2 - chizma. Mahsulot tannarxini aniqlashning buyurtma usulining sxematik ko‘rinishi
Tannarxni aniqlashning bosqichli usuli boshlang‘ich xom ashyo va materiallar ishlab
chiqarish
jarayonida bir qator bosqich, faza, pog‘onalardan o‘tadigan tashkilotlarda qo‘llanadi.
Ushbu usulda avval barcha mahsulotlar (ishlar, xizmatlar)ning tannarxi, so‘ngra
uning birligi
tannarxi
aniqlanadi.
Bosqichli usul tashkilotning tarmoqqa mansubligiga bog‘liq holda ikki variantda amalga
oshirilishi mumkin: yarim tayyor mahsulotli va yarim tayyor mahsulotsiz variantlarda.
Yarim tayyor mahsulotli variantda har bir bosqich bo‘yicha mahsulot (ishlar, xizmatlar) tannarxi
hisoblab chiqariladi hamda u avvalgi bosqichlar mahsuloti (ishlar, xizmatlar)ning
tannarxi va
mazkur bosqich bo‘yicha xarajatlardan iborat bo‘ladi. Oxirgi bosqich mahsulotining tannarxi
barcha tayyor mahsulot (ishlar, xizmatlar) tannarxi hamdir.
Yarim tayyor mahsulotsiz variantda faqat oxirgi bosqich mahsulot (ishlar, xizmatlar)
tannarxigina hisoblab chiqariladi. Bunda xarajatlar avvalgi bosqichlar mahsuloti (ishlar,
xizmatlar)ning
tannarxini hisobga olmasdan, har bir bosqich bo‘yicha alohida hisobga olinadi.
Tayyor mahsulot (ishlar, xizmatlar) tannarxiga barcha alohida bosqichlar bo‘yicha uni ishlab
chiqarish
xarajatlari
kiritiladi.
Bir texnologik jarayonda bitta xom ashyo va materiallardan turli xildagi, ulardan har biri o‘zining
sotish narxiga ega bo‘lgan mahsulotlar (ishlar, xizmatlar) bir vaqtning o‘zida ishlab chiqarilganda
ushbu turdagi mahsulotlar (ishlar, xizmatlar) birgalikda ishlab chiqariladigan mahsulot (ishlar,
xizmatlar) deb ataladi.
Asosiy mahsulot (ishlar, xizmatlar)ni ishlab chiqarish jarayonida yuzaga keladigan mahsulot
(ishlar, xizmatlar), sotish qiymati asosiy mahsulot (ishlar, xizmatlar)ga
qaraganda juda past
bo‘lgan mahsulot (ishlar, xizmatlar) qo‘shimcha mahsulot (ishlar, xizmatlar) deb ataladi.
Dostları ilə paylaş: 
