Budjet nazorati

1. Balans (1-shakl). 
Balansni tuzishdan oldin barcha mavjud memorial 
orderlar bilan rasmiylashtirilgan buxgalteriya provodkalarini dastlabki 
hujjatlarga muvofiq holda to’g’ri tuzilganligi hamda “Bosh-jurnal kitobi” (308-
shakl)ga to’g’ri yozilganligi, subschyotlar bo’yicha oylik aylanmalar va hisobot 
davri oxiriga “Bosh-jurnal kitobi” (308-shakl) bo’yicha qoldiqlar to’g’ri 
hisoblanganligi tekshirib chiqiladi. 
Tekshirish davomida debitor va kreditor qarzlarni hisobga oluvchi 
subschyotlarda debitorlar va kreditorlar summalari o’zaro hisobga olmaganligi 
aniqlanadi. Mavjud debitorlar balansning aktiv qismida, kreditorlik qarz esa, 
passiv qismida ko’rsatilishi kerak. Debitorlik va kreditorlik qarzlari haqidagi 
ma’lumotlarni to’g’ri aks ettirilganligi, Budjet tashkilotlarida buxgalteriya 
hisobi to’g’risidagi yo’riqnoma (ro’yxat raqami 2169, 2010 yil 22 dekabr) 
asosida tekshiriladi. 
Tekshirishda “yil boshiga” ustuni bo’yicha ko’rsatkichlar o’tgan hisobot 
yili balansining “yil (chorak) oxiriga” ustuni bo’yicha ko’rsatkichlar bilan 
solishtiriladi.Ular aynan bir xil holda ko’chirilishi kerak. Agarda, tashkilot 
hisobot yilining 1 yanvaridan keyin tashkil topgan bo’lsa, u holda balansning 
ushbu “Yil boshiga” ustuni to’ldirilmaydi. 
Tekshirish davomida balansning aktiv qismidagi “Yil (chorak) 
oxiriga” ustuni bo’yicha moddalarning to’g’ri aks ettirilganligi aniqlanadi va 
quyidagi holatlarga e’tibor qaratiladi: 
-
“1-§. Asosiy vositalar va boshqa uzok muddatli nomoliyaviy aktivlar” 
paragrafining “Asosiy vositalar: Boshlang’ich (qayta tiklash) qiymati” qatorida 
tashkilotlarning hisobot davri oxiriga mavjud barcha asosiy vositalari, shu 

---

jumladan, ijaraga berilganlari ham dastlabki (tiklanish) qiymati bo’yicha aks 
ettirilganligi; 
-
Qayta baholash natijalari bo’yicha aniqlangan asosiy vositalarning tiklanish 
qiymati yillik va choraklik balanslarda “Yil boshiga” ustunida kasr chizig’i bilan 
(maxrajida) aks ettirilganligi; 
-
“Eskirish summasi” qatorida asosiy vositalarning balans tuzilgan hisobot 
davri oxiriga hisoblangan eskirish summasi to’g’ri aks ettirilganligi; 
-
“2-§. Noishlab chiqarish aktivlari” qatorida ishlab chiqarish xususiyatiga ega 
bo’lmagan kapital xarajatlar, jumladan, erni obodonlashtirish bo’yicha xarajatlar 
(040-subschyot) to’g’ri aks ettirilganligi; 
-
“3-§. Tovar-moddiy zaxiralar” qatorida hisobot davri oxiriga mavjud 
bo’lgan tayyor mahsulot, qurilish materiallari, oziq-ovqat mahsulotlari, dori-
darmon va yarani boglash vositalari, inventar va xo’jalik jihozlari, yonilg’i, 
yoqilg’i-moylash materiallari, mashina va asbob-uskunalarning ehtiyot qismlari va 
boshqa tovar-moddiy zaxiralari qoldiq summalarining to’g’ri ko’rsatilganligi, 
balansdan tashqari 10 “Foydalanishdagi inventar va xo’jalik jihozlari” va 12 
“Eskirganlarining o’rniga berilgan transport vositalarining ehtiyot qismlari” 
schyotlarida aks ettirilgan tovar-moddiy zaxiralarning qoldiqlari bundan mustasno; 
-
“4-§. Nomoliyaviy aktivlarga qo’yilmalar” qatorida o’rnatish uchun 
mo’ljallangan asbob-uskunalar, tugallanmagan qurilish, asosiy vositalarga boshqa 
xarajatlar, nomoddiy aktivlarga boshqa xarajatlar, tovar (ish, xizmat)larga 
xarajatlar va tovar-moddiy zaxiralarga boshqa xarajatlarning summalari «Bosh-
jurnal kitobi» (308-shakl) bo’yicha hisobot davrining oxiriga qoldiq summasi bilan 
solishtirilishi kerak; 
-
“Moliyaviy aktivlar” bo’limida mavjud hisobvaraqlardagi pul mablag’lari, 
akkreditivlar, kassadagi nakd pul qoldiqlari va boshqa pul mablag’larining, 
shuningdek g’aznachilik bo’linmalaridagi shaxsiy hisobvaraqlardagi pul 
mablag’larining qoldiq summalarining to’g’ri aks ettirilganligi. 
Tekshirish davomida balansning passiv qismidagi “Yil (chorak) oxiriga” 
ustuni bo’yicha moddalarning to’g’ri aks ettirilganligi aniqlanadi va quyidagi 
holatlarga e’tibor qaratiladi: 
-
“Kreditorlar” bo’limida yil (chorak) oxiriga barcha hisob-kitoblar bo’yicha 
qoldiq summalar (kreditorlik qarzlar)ni to’g’ri aks ettirilganligi; 
-
“Moliyaviy natijalar” bo’limida tashkilotning joriy yilga moliyaviy natijalari 
(300 - 343 qatorlar), shuningdek yakuniy moliyaviy natijalari (350 - 356 qatorlar) 
har bir daromad (tushum)larning turlari bo’yicha alohida holda to’g’ri aks 
ettirilganligi. Bunda, joriy yilga moliyaviy natijalar (300 - 343 qatorlar) bo’yicha 
ko’rsatkichlar yillik balansda aks ettirilmaydi. 
“Balansdan tashqari schyotlar” bo’limida hisobot davri oxiriga aks 
ettirilgan balansdan tashqari schyotlar summasi ko’rsatiladi. Ushbu schetlarning 
qoldiqdari va ularni vujudga kelish holatlari alohida o’rganiladi.