318
bazasining barqarorligini avvalo muddatli jamg’arma depozitlari va
talab qilib olinuvchi depozitlar hisobidan ta`minlash lozim.
Tijorat banklari to`lovga layoqatliligini mustahkamlash, maj-
buriyatlari bajarilishi uzluksizligini ta`minlash maqsadida bosh-qa
kredit institutlaridan kredit olinadi.
To`lovga layoqatsizlikning yana bir sababi garovni baholashdagi
xatolikka yo`l qo`yishdir. Garovni to`g’ri baholash va ularning bahosi
o`zgarishi ustidan doimiy nazorat olib borish to`lovlarda qiyinchiliklar
kelib chiqishining oldini oladi.
Balans likvidligining buzilishi va to`lovga layoqatsizlik mijozlar
moliyaviy holatini yomonligidan ham kelib chiqadi. Qarz oluvchining
kreditga layoqatliligini to`g’ri baholash va ular ustidan doimiy
nazoratning mavjudligi kredit xatarini o`z vaqtida bilish va to`lovga
layoqatlilik bo`yicha zarur choralarni o`z vaqtida ko`rishni
ta`minlaydi.
Banklar yangi operatsiyalar bajarishga buning uchun maxsus
tayyorlangan kadrlarga ega bo`lmasdan kirishishi oqibatida ham
to`lovga layoqatsizlik kelib chiqishi mumkin.
Bir shaxsdan yirik miqdorda depozitlar qabul qilish, ularning
moliyaviy holati birdan yomonlashgan hollarda ham tijorat banklarida
to`lovlar bo`yicha qiyinchiliklarni keltirib chiqaradi. SHuning uchun
ham, bir omonatchi(kreditor)ga to`g’ri keladigan maksimal xatar
hajmi belgilab qo`yilgan.
Tijorat banklari nizom kapitalining minimal miqdori ham
Markaziy bank tomonidan belgilab qo`yilgan. Uni quyidagi jadvalda
ko`rish mumkin.
Har bir tijorat banki o`z nizom kapitalini har choraklik ajratmalar
asosida (yillik ko`zda tutilgan o`sishga nisbatan 25%) to`ldirishlari
lozim.
YUqoridagilardan tashqari, hisobni to`g’ri yo`lga qo`yish, bosh-
qarishdagi xato va kamchiliklarni tugatish, kadrlar malakasini oshirish
ham banklarning to`lovga layoqatliligini ta`minlashga ta`sir
ko`rsatadi.
Dostları ilə paylaş: