Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmiştir

Türkiye’de Çocuk İstismarı ve Aile İçi Şiddet Araştırması / ÖZET RAPOR                                   

38

Yukarıdaki bulgular ışığında, çocukların yaş ve deneyimleri itibariyle istismar ile ilgili 

bir araştırma için nitel araştırma tekniklerinin daha uygun olduğu düşünülmektedir. 

Yapılan bu araştırma sonucunda, bütün katılımcıların değişen oranlarda da olsa is-

tismara uğradıkları ve maruz kalınan ya da uygulanan davranışların büyük çoğunlu-

ğunun Dünya Sağlık Örgütü tanımına göre istismar olduğu ve BM Çocuk Haklarına 

dair Sözleşme’deki bazı maddelerin ihlal edildiği yönünde veriler elde edilmiştir. Bu 

tür davranışların en önemli kaynakları yakın aile üyeleri, öğretmenler ve akranlardır.

Çocukların maruz kaldığı istismarın zararlı etkileri ve BM Çocuk Haklarına dair Sözleş-

me kararları göz önüne alındığında,  çocukları korumak ve “iyileştirmek” amacıyla, 

geniş anlamda toplumda hassasiyet yaratacak eğitim kampanyalarının başlatılması 

kaçınılmazdır. Bu şekilde bir farkındalık yaratıldıktan sonra, ailelerin, öğretmenlerin 

ve çocukların davranışlarını düzeltmek amacıyla gerekli adımlar atılmalıdır. Resmi 

kurumlar fiziksel/aşağılayıcı ceza anlayışının eğitim kurumlarında kabul edilemez ol-

duğuna dair tüm ilgili sektörlere açık bir mesaj vermelidir.

Sonuç olarak, öğretmenlerin, anne-babaların ve çocukların anlayış ve tutumlarındaki 

değişiklikleri  sağlamak  için,  olumlu  disiplin  yöntemleri  kullanılmasını  teşvik  eden 

barışçı bir dünya görüşü yaratılmasına, sağlıklı gelecek için ihtiyaç duyulan yaklaşı-

mın oluşturulmasına yol gösterecek pek çok veri araştırmanın kapsamlı raporunda 

yer almaktadır. Araştırmada elde edilen verilerin önleyici çalışmalara ışık tutacağı 

düşünülmektedir.

Sonuçlar

4

39

Türkiye’de Çocuk İstismarı ve Aile İçi Şiddet Araştırması / ÖZET RAPOR                                   

Öneriler

Çocukları istismardan korumak ve aile içi şiddeti önlemek için yalnızca çocuklar ya 

da ailelerle çalışmak yetmez. Çeşitli alanlarda multidisipliner araştırmalar yapılması 

gerekir. Bu alanlar:

•  Anne-babalar / Aileler

•  Çocuklar-  gençler

•  Okullar / Öğretmenler / Eğitimciler

•  Çocuk-ergen Ruh Sağlığı Çalışanları

•  Devlet Politikası / Yasalar

•  Resmi ve Özel Kurumlar / Sivil Toplum Örgütleri

•  Hukuk Yolları / Polis

•  Bilimsel Araştırmalar / Saha Araştırmaları

•  Toplum

•  Medyadır.

Çocuklara karşı olumsuz davranışların zararlı etkileri ve BM Çocuk Hakları Sözleş-

mesi kararlarının yerine getirilmesinin gerekliliği göz önüne alındığında, istismardan 

çocukları korumak amacıyla, geniş anlamda toplumda hassasiyet yaratacak eğitim 

kampanyalarının başlatılması kaçınılmazdır. Bu şekilde   bir farkındalık yaratılarak, ai-

lelerin, öğretmenlerin ve çocukların davranışlarını olumlu yönde değiştirmek  ama-

cıyla gerekli adımlar atılmalıdır.

Çalışmalar çoğunlukla istismara maruz kalan bireye yönelik müdahalelere ve bu bi-

reyin desteklenilmesine yoğunlaşmaktadır. Oysa  istismar uygulayanın da rehabilite  

edilmesi şiddetin  önlenmesi için son derece önemli ve gereklidir. Her iki tarafın  

ruh sağlığını düzeltebilecek etkili tekniklerden faydalanılmalıdır. 

Çocuklara hizmet götüren eğitim, sağlık gibi her türlü kurum ve kuruluşta çalışanla-

rın; yerel yönetimlerin; sivil toplum kuruluşlarının ve medyanın bu konuda duyarlılı-

ğının arttırılması, bilimsel verilere dayalı planlar ile sorunu çözmeye yönelik somut 

adımlar atması ve belirlenen adımların uygulamaya geçirilmesinde kararlılıkla hare-

ket edilmesi sorunun boyutlarının büyümesini önlemede elzem görülmektedir. 

Bu  araştırmanın  önemli  ve  hassas  bir  konuda  gerekli  çalışmaların  yapılabilmesi 

için bir kapı araladığı, eksik olan istatistiki bilgiler konusunda ışık tutacağı düşünül-

mektedir.  Farklı  boyutları  olan  bu  geniş  kapsamlı  konunun  detaylıca  irdelenmesi 

ve alt boyutları için neden-sonuç ilişkisine dayalı bilgiler elde edilebilmesi için baş-

ka araştırmaların yapılması gerektiği açıktır. Çocuk İstismarı ve Aile İçi Şiddet ve 

Araştırması’nın sonraki araştırmalara ışık tutmasını dileriz. 

Türkiye’de Çocuk İstismarı ve Aile İçi Şiddet Araştırması / ÖZET RAPOR                                   

40

ANA ARAŞTIRMA EKİBİ

Prof. Dr. Ümran Korkmazlar Oral (Ulusal Danışman)

Rachel Kabir (Uluslararası Danışman)

TNS Piar Araştırma Ekibi

Gülen Atakbek Guigaz (Araştırma Direktörü)

Bengi Özboyacı (Araştırma Müdürü)

Zeynep Büyükyazıcı (Araştırma Uzmanı)

A.Nihan Muti (Araştırma Uzmanı)

NİTEL ARAŞTIRMA EKİBİ

Çiğdem Ortalan (Nitel Araştırma Direktörü)

Moderatörler

Ayşegül Özgür

Semiha Feyzioğlu

Elif Yalt

Merve Zaimoğlu

Selin Sertgöz

Elif Tunç Özkan

Pınar Engin

Melisa Eyiakkan

Neyir Zerey

Gülbin Toklucu

NİCEL ARAŞTIRMA EKİBİ

Saha Ekibi

Murat Kutlu (Saha Çalışmaları Direktörü)

Saha Süpervizörleri

Sevim Gölge

Ali Sevindik

Sevinç Akdemir

Veri İşleme Süpervizörleri

Nezaket Köseoğlu (Veri İşleme Direktörü)

Bahadır Daylan (Yazılım Geliştirme Direktörü)

E. Azize Yörüktugal (Veri İşleme Uzmanı)

İstatistiki Analiz Süpervizörleri

Armağan Dobrucalı (İstatistiki Analiz Direktörü)

Ozan Oğuz (İstatistiki Analiz Direktör Yardımcısı)

Nurgül Dalgıçlar (İstatistiki Analiz Uzmanı)

Araştırmaya Katkı Sağlayanlar

5