Bolalar bilan ijtimoiy ish

BOLALAR BILAN IJTIMOIY ISH

AʼZAMOVA ZARNIGOR TOMONIDAN TAYYORLANGAN

Reja:

• Bola haqida tushuncha
• Bolalarning huquqlari

Bola kim ?

• Bola — asosiy maʼnosi — bolalik davridagi inson. Bolalikning yosh chegaralari turli madaniyatlarda, hayotiy sikl nazariyalarida va huquqiy tizimlarda farq qiladi. Umuman olganda, bola deb tugʻilish paytidan boshlab to jinsiy balogʻatga yetguncha boʻlgan davrdagi insonga aytiladi. Qiz — ayol jinsidagi bola; Oʻgʻil — erkak jinsidagi bola.

Bola — doimo oʻsuvchi va rivojlanuvchi organizm, har bir yosh bosqichida maʼlum morfologik, fiziologik va psixologik xususiyatlarni egallab boradI.

• Bola — doimo oʻsuvchi va rivojlanuvchi organizm, har bir yosh bosqichida maʼlum morfologik, fiziologik va psixologik xususiyatlarni egallab boradI.

Postnatal (tugʻilgandan keyingi) davrda quyidagilar farqlanadi:

• yangi tugʻilganlik davri (hayotining birinchi toʻrt haftasi (28 kun))
• emadigan yosh (hayotining 29-kunidan boshlab bir yilgacha)
• yasli yoki maktabgacha yoshdan oldingi davr (uch yilgacha)
• maktab yoshigacha boʻlgan davr (uch yildan yetti yilgacha)
• kichik maktab yoshi (yetti yoshdan oʻn bir yoshgacha)
• katta maktab yoshi (oʻn ikki yoshdan oʻn yetti - oʻn sakkiz yoshgacha)

Bolalarning huquqlari

Bola huquqlari – bolaga nisbatan inson huquqlari toifasi, irqi, jinsi, tili, dini, tug’ilgan joyi, milliy yoki ijtimoiy kelib chiqishi, mulkiyligi, ijtimoiy mavqeidan qat’i nazar, har bir bola ega bo’lishi kerak bo’lgan huquq va erkinliklar. Xalqaro huquqda 18 yoshga etmaganlarning barchasi bola deb tan olingan.

• Bola huquqlari bo’yicha xalqaro va milliy darajada ko’plab maxsus hujjatlar mavjud. Bola huquqlari to’g’risidagi xalqaro darajadagi asosiy hujjat Bola huquqlari to’g’risidagi konventsiya hisoblanadi. Konventsiya Nyu-Yorkda 1989 yil 20-noyabrda qabul qilingan. Unda 54 ta moddadan iborat bo’lib, ularda bolalarning huquqlari. Konventsiyaga kiritilgan barcha huquqlar barcha bolalarga nisbatan qo’llaniladi.

Konventsiyaga binoan, bola mustaqil shaxs sifatida qabul qilinadi. Konvensiya bolani o’ziga xos huquqlarga ega bo’lgan shaxs sifatida tavsiflaydi: yashash huquqi (6-modda), oila qurish (9-modda), ismi va fuqaroligi bo’yicha.

Konventsiyaga binoan, bola mustaqil shaxs sifatida qabul qilinadi. Konvensiya bolani o’ziga xos huquqlarga ega bo’lgan shaxs sifatida tavsiflaydi: yashash huquqi (6-modda), oila qurish (9-modda), ismi va fuqaroligi bo’yicha.

• Ta’lim to’g’risida (7-modda), zo’ravonlikdan himoya qilish to’g’risida (19-modda), tenglik, fikr va so’z erkinligi to’g’risida (13-modda), dam olish va hordiq chiqarish (31-modda), tibbiy. Xizmat ko’rsatish va sog’liqni saqlash (24-modda), davlat yordamida (18-27-modda) va boshqalar.

Bolalarning himoyaga boʻlgan huquqi

Bolaning huquqi va qonuniy manfaatlarini himoya qilish uning ota-onasi (ularning o‘rnini bosuvchi shaxslar), vasiylik va homiylik organi, prokuror va sud tomonidan amalga oshiriladi.

• Voyaga etmagan bola qonunga muvofiq to‘la muomala layoqatiga ega deb e’tirof etilsa (emansipatsiya), u o‘z huquq va majburiyatlarini, shu jumladan himoya huquqini mustaqil amalga oshirishga haqlidir.

Bola ota-ona va ota-onaning o‘rnini bosuvchi shaxslar tomonidan qilinadigan suiiste’molliklardan himoyalanish huquqiga ega.

• Bolaning huquq va qonuniy manfaatlari buzilganda ularning himoya qilinishini so‘rab vasiylik va homiylik organiga, 14 yoshga to‘lgandan keyin esa, mustaqil ravishda sudga murojaat qilish huquqiga ega.

EʼTIBORINGIZ
UCHUN
RAHMAT !