Tayyor mahsulotni baholash usullari
Haqiqiy ishlab chiqarish tannarxi bo‘yicha
Reja (normativ) tannarxi bo‘yicha
Xulosa
Baholash — xo‘jalik mablag‘lari, majburiyatlar va xo‘jalik jarayon- larini pul o‘lchov birligida aks ettirish usulidir. Bundan buxgalteriya hisobida xo‘jalik mablag‘lari va ularning kelar manbalari, majburiyatlari va xo‘jalik jarayonlarini faqat pul o‘lchov birligida ifodalanadi degan xulosa kelib chiqadi.
Korxona mulklari baholanayotganda ularning tuzilishi, foyda- lanilishi, ishlab chiqarishda qatnashishi, maqsadli mo‘ljali kabi xusu- siyatlari e’tiborga olinadi.
Xo‘jalik mablag‘lari baholanayotganda haqiqiylik va bir xillik prinsipiga rioya qilinishi shart.
Kalkulatsiya tannarxni aniqlash demakdir. Tannarx bu mahsulot
tayyorlash yoki xizmat ko‘rsatish uchun ketgan xarajatlarning puldagi ifodasidir.
Ushbu usuldan korxona mulklaridan ba’zilari hisobini yuritishda foydalaniladi. Masalan, ishlab chiqarilgan mahsulot, material tannarxini aniqlash. Shuningdek, savdo korxonalaridagi muomala xarajatlarining moddalari summalarini tovarlar bo‘yicha tegishli ravishda taqsimlashda ham kalkulatsiyadan foydalaniladi.
Kalkulatsiya orqali mahsulot tannarxi aniqlanadi va foyda miqdori aniqlanishi uchun asos hisoblanadi. Bundan ko‘rinib turibdiki, kal- kulatsiya, tannarx va xarajat so‘zlari o‘zaro bog‘langandir. shuning uchun xarajatlar va ularning iqtisodiy mazmuni, guruhlanishi to‘g‘risida tushunchaga ega bo‘lish maqsadga muvofiqdir. «Mahsulot (ishlar, xizmatlar) ni ishlab chiqarish va sotish xarajatlarining tarkibi hamda moliyaviy natijalarni shakllantirish tartibi to‘g‘risida»gi nizomga asosan xarajatlar ishlab chiqarish va davr xarajatlariga bo‘linadi. Ishlab chiqarish xarajatlari ishlab chiqarilgan mahsulot tannarxini tashkil etadi. Davr xarajatlari korxonaning foyda yoki zararlari hisobidan qoplanadi.
Dostları ilə paylaş: | 
