Boshqarish qurilmasi, arifmetik mantiqiy qurilma. Mashina takti va mashina tsikllari Reja

Arifmetik mantiqiy qurilma (ARMQ) . 
Arifmetik mantiqiy qurilma - boshqaruv qurilmasi tomonidan 
boshqariladigan protsessor qismlaridan biri. Uning vazifasi ma’lumotlar-
operandlar (operatsiya argumentlari, dastur tomonidan qayta ishlanadigan 
ma’lumotlar) bo`yicha mantiqiy va arifmetik o`zgarishlarni amalga oshirishdir.
Zamonaviy ko`p funktsiyali ARMQ bugungi kunda ikki qismdan iborat: 

operatsion qurilma. 

Boshqarish qurilmasi. Buyruq kodlarini ikkilamchi dekodirovkalashni 
o`tkazadi, arifmetik mantiqiy qurilmada bajariladigan operatsiyani aniqlaydi. 
ARMQ da quyidagi operatsiyalar bajariladi:

Ma’lumotni o`qish yoki yozish uchun qurilma xotirasiga kirish. 

Dekrement/inkrement. 

Taqqoslash. Bu yerda shartli sakrash amalga oshiriladi. 

Qurilmaning ishlashini to`xtatish. 

---

Agar birinchi arifmetik-mantiqiy qurilmalarga murojaat qilsak, ular 
bajargan amallar soni 16 ta bilan chegaralanganligini ko`ramiz. Zamonaviy 
ARMQ’lar yuzlab ishlarni bajarishga qodir, operatsiyalar soni bugungi kunda 
ham ushbu qurilmalarning eng muhim xarakteristikasi hisoblanadi. 
ARMQ turlar 
Ma’lumotni taqdim etilishi bo`yicha: 

suzuvchi nuqtali sonlar. 

quzg`almas nuqtali sonlar. 
Operandlar bilan ishlash usuliga ko`ra: 

Parallel. Bunday holda, barcha bitlar bo`yicha operatsiyalar ARMQ 
tomonidan bir vaqtning o`zida amalga oshiriladi. 

Ketma-ket. Bunday holda, operatsiyalar har bir raqam ustida ketma-ket 
bajariladi. 

Parallel-seriyali. Bu yerda ma’lumotlar so`zi bo`g`inlarga bo`linadi. Bunday 
ARMQ da ma’lumotlarni qayta ishlash bo`g`inning bitlari bo`ylab parallel ravishda 
va bo`g`inlarning o`zi bo`ylab ketma-ket amalga oshiriladi. 
Hisoblash tizimlaridan foydalanish bo`yicha: 

Ikkilik. 

Ikkilik -o`nlik. 

Sakkizlik. 

O`n oltilik va boshqalar. 
Tugunlar va elementlardan foydalanish xususiyatlariga ko`ra: 

Bloklash. Alohida arifmetik amallarni bajarish uchun protsessorning 
Arifmetik mantiqiy qurilma tizimiga maxsus bloklar kiritiladi. Ikkinchisi axborotni 
parallel qayta ishlash imkonini beradi. 

Konveyyer. Har qanday operatsiya mikrooperatsiyalar ketma-ketligiga 
bo`linadi. Ular bunday konveyyer liniyasining turli bosqichlarida muayyan davrlar 
(teng vaqt oralig`i) uchun bajariladi. Shunday qilib, operandlar oqimi bo`yicha 
operatsiya har bir takt tsiklida amalga oshiriladi. 

Ko`p funktsiyali. Bular bir qurilmada ko`p operatsiyalarni bajarishga qodir 
bo`lgan universal ARMQ lardir.
Vaqt bo`yicha: 

Sinxron. EHMning bunday arifmetik-mantiqiy qurilmalarida har bir amal bir 
takt tsiklida bajariladi. 

Asinxron. Shunga ko`ra, taktli bo`lmagan ARMQlar. Ular yuqori darajadagi 
ishlashni ta’minlaydi, chunki ular kombinatsion sxemalarda bajariladi. 
Boshqarish qurilmasining xususiyatlariga ko`ra: 

Mikrodastur nazorati bilan . 

Qattiq mantiq boshqarish qurilmasi bilan. 

---