Buraxiliş İŞİ “Azərbaycan Texniki Universitetinin IV korpusunda elektrik enerjisindən səmərəli istifadə tədbirlərinin işlənməsi

I FƏSİL. AZƏRBAYCAN TEXNİKİ UNİVERISTETİNİN V TƏDRİS KORPUSUNUN ELEKTRİK YÜKLƏRİNİN XARAKTERİSTİKASI

1. 
   Elektrik enerjisi işlədiciləri haqqında ümumi məlumat
   

Elektrik avadanlıqları nədir?

Əvvəla, elektrik avadanlıqları təxminən üç kateqoriyaya bölünür.
■ Elektrik enerjisi istehsalı obyektləri: Hidro enerji istehsalı, istilik enerjisi istehsalı, külək enerjisi istehsalı, günəş enerjisi istehsalı, nüvə enerjisi istehsalı, akkumulyator batareyaları.
■ Elektrik ötürücü/paylayıcı qurğular: Enerji istehsal edən qurğular tərəfindən yaradılan elektrik keçidləri (elektrik xətləri) və həmin elektrik enerjisini istifadə olunan avadanlıqlara transformasiya etmək və paylamaq üçün qurğular.
■Yerli elektrik avadanlıqları: Bina və qurğularda elektrik enerjisindən faktiki istifadə üçün avadanlıq və avadanlıqlar (mühərriklər, işıqlandırma, çıxışlar və s.)
Enerji istehsalı qurğusunu elektrik enerjisinin ötürülməsi və paylanması qurğusu vasitəsilə yerli elektrik qurğusu ilə birləşdirən bütün obyekt “elektrik qurğusu” adlanır.
Elektrik avadanlıqları, adından da göründüyü kimi, elektrik enerjisinin istehsalı, ötürülməsi və istifadəsi üçün avadanlıqdır.
Buna görə də, elektrik avadanlıqları üçün terminlərin tərifi kifayət qədər geniş spektri əhatə edir. Evlərdə günəş enerjisi istehsal edən avadanlıqlardan tutmuş, kabinlər, istilik elektrik stansiyaları və külək elektrik stansiyaları kimi iri miqyaslı elektrik avadanlıqlarına qədər elektrik avadanlıqları hər yerdə mövcuddur. Elektrik həyatımızda əvəzolunmazdır. Sənaye komplekslərinin bir çox yerində elektrik enerjisindən də istifadə olunur. Elektrik avadanlıqları elektrik sistemlərinin generatorları, transformatorları, elektrik xətləri, elektrik açarları və digər avadanlıqlar üçün ümumi termindir. Elektrik ciddi şəkildə yaralaya və ya öldürə və maddi ziyana səbəb ola bilər. Bununla belə, işəgötürən özünə, işçilərinə və başqalarına xəsarət yetirmə riskini əhəmiyyətli dərəcədə azaltmaq üçün elektrik enerjisi ilə, yaxud elektrik qurğuları və ya avadanlıqlarının yaxınlığında işləyərkən sadə ehtiyat tədbirləri görə bilər. Elektrik avadanlıqları müəyyən bir funksiyanı yerinə yetirmək üçün elektrik enerjisindən istifadə edən hər hansı bir cihaz, maşın və ya cihazlara aiddir. Elektrik avadanlıqları tosterlər və soyuducular kimi sadə məişət cihazlarından generatorlar və transformatorlar kimi mürəkkəb sənaye maşınlarına qədər dəyişə bilər.
Elektrik avadanlıqlarının bəzi ümumi növlərinə aşağıdakılar daxildir:
1. Mühərriklər və generatorlar
2. Transformatorlar
3. Elektrik açarları və qoruyucular
4. Elektrik kabelləri və naqilləri
5. Keçidlər və relelər
6. İdarəetmə sistemləri və cihazları
7. İşıqlandırma qurğuları və lampalar
8. Enerji paylayıcı avadanlıq
9. Batareyalar və batareya doldurucuları
10. Kompüter və smartfon kimi elektron cihazlar.
Elektrik avadanlıqları evlər, bizneslər və sənayelər də daxil olmaqla müasir həyatın bir çox sahələrində vacibdir. Qəzaların və avadanlıqların zədələnməsinin qarşısını almaq üçün elektrik avadanlıqlarından təhlükəsiz və düzgün istifadə etmək vacibdir. Elektrik mexanizmlərinin düzgün idarə edilməməsi elektrik yükünün açıq hissələri ilə təmas nəticəsində elektrik cərəyanı vurması, izolyasiyanın pozulması nəticəsində elektrik cərəyanı vurması riskini artıra bilər.
İcazə verin sizə təhlükəsizlik yoxlama siyahısından danışım.
1. İşləyərkən ətrafınızda nəm olub-olmadığını yoxladınızmı?
Elektrik cihazları ilə işləyərkən, quru əllərlə işləməyiniz əsas şeylər arasındadır, lakin bir az nəmlik varsa, onu istifadə etməyiniz məqsədə uyğun deyil. Bu çox təhlükəlidir və siz elektrik maşınlarını yalnız tamamilə qurutduqdan sonra istifadə etməlisiniz. Əlləriniz quru olsa belə, onu rütubətli yerdə istifadə etməkdən çəkinin, lakin vacib halda istifadə etməlisinizsə, elektrik avadanlığının torpaqlanmış olduğundan əmin olun. Xüsusilə, yağışlı və rütubətli yay mövsümündə elektrik maşınları ilə işləyərkən elektrik cərəyanı vurma təhlükəsi ehtimalı var.
Avadanlıqların həcminin böyük və ya kiçik olmasına baxmayaraq xüsusi diqqət yetirin və müvəqqəti enerji təchizatı qurğusunu su altında qalmayan yerdə təhlükəsiz şəkildə quraşdırın.
2. İş zamanı istifadə etdiyiniz avadanlığın izolyasiyasının olub olmadığını yoxladınızmı?
Elektrik maşınları ilə işləyərkən, elektrik cərəyanını keçirməyən izolyatorlardan hazırlanmış alətlərin və qurğuların tutacaqlarından istifadə etmək təhlükəsizdir. Bundan əlavə, elektrik maşınının yükləyici hissəsi və elektrik cərəyanının axdığı hissə də izolyasiya edilməli, bəzi hallarda izolyasiyalı əlcəklər taxılmalıdır.
Xüsusilə, elektrik enerjisini kəsərkən, mümkün qədər izolyasiyalı əlcəklərdən istifadə edin və açarı açıb bağlayarkən, əlaqə hissəsinin təhlükəsizliyini yoxlayın və açıb-bağlamazdan əvvəl qoşmağınızdan əmin olun.