Buxoro davlat universiteti

2.1.8-(Taqqoslash teoremasi)

tenglamalari berilgan bo’lsin. Bunda p₁(x) va p₂(x) funksiyalar (a,b) oraliqda uzluksiz va bu oraliqda

sharti bajarilsin.U xolda birinchi tenglamaning ixtiyoriy yechimining ikkita ketma-ket x₀,x₁ nollari orasida, ikkinchi tenglamaning ixtiyoriy yechimining xech bo’lmaganda bitta noli yetadi.

Isbot. Faraz etaylik x₀vax₁ yechimning ikkita ketma-ket noli bo’lsin. Isbot etamizkim, shunday x*nuqta mavjudkim, uning uchun (x₀₁) bo’ladi. Teskarisini faraz etamiz (x₀,x₁) oraliqda ning birorta xam noli bo’lmasin, ya’ni . Aniqlik uchun (x₀,x₁) oraliqda bo’lsin.

U xolda , x₀ ning o’ng tomonida o’suvchi va x₁ ning chap tomonida kamayuvchi bo’ladi.

Demak



va yechimlarni (2.1.19) va (2.1.20) tenglamaga olib borib qo’ysak

(2.1.21)

Bularning birinchisini ga, ikkinchisini ga ko’paytirib, birinchisidan ikkinchisini hadlab ayirsak

Bu keyingi tenglikni x₀ dan x₁ oralig’ida integrallasak

(2.1.22)

ga ega bo’lamiz.

Lekin bo’lgani uchun (2.1.22) ning chap tomini manfiy bo’lib, o’ng tomoni esa musbatdir. Bu qarama qarshilik ko’rsatadikim, (x₀,x₁) oraliqda shunday x* nuqta topiladikim, bu nuqtada .

Shuning bilan birga quyidagi teoremani isbot etdik.Agar x₀ (2.1.19) va (2.1.20) tenglamaning va yechimlarining umumiy noli bo’lib, x₀ dan keyingi yechimning x₁ noli orasida shartini qanoatlantiruvchi nuqtalar mavjud bo’lsa, bundan tashqari p₂(x)-p₁(x) manfiy bo’lmasa u holda yechimning x₀ dan keyingi noli x₁ ning chap tomonida yotadi.

Faraz etaylik x₁,x_2, y₁(x) ning qo’shni nollari bo’lsin. Taqqoslash uchun (2.1.19), (2.1.20) tenglamada

p₁(x)=p₂(x)=p(x)

deb olamiz.

Taqqoslash teoremasiga asosan y₁(x) yechimning x₁vax₂ nollari orasida y₂(x) yechimning x₃ noli yotadi.Agar y₂(x) yechim yana bitta nolga ega bo’lsa edi, isbotlaganimizga asosan y₁(x) yechim x₃ va x₄ nollar orasida nolga ega bo’lar edi. Buning bo’lishi mumkin emas chunki x₁,x₂qo’shni nollar.