M 0 /YAIM*100% M
0
– Markaziy bank tomonidan muomalaga chiqarilgan jami
naqd pullar
2019-yilning 1-yanvar holatiga
Germaniyada – 8.9%
Rossiyada – 10.9%
Kanadada – 3.6%
Taraqqiy etgan mamlakatlarda bu ko`rsatkichning darajasi past.
Buning bir qancha sabablari bor. Ulardan asosiylari ikkita:
1.
Iqtisodiyotni kichik salmoqqa ega ekanligi.
Plastik kartochkalar mo`ljallanishiga ko`ra ikkiga bo`linadi:
-
Shaxsiy kartochkalar – bu kartochkalar banklar tomonidan
jismoniy shaxsga beriladi.
-
Koorporativ kartochkalar - bu yuridik shaxslarga beriladi. Bu
kartochkadan korxonaning xodimlari foydalanishi mumkin.
58
Plastik kartochkalar ishlash rejimiga ko`ra 2 ga bo`linadi:
1.
Of – line
2.
On – line
Pul aylanmasi tarkibi 1 Plastik kartochkalarning to`lovni amalga oshirish xususiyatiga
ko`ra:
1.
Debetli kartalar-bu kartalar faqat plastik karta hisob
raqamidagi pul mablag’lari doirasida to`lovlarni amalga oshirish
imkonini beradi.
2.
Kreditli kartalar-plastik hisob raqamdagi pul tugaganini keyin
ham tijorat bankining krediti hisobiga to`lovni amalga oshirish
imkonini beradi.
Mamlakat iqtisodiyotining rivojlanganlik darajasi pul
aylanmasining tarkibiga bevosita ta`sir ko`rsatadi. Masalan, taraqqiy
etgan
mamlakatlarda
iqtisodiyotning
pul
mablag’lari bilan
ta`minlanganlik darajasi yuqori bo`lganligi sababli, tovar pul
munosabatlarida to`lovsizlik muammosi mavjud emas.
M2
MK = YAIM 1
Abdullaeva SH.Z. Pul, kredit va banklar/ SH.Z. Abdullaeva . – 2000. :28 бет
Pul
funksiyalariga
ko’ra
Pul aylanmasi Pul belgilariga
ko’ra
Sub’
yektlarni
joylashish
o’rniga ko’ra
Tovar
–
pul
munosabatlari
ning aks
ettirilishiga
ko’ra
Shahar
lararo
aylan
masi
Shahar
lar
ichida
gi
aylan
masi
Muo-
mala
vositasi
To’lov
vosita
si
Tovarsi
z pul
aylanm
asi
Naqd
pul
aylan
masi
Naqd
siz
pul
aylan
mas
i
Tovar
li pul
aylan
masi
