Buxgalteriya hisobining milliy standarti to’rayeva Gulizahro

---

93
BUXGALTERIYA HISOBINING MILLIY STANDARTI 
 
To’rayeva Gulizahro 
Guliston davlat universiteti ,,Iqtisodiyot’’kafedrasi o;qituvchisi 
Ko’chinboyeva Gulmira 
Axmedova Madinabonu 
Narzullayeva Nurjahon 
Maxmanazarova Mehriniso 
Guliston Davlat Universiteti “DO’YQT” yo’nalishi talabalari 
Annotatsiya: 
Maqolada O‘zbekistonda biznes sub’ektlarida buxgalteriya 
hisobini yuritishning amaldagi tartiblari ular faoliyatini haqqoniy aks ettirish, 
biznesning potensial qiymatini baholash, muhim, sifatli boshqaruv qarorlarini qabul 
qilishda qator tarixiy rivojlanish tendensiyalari kabi muammolar tahlil qilinadi. 
Kalit so‘zlar: 
Biznes, moliya ,tadbirkorlik foydasi, asosiy o‘lchagich, muhimlik 
moliyaviy hisobotda, offsetting, mol-mulk. 
Kirish. 
Ma’lumki, biznes bozor iqtisodiyotidagi asosiy mashg‘ulotlardan biri bo‘lib, 
jamiyatning iqtisodiy va ijtimoiy rivojlanish manbai hisoblanadi. U ishlab chiqarish, 
tijorat, konsalting, bank va boshqa faoliyat sohalarini qamrab oladi. Xodimlar soni, 
ishlab chiqarish hajmi va faoliyat sharoitlariga ko‘ra kichik, o‘rta va yirik korxonalar 
farqlanadi. Biznesning eng keng tarqalgan turi kichik biznesdir: odatda, u bir hil 
mahsulot ishlab chiqaradigan va bozorda kichik ulushni egallagan kichik korxonadir.
Muxokama va natijalar
. 
Moliyaning muhim elementi sifatida resurslarni taqsimlash kategoriya 
hisoblanadi. Bu kategoriya qadimiydir va insoniyat jamiyatining paydo bo‘lishidan beri 
mavjud. O‘zbekiston Respublikasida buxgalteriya hisobini tashkil etish va yuritish 
normativ-huquqiy hujjatlar bilan tartibga solingan bo‘lib, u maqsad va holatiga qarab 
to‘rt darajadan iborat.1- chi daraja: Qonun hujjatlari, O‘zbekiston Respublikasi 
Prezidentining farmonlari va hukumat qarorlari. Bular: 30.08.1996 yildagi 
"Buxgalteriya hisobi to‘g‘risida" gi Qonuni va 13.04.2016 yildagi 404-sonli yangi 
tahrirdagi Qonun qabul qilindi; O‘zbekiston Respublikasining Fuqarolik kodeksi; va 
boshqa qonunlar; O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarorlari. 
24.08.1994 yildagi "O‘zbekiston Respublikasining xalqaro amaliyotda qabul qilingan 
buxgalteriya hisobi va statistika tizimiga o‘tish davlat dasturi to‘g‘risida"gi 433-i-sonli 
qarori (24.05.1996 y.dagi 193- sonli qarorining yangi tahriri) va boshqalar. 

---

94
2-chi daraja: Buxgalteriya hisobi qoidalarini ifodalovchi buxgalteriya 
standartlari, masalan, BHMS-1 — "Hisob siyosati va moliyaviy hisobot "(O‘zbekiston 
Respublikasi Adliya vazirligi tomonidan 1998 yil 14 avgustdagi 474-son bilan 
ro‘yxatga olingan), BHMS-12 - "Moliyaviy investitsiyalarni hisobga olish" 
(O‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi tomonidan 1999 yil 16 yanvardagi 596-son 
bilan ro‘yxatga olingan) va boshqalar. Hozirgi kunda 23 ta BHMS ishlab chiqilgan. 
3- chi daraja: Yo‘riqnoma va uslubiy ko‘rsatmalar: O‘zbekiston Respublikasi 
Moliya vazirligining, tarmoq vazirliklari va idoralarining yo‘riqnomalari, me’yoriy 
hujjatlar. 
4- chi daraja: Tashkilotning ichki hujjatlari: hisob siyosati; hisobning ish rejasi; 
hisobni yuritish axborotini qayta ishlash texnologiyalari va boshqalar. Barcha to‘rt 
darajasi buxgalteriya hisobini me’yoriy tartibga solish bo‘yicha umumiy o‘zaro bog‘liq 
tizimini tashkil etadi.
Buxgalteriya hisobi xo‘jalik hisobining ajralmas qismi hisoblanadi.