning o‘zagini aniqlash, ziddiyatning eng yuqori nuqtasida shaxsiy o‘zaro kelishishlarni topish;
– ziddiyatning subyektiv sabablarini aniqlash;
– subyektlar tomonidan ziddiyatning yo‘nalishini aniqlash.
– ziddiyat qatnashchilarining hamma fikrlarini eshitish, shoshmashosharlik bilan xulosa chiqarib qo‘ymaslik, asosiy diqqatni ziddiyat predmetiga qaratish;
– ziddiyatni yechishda eng maqbul yo‘l izlash.
Yuqorida qayd etilgan fikrlardan kelib chiqib, ziddiyat borasida quyidagi xulosalarga kelish mumkin:
1) ziddiyat psixologik nuqtai nazardan olib qaraganda o‘ta murakkab nazariy va amaliy muammodir;
2) ziddiyatni ijtimoiy-psixologik nuqtai nazardan ikkiga bo‘lamiz: qarama-qarshilik va qarama-qarshi kurashlar;
3) ziddiyat o‘zining tuzilishi va dinamikasiga ega;
4) ziddiyatni keltirib chiqaruvchi obyektiv va subyektiv sabablar mavjud;
5) ziddiyatni yechishda asosan pedagogik va ma’muriy usullar qo‘llaniladi.
