Buxoro oziq-ovqat va yengil sanoat texnologiyasi instituti "mexanika" kafedrasi

---

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA 
MAXSUS TA`LIM VAZIRLIGI 
 
 
 
 
BUXORO OZIQ-OVQAT VA YENGIL SANOAT 
TEXNOLOGIYASI INSTITUTI
 
 
 
 
 
 
 
"MEXANIKA" KAFEDRASI 
 
―QURILISH MEXANIKASI‖ 
fanidan ma`ruzalar matni 
Buxoro-2011 

---

“Mexanika”
kafedrasining yig’ilishida ma`qullandi (
majlis bayoni № yil
) va 
―Mexanika‖ fanlari bo’yicha metodik komissiyada ma`qullandi (
bayonnoma № 2011 yil
). 
Matnni tayyorladi:
 
dotsent. Sh. M. Murodov 
 
 
katta o’qit. D.O.Barotova 
 
 
 

 
 
 
 
 
 
Taqrizchilar:
Toshkent irrigatsiya va mellioratsiya instituti Buxoro filiali
―Gidromelioratsiya‖ fakulteti dekani, dotsent, t.f.d. N.M.Murodov 
Buxoro oziq-ovqat va engil sanoat texnologiyasi instituti
―Mexanika‖ kafedrasi progessori,t.f.n. N.S.Bibutov 
 
 
 
 
Texnik bezatuvchi:
 
 
Matn oliy o’quv yurtlari bosh boshqarmasi tomonidan ( .2011 yilda) tavsiya etilgan 
namunaviy dasturga asosan yozildi. 

---

 
1 - MA`RUZA
QURILISH MEXANIKASI FANIGA KIRISH.
 
REJA: 
1.
Qurilish mexanikasi fanining mohiyati. 
2.
Inshootlarni hisoblash sxemasi haqidagi tushuncha. 
3.
Fermalar, ramalar va kombinatsiyalashgan inshootlar. 
4.
Geometrik o`zgarmas sistemalar (statik aniq sistemalar) 
5.
Statik aniqmas sistemalar. 
6.
Geometrik o`zgaruvchan sistemalar. 
7.
Tayanchlar va ularning turlari. 
8.
Tashqi yuklar va ularning turlari. 
Qurilish mexanikasi–konstruktsiya va inshootlarning mustahkamligi, bikrligi va 
ustivorligini hisoblash printsiplari hamda metodlari to`g’risidagi fandir, unda 
inshootlarning mustahkamligini hisoblash bilan birga ularning tashqi kuchlargi chidamli 
bo`lishini ta`minlash masalasi tekshiriladi. Inshootlarning ustivorligini hisoblashda 
konstruktsiyalarning aynan o`rni muvozanat holdagi shaklini deformatsiyalangandan 
keyin ham saqlab qolish qobiliyati aniqlanadi. 
Inshootlarning katta ko`chish (siljish), tebranishlar ta`siriga chidamliligini, 
ulardan normal foydalanishni aniqlash maqsadida bikrlikka hisoblanadi. Qurilish 
mexanikasining asosiy vazifalaridan biri – inshootlarda hosil bo`ladigan ichki zo`riqish 
kuchlari va deformatsiyalarni hisoblashdan iborat. Agar inshoot elementlarining materiali 
va o`lchamlari ma`lum bo`lsa, aniqlangan ichki kuchlar va deformatsiyalarning 
miqdoriga ko`ra elementlarning mustahkamligi, bikrligi va ustivorligini qanoatlantiruvchi 
o`lchamlarni aniqlash mumkin. Bunday hisoblash usuli