Book · December 022 citations reads 52,739 authors

 
Ijtimoiy-iqtisodiy yangilanish “o„zbek modeli”ning konsepsiyasi va 
tamoyillari, uning dunyo tomonidan tan olinishi Birinchi
 
Prezidentimiz 
tomonidan ishlab chiqilgan mustaqil taraqqiyot yo„li xalqimiz tomonidan 
ham, xalqaro maydonda ham taraqqiyotning «o„zbek modeli» deb qabul 
qilindi.
 
O„zbek modeli ishlab chiqishda, birinchidan, xalqaro tajriba asos 
qilib olindi. Ikkinchidan, xo„jalik imkoniyatlari, shart-sharoitlari, eski 
tuzumdan meros bo„lib qolgan muammolar hisobga olindi. 
Shuning uchun ham, respublika ichki va tashqi siyosatining asosiy 
yo„nalishlari pirovard natijada chinakam mustaqil O„zbekistonda yangi, 
adolatli jamiyat barpo etishga qaratildi. “Respublikada sobitqadamlik bilan 

---

40 
xalqchil, adolatli jamiyatni bunyod etish bosh vazifadir, deb belgilandi. 
Birinchi Prezidentimiz bu boradagi fikrini davom ettirib “O„zbekiston - 
kelajagi buyuk davlat. Bu - mustaqil, demokratik, huquqiy davlatdir. Bu - 
insonparvarlik qoidalariga asoslangan, millati, dini, ijtimoiy ahvoli, siyosiy 
e‟tiqodlaridan qat‟i nazar fuqarolarning huquqlari va erkinliklarini 
ta‟minlab beradigan davlatdir. Xalq davlat hokimiyatining manbaidir”, - 
degan qoidani ilgari surdi. Bu Mustaqillikning bir yilligi arafasidayoq 
qat‟iy qilib o„rtaga tashlangan davlat siyosati edi. Shuningdek, 
yangilangan jamiyat har bir a‟zosining siyosiy, iqtisodiy va ijtimoiy 
turmush tarzini kafolatlovchi yo„llarni ham ko„rsatib berdi. Jumladan, 
siyosiy sohada bu:
 
-
xalq ham bevosita, ham o„z vakillari orqali davlat hokimiyatini 
amalga oshirishda to„liq ishtirok etishi lozimligini; 
-
hokimiyat bo„linishining jahon tan olgan qonun chiqaruvchi, ijro 
etuvchi va sud hokimiyatiga bo„linish tamoyilini joriy etish asosida 
demokratiyani chuqurlashtirish hamda milliy davlatchilikni barpo qilishni; 
-
jamiyatning siyosiy tizimini, davlat idoralarining tuzilmasini tubdan 
yangilashni; 
-
barcha fuqarolarning qonun oldidagi huquqiy tengligini va qonunning 
ustunligini ta‟minlashni; 
-
mafkuraning, bir dunyoqarashning yakka hokimligidan voz kechish, 
siyosiy tashkilotlar, mafkuralar va fikrlar xilma-xilligini tan olishni; 
-
demokratiyaning 
qonuniy 
tarkibi 
sifatida 
ko„ppartiyaviylikni 
shakllantirishni; 
-
O„zbekistonda tug„ilib, uning zaminida yashayotgan, mehnat 
qilayotgan har bir kishi, milliy mansubligi va e‟tiqodidan qat‟i nazar 
respublikaning teng huquqli fuqarosi bo„lishga erishishni bildiradi. 
Iqtisodiy sohada esa bu: 
-
milliy boylikning ko„payishini ta‟minlaydigan barqaror, rivojlanib 
boruvchi iqtisodiyotni barpo etishni; 
-
ijtimoiy jihatdan yo„naltirilgan bozor iqtisodiyotini bosqichma- 
bosqich shakllantirishni; 
-
mulk egalari huquqlarining davlat yo„li bilan himoya qilishini 
ta‟minlash va barcha mulkchilik shakllarining huquqiy tengligini qaror 
toptirishni; 
-
iqtisodiyotni o„ta markazlashtirmasdan korxonalar va tashki- 
lotlarning mustaqilligini kengaytirishni, davlatning xo„jalik faoliyatiga 
bevosita aralashuvidan voz kechishni; 
ijtimoiy va ma‟naviy sohada bu:
 

---

41 
-
insonparvarlik g„oyalariga sodiqlikni, inson, uning hayoti va shaxsiy 
daxlsizligi, erkinligi, qadr-qimmati, yashash joyini tanlash huquqi saqlanib 
qolishini; 
-
ma‟naviyatni qayta tiklashni; 
-
o„zbek tilini rivojlantirishni; 
-
hurfikrlilik, vijdon va din erkinligini qaror toptirishni; 
-
ijtimoiy adolat qoidalarini ro„yobga chiqarish, aholining eng nochor 
qatlamlari - keksalar, nogironlar, yetim-yesirlar, ko„p bolali oilalar, 
o„quvchi-yoshlaning davlat tomonidan iqtisodiy muhofazaga bo„lgan 
kafolatli huquqlarini ta‟minlashni; 
-
odamlarning iste‟dod qobiliyatlarini namoyon etish uchun shart-
sharoit yaratish, ma‟naviy mulkni himoya qilishni bildiradi 
O„zbek modelining asosini mashhur besh tamoyil tashkil etdi 
“O„zbek modeli” beshta asosiy tamoyilining mohiyatini quyidagi 
jadval orqali ko„rishimiz mumkin (4.1-jadval).