3. muammoli vaziyat yaratish usullari va ularning tasnifi. Muammoli o‘qitish usulini tashkil etish o‘qituvchining ularni yechish uchun ijodiy va ijodiy yondashishni talab qiladigan qiziqarli va g‘ayrioddiy muammoli vaziyat-larni yaratish qobiliyatiga asoslanadi. Usulning asosiy qiyinligi:
- to‘g‘ri muammoli vaziyatni bolalar uchun ularning yoshi va rivojlanish darajasiga muvofiq kirish imkoniyati bo‘lishi kerak;
-u o‘quvchilar uchun mavjud bo‘lgan bilim va ko‘nikmalar yordamida hal etilmasligi kerak,
- u turli g‘oyalarni taqdim etishni va yangi ta'lim ma'lumotlarini izlashni rag‘batlantirishi kerak;
-vaziyat qarama–qarshi bo‘lishi kerak;
-vaziyat bolalar uchun qiziqarli va jozibali bo‘lishi kerak.
Zamonaviy usullarda, bolalarda qanday tuyg‘ularni uyg‘otishiga qarab, muammoli vaziyatni yaratishning ikkita asosiy usulini ajratish odatiy holdir: ajablanib va qiyinchilik bilan. Ajablanadigan muammoli vaziyatlar: tarbiyachi o‘quvchilarga bir vaqtning o‘zida ma'lum bir mavzu bo‘yicha qarama-qarshi faktlar va nazariyalarni taqdim etadi. O‘qituvchi shunday muammoli vaziyatni belgilaydi, uni hal qilishda o‘quvchilar qarama-qarshi nuqtai nazarlarga, turli fikr va g‘oyalarga ega. o‘qituvchi xato, yetarli bo‘lmagan yoki ortiqcha ma'lumot, zid-diyatli ma'lumotlarni o‘z ichiga olgan muammoli vaziyat yoki vazifani belgilaydi. O‘qituvchi tomonidan taklif qilingan vaziyatni turli pozitsiyalar va nuqtai nazardan ko‘rib chiqish kerak. Qiyinchilik bilan muammoli vaziyatlar: o‘qituvchi o‘quvchilar ilgari hal qilganlaridan farqli ravishda vazifa qo‘yadi. o‘qituvchi amaliy hayotiy vaziyatni taklif qiladi, buning uchun bolalar bilim va ko‘nikmalarga ega emaslar.
Muammoli vaziyatni yechishda qo’llaniladigan usullar: - Muammoni turli nuqtai nazardan o’rganish, tahlil qilish;
- Solishtirish, umumlashtirish;
- Dalillarni aniqlash va qo’llash;
- Vaziyatga bog’liq xulosalar chiqarish;
- O’quvchilarning o’zlari aniq savollar qo’yishi va boshqalar.
