Bugungi kunda investitsiya loyihalarini tayyorlash va amalga oshirish insoniyat

Strategik risk mo‘ljal va maqsadlarni tanlash

Ko‘plab firmalar maqsadlari ikki guruhga birlashishi mumkin:

1. 
   Tashqi iqtisodiy xarakterdagi maqsadlar rahbarlarning shaxsiy qiziqishlari bilan bog‘liq;
   
2. 
   Marketing maqsadlari sotish darajasi, foyda yoki xaridorga nisbatan topshirilgan bo‘lishi mumkin.
   

Sotish darajasi bo‘yicha maqsadlar: sotish tushumi, fizik ko‘rinishdagi sotish, bozor ulushi bo‘yicha belgilanadi.
Marketingni tanlagan maqsadlari: aniq va tushunarli; kommunikasiyani engillashtirish uchun yozma shaklda ko‘rsatilgan; vaqt va hududlari bo‘yicha aniqlangan; sonli ko‘rinishda ifodalangan; firmaning keng maqsadlari bilan kelishilgan; motivasiyani tashkil etish uchun haqiqiy bo‘lishi lozim.
Maqsadni tanlash bir ish, unga qanday erishishni bilish umuman boshqadir. Unga turli usullar bilan erishish mumkin: sotish hajmini 10 %ga oshirish orqali o‘rtacha narx oshirish, global talabni narxni pasaytirish orqali kengaytirish yoki intensiv reklama yo‘li bilan narxni o‘zgartirmay bozor ulushini o‘stirish va sotishni rag‘batlantirish chora-tadbirlarini ta’minlashi mumkin.
Agar maqsad yorib kirish strategiyasini ishlatishini talab qilsa, unda firma quyidagi strategik risk variantlarni ko‘rishi mumkin:

• 
  Sotishni rag‘batlantirish bo‘yicha chora-tadbirlarni qo‘llab, tovardan foydalanmaydiganlarga ta’sir etish;
  
• 
  Doimiy mijozlarga ega bo‘lish uchun ustamalarni kamaytirish mumkin;
  
• 
  Yirik qadoqlangan tovarlarni taklif etib bir martalik tovar iste’molini o‘stirish mumkin.
  

Agar firma maqsadi tovarni ishlab chiqarishni kengaytirish strategiyasiga mos kelsa, unda keyingi strategik risk yo‘llar bo‘lishi mumkin: segmentlar uchun yangi tovarlarni yaratish; jami bozorlarni qamrab olish uchun markalar sonini uzluksiz o‘stirish; qo‘shimcha tovarlar ishlab chiqarish imkoniyatlarini egallash va h.k.
Agar firma maqsadi bozorni strategik risk rivojlanishini amalga oshira borib sotish hajmini o‘stirishga yo‘naltirilgan bo‘lsa, quyidagi strategik risk yo‘llarni ko‘rib o‘tish mumkin: sotish joylarini kengaytirish, potensial mijozlar sonini o‘stirib sotish jadalligini oshirish.
Strategiyani bayon qilish umumlashtiruvchi hujjat bo‘lib, qo‘yilgan maqsadga erishish usullarini aniqlash lozimdir. Bu faqat marketing sohasida harakatga mo‘ljallanmay, balki ishlab chiqarish, texnikaviy ishlanmalar va moliyaviy xizmatga ham mo‘ljallanadi. Ushbu hujjat rejalashtirish jarayonining boshqa bosqichlarida ham asos bo‘lib xizmat qiladi. Strategiya bayoni quyidagi elementlarini o‘z ichiga olishi lozim:

• 
  Bir yoki bir necha maqsadli segmentlarni aniqlash;
  
• 
  Tovar ishlab chiqaruvchi talablar;
  
• 
  Sotish kanallari;
  
• 
  Narxlar va sotish sharoiti;
  
• 
  Savdo xodimlari, uning vazifalari va uni tashkil etish;
  
• 
  Reklama va sotishni rag‘batlantirish;
  
• 
  Sotishdan keyingi xizmat ko‘rsatish, kafolat, xizmatlar bozorni tadqiq qilish.
  

Bu hujjat uch-to‘rt betdan iborat bo‘lib, firma rahbariyatiga tavsiya etish uchun ko‘rsatiladi.
Rejalashtirishning juda aniq olib borishda ham firmaning tashqi muhitida kutilmagan muammolar tug‘iladi. Bular ansoffning fikricha “strategik risk syurprizlar” deyiladi. Inqiroz quyidagi 4 elementlar bilan tavsiflanadi:

1. 
   Voqea to‘satdan tug‘iladi;
   
2. 
   U shunday muammoni qo‘yadiki, firma tajribasida avvallari bunaqa bo‘lmagan;
   
3. 
   Tezda reaksiyaga moslasha olmaslik moliyaviy yo‘qotishlarga yoki qo‘yib yuborilgan imkoniyatlarga olib keladi;
   
4. 
   Shoshilinch reaksiyalar zarur bo‘ladi.