Buxoro davlat universitetining pedagogika instituti

2.
 
Kirish: 
Birinchi bosqichda tinglovchilar bir-birlariga va muhokamaga qo’yilgan 
muammoga moslashishadi, ya’ni bu vaqtda o’rtaga tashlangan muammoning 
echimi yuzasidan muayyan yo’nalish shakllantiriladi. 
Buning uchun diskussiyani amalga oshiruvchi o’qituvchi oldiga quyida-gi 
vazifalar qo’yiladi: 
– diskussiya muammosi va maqsadini aniq ifodalab berish. Bu-ning uchun 
nima muhokama qilinadi va bu muhokama nima berishi shartligi tushuntiriladi; 
– zaruriy motivatsiyani vujudga keltirish, ya’ni muammo va uning 
ahamiyatini bayon qilish, undagi echilmagan va qarama-qarshi savollarni 
ko’rsatish, kutilayotgan natijani (yechimni) belgilab olish; 
– diskussiya vaqtini, aniqrog’i so’zga chiqish uchun vaqt chegara-sini 
belgilash; 
– diskussiyada ishtirok etish qoidalarini tushuntirish, shundan asosiysi — 
barcha so’zga chiqishi shart. Bundan tashqari, so’zga chiquvchini diqqat bilan 
tinglash, gapini bo’lmaslik, o’zining nuqtai nazarini dalillar bilan tasdiqlash, 
birovning fikrini takrorla-maslik, shaxsiy adovatga yo’l qo’ymaslik, xolislikni 

---

132 
saqlash, so’zga chiquvchining so’zini oxirigacha tinglamasdan va nuqtai nazarini 
bilmasdan unga baho bermaslik zarur; 
– do’stona muhitni vujudga keltirish. Bu erda tinglovchilarga shaxsiy 
murojaat qilish, jo’shqin suhbat olib borish, imo-ishoralardan foydalanish, va 
albatta, tabassum qilish o’qituvchiga yordam beradi. Har qanday aktiv 
o’qitishning asosi konfliktga bormaslik ekanini esda saqlash lozim; 
– atama, tushuncha va boshqalarning semantik bir xil tushunili-shiga 
erishish. Buning uchun savol va javoblar yordamida o’qitilayot-gan mavzuga oid 
ishchi ta’riflar va tushunchalar apparatini aniqlashtirib olish lozim. Tushunchalar 
apparatini muntazam ravishda aniqlashtirib olish tinglovchilarda faqatgina 
tushunarli bo’lgan iboralar bilan ishlash, yaxshi tushunib bo’lmaydigan 
so’zlardan foydalanmaslik, muntazam ravishda turli ma’lumotlar beradigan 
yordamchi adabiyotlardan foydalanish odatini shakllantiradi.