Bölmələrin adları Sayı



Yüklə 59,98 Kb.
səhifə2/3
tarix25.12.2016
ölçüsü59,98 Kb.
#3260
1   2   3
Yekun:

96

1241

5019

Harmonizasiya edilmiş sistemə istiqamətən 1986-cı ildə BMT-nin Beynəlxalq Ticarət Standart Təsnifatının, BSTT) 3-cü redaktəsi (Standart International Trade Classification, SITC, Rev.3) nəşr olunmuşdur. SITC təsnifləşdirilmiş sxemi cədvəl 11-də verilmişdir.



Cədvəl 11

SITC təsnifləşdirilmiş sxemi (3-cü dəfə redaktə olunmuş)


Bölmələrin kodları və onların adları

Sayları

qrurların; onların kodları

qrup-altılar

Mövqe-lər

Sub-möv-qelər

0. Ərzaq malları və diri heyvanlar

10 (00-09)

36

132

344

1. İçkilər və tütün

2 (11-12)

4

11

22

2. Qeyri-ərzaq xammalı, yanacaqdan başqa

9 (21-29)

36

123

267

3. Mineral yanacaq, sürtkülər və onlara oxşar mallar

4 (32-35)

11

25

37

4. Piylər, yağlar və

3 (41-43)

4

21

44

5. Kimyəvi məhsullar

9 (51-59)

33

126

474

6. Əsasən materiallar üzrə təsnifləşdirilən emal olunmuş məmulatlar

9 (61-69)

52

233

829

7. Maşınlar, avadanlıqlar və nəqliyyat vasitələri

9 (71-79)

50

214

653

8. Müxtəlif hazır məmulatlar

8 (81-85, 87-89)

31

144

442

9. Əvvəlki bölmələrə aid edilməyən mallar və sövdələşmələr

4 (91, 93, 96, 97)

4

4

6

Yekun:

67

261

1033

3118

Beynəlxalq ticarətin statistikası üçün BMT-nin malların iriləşdirilmiş iqtisadi qruplar üzrə Təsnifatı (Classification by Broad Economic Categories, BEC) da tətbiq olunur.



Cədvəl 13

İriləşdirilmiş iqtisadi qruplar Təsnifatının təsnifləşdirilmiş sxemi


1.

Ərzaq malları və içkilər

1

Food and bevereges




1.1.

Xammal malları




11

Primary







1.1.1.

İstehsalda istehlak olunmaq üçün







111

Mainly for industry







1.1.2.

Şəxsi istehklak üçün







112

Mainly for household consumption




1.2.

Emal olunmuş yarımfabrikatlat




12

Processed







1.2.1.

İstehsalda istehlak olunmaq üçün







121

Mainly for industry







1.2.2.

Şəxsi istehklak üçün







122

Mainly for household consumption

2.

Sənaye xammalı (qeyri-ərzaq)

2

Industrial supplies not elsewhere specified




2.1.

Xammal malları




21

Primary




2.2.

Yarımfabrikatlar




22

Processed

3.

Yanacaq və sürtkülər

3

Fuels and lubricants




3.1.

Xammal malları




31

Primary




3.2.

Yarımfabrikatlar




32

Processed







3.2.1.

Benzin







321

Motor spirit







3.2.2.

Sair yarımfabrikatlar







322

Other

4.

Maşınlar, avadanlıq və onların hissələri (nəqliyyat vasitələrindən başqa)

4

Capital qoods (exept transport

equipment), and parts and

accessories thereof





4.1.

Maşın və avadanlıqlar




41

Capital qoods (exept transport equipment)




4.2.

Hissələr və ləvazimatlar




42

Parts and accessories

5.

Nəqliyyat vasitələri, onların hissələri və ləvazimatları

5

Transport equipment and parts

and accessories thereof






5.1.

Minik avtomobilləri




51

Passenger motor cars




5.2.

Digər avtomobillər




52

Other







5.2.1.

İstehsalat təyinatlı nəqliyyat vasitələri







521

Industrial







5.2.2.

Şəxsi istehlak üçün nəqliyyat vasitələri







522

Non-industrial

6.

İstehlak malları

6

Consumer goods not elsewhere specified




6.1.

Uzunmüddətli istifadə üçün mallar




61

Durable




6.2.

Ortmüddətli istifadə üçün mallar




62

Semi-durable




6.3.

Qısamüddətli istifadə üçün mallar




63

Non-durable

7.

Yuxarıda göstərilən qruplara aid edilməyən mallar

7

Goods not elsewhere specified

İriləşdirilmiş iqtisadi qruplar üzrə Təsnifat HS və SITC daxil edilmiş mallara əsaslanır. Bu təsnifata daxil edilən mallar təyinatlarına uyğun olaraq yeddi qrupa, hər bir qrupun daxilində isə emal olunma dərəcəsinə görə qruplara bölünmüşdür. Bundan əlavə, bir sıra mallar sənaye və şəxsi istehlak prinsipi üzrə, bəziləri isə istifadə olunma müddətindən asılı olaraq qruplara bölünmüşdür.

İriləşdirilmiş iqtisadi qruplar üzrə Təsnifatda həmçinin aşağıdakı əsas məfhumlar verilmişdir:

Xammal malları – kənd təsərrüfatı, meşə təsərrüfatı, balıqçılık və ovçuluq məhsulları və ya dəyəri mühüm olmayan dərəcədə emaldan asılı olan istənilən faydalı qazıntılar;

Yarımfabrikatlar – sonradan emal tələb edən və ya istehsalat aləti və ya istehlak əşyası olmamışdan əvvəl digər malların tərkibinə daxil edilmiş məhsullar;

Hazır məhsullar – istehlak üçün nəzərdə tutulan və ev təsərrüfatında istifadə üçün nəzərdə tutulan bütün sənaye məmulatları, həmçinin sənaye, kənd təsərrüfatı və nəqliyyat üçün əsaslı avadanlıqlar, sənayedə material və yanacaq kimi tətbiq olunan uzun müddət istifadə olunmayan sənaye malları;

Sənaye üçün nəzərdə tutulan qısamüddətli istifadə üçün hazır sənaye malları – istifadə müddəti bir il və ondan az olan mallar;

Uzunmüddətli istifadə üçün hazır məmulatlar – sənaye, həmçinin dövlət və xüsusi müəssisələr üçün nəzərdə tutulan və istifadə müddəti bir ildən çox olan, əsaslı avadanlıq kimi təsnifləşdirilən məmulatlar (silahdan başqa, çünki onlar digər kateqoriyalara aid olunmayan mallar kimi təsnifləşdirilir);

Uzun müddət istifadə olunmayan istehlak malları (yeyinti üçün nəzərdə tutulmayan) - istehlak müddəti bir il və ondan az olan mallar (dövlət və xüsusi müəssisələr tərəfindən istifadə olunanlar da daxil olmaqla);

Ortamüddətli istifadə üçün mallar – istifadə müddəti bir ildən üç ilədək olan və nisbi aşağı dəyərə malık olan mallar;

Uzunmüddətli istifadə üçün mallar - istifadə müddəti üç ildən ildən çox olan, həmçinin istifadə müddəti bir ildən üç ilədək olan, lakin yüksək dəyəri olan mallar.
INCOTERMS 2000 xarakteristikası
Mal göndərmələrinin hamı tərəfindən eyni qaydada başa düşülməsini təmin etmək üçün Beynəlxalq Ticarət Palatası (İCC) 1923-cü ildə bir sıra ölkələrdə malların göndərilməsinin bazis əsaslarını müəyyən edən məlumatlar toplusunu çap etmiş və burada 18 ölkədə mövcud olan 10 baza şərtlərinin şəhri verilmişdi. İCC tərəfindən bu şərtlərin unifikasiyası üzrə aparılan işlər nəticəsində 1936-cı ildə Beynəlxalq ticarət terminlərinin şəhretmə Qaydaları - INKOTERMS (International Commercial Terms) çap edilmişdir. 1953, 1967, 1976, 1980 və 1990-cı illərdə sənədə mühüm əlavələr və dəyişiklər edilmiş və hazırda İnkoterms 2000-ci ildə qəbul olunmuş redaksiyada fəaliyyət göstərir, tərəflərin kontrakt bağladıqda hüquq və vəzifələrini dəqiq müəyyən edilməsinə şərait yaradır.

1990-cı ildə INCOTERMS ona görə yenidən baxıldı ki, satıcı tərəfindən malların göndərilməsi üzrə öhdəliklərin yerinə yetirilməsini sübut eləyən kağız sənədlərin əvəzinə məlumatların elektron qaydada mübadiləsi imkanı yarandı.

Birinci dəfə qəbul edilmiş qaydalarda 9 termin olmuşdur. Birinci termin əsasən malın göndərilməsi ilə əlaqədar oıduğundan “göndərmə kontraktı”- EXW, sonrakı iki termin “gəlib çatma kontraktı” – EXS, EXQ olmuşdur. Qalan terminlər bu iki kənarların arasında olan terminlərdir, onların işlədilməsi nəqliyyatın növlərindən asılıdır. Əgər dəniz nəqliyyatı istifadə edilirsə FAS, FOB, CSF, CİF, dəmir yolunda isə FOR, FOT istifadə olunur. 1967-ci ildə daha iki termin qəbul edilib: DAFDDP. Birinci malın sərhədə qədər, ikinci isə alıcıya qədər nəqlini nəzərdə tutur. Həmin ildə daha hava nəqliyyatı ilə əlaqədar olan daha bir termin əlavə olunub: “FOB Airport”. 2000-ci ildə İnkotermsin çap olunmuş son nüsxəsində əsasən 13 termin göstərilib.

İnkotermsin 1980-ci və 2000-ci illərdə qəbul edilmiş terminlərini dörd yerə bölmək olar:




1980-ci il redaksiyasında

2000-ci il redaksiyasında

  • dəniz dşımaları


Yüklə 59,98 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin