Book · January 005 citations reads 1,187 author: Some of the authors of this publication are also working on these related projects

Aşağı  səviyyəli  proqramlaşdırma  dilləri  isə  kompüterin 

aparat-texniki  səviyyəsinə  yaxın  olduğu  üçün  onların  vasitəsilə 

yazılan  proqramlar,  bilavasitə  aparat-texniki  vasitələrə  müraciət 

edir, ona görə də əsasən, yüksək sürətə, az həcmə malik olmaları 

və  kompüterin  resurslarından  istifadə  etmək  imkanları  ilə 

fərqlənirlər.  

Yüksək  səviyyəli  dillərə  C,  Pascal,  Delphi,  Java,  Fortran, 

Basic və s. daxildir. Onlardan ən köhnəsi Fortran hesab edilir. O, 

1957-ci  ildə  Con  Bekusun  başçılığı  altında  IBM  firmasının 

proqramçılar  qrupu  tərəfindən  yaradılmışdır.  Bundan  bir  müddət 

sonra isə Avropada Alqol dili meydana gəldi.  

Beləliklə,  bu  dillər  digər  yeni  proqramlaşdırma  dillərinin 

əsasını qoydu. Belə ki, Basic dili 1965-ci ildə ABŞ-da Con Kemen 

tərəfindən  yaradılmışdır.  Bu  dil  bir  çox  istifadəçilər  üçün  çətin 

olan Fortranın sadələşmiş versiyasıdır. 1969-cu ildə isveçrəli alim 

Nikolas Virt tərəfindən Alqol dilinin əsasında Pascal dili yaradıldı. 

Pascal  dili  quruluşuna  və  istifadə  mexanizmlərinə  görə    Basic 

dilindən  çətin  deyildi,  lakin  bir  sıra  daha  geniş  imkanlara  malik 

idi.  

C  dili  Pascal  dilinin  elementlərinindən  istifadə  etməklə 

Denis Ritçin rəhbərliyi altında Bell Laboratories amerikan firması 

tərəfindən  1972-ci ildə işlənib  hazırlanmışdır. C yüksək səviyyəli 

proqramlaşdırma dilləri içərisində daha səmərəlisi hesab olunur. C 

dilinin  sonrakı  inkişafı  nəticəsində  C++  və  Java  dilləri  meydana 

gəlmişdir.  

Son 

zamanlar 

çox  geniş  istifadə  edilən  Delphi 

proqramlaşdırma  dili  də  Pascal  dilinin  kompüter  şəbəkələri  üçün 

inkişafı nəticəsində yaranmışdır.  

Aşağı  səviyyəli  dillərə  misal  olaraq  Assembler  dilini 

göstərmək olar. Assembler aşağı səviyyəli dil olaraq ingilis dilində 

qısaldılmış  sözlər  şəklində  yazılmış  əmrlərə  malik  dildir.  Bu  dil 

kompüter  texnikasının  istənilən  qurğusunun,  mikrosxeminin 

proqramlaşdırılması üçün müvafiq operatorlardan istifadə edir. O, 

---

 

64 

maşından  asılı  dil  hesab  olunur  və  hər  növ  maşınlar  üçün  fərqli 

olur.  

Qeyd  edildiyi  kimi,  yazılmış  proqramların  kompüterdə 

reallaşdırılması  üçün  onlar  maşın  dilinə  çevrilməlidir.  Bu 

məqsədlə həmin dillərin translyatorlarından istifadə edirlər. 

Translyator  proqramları  iki  cür  olur:  interpretator  və