Cabbar Məmmədov Diplomatik psixologiya (Siyasi, ideoloji və psixoloji diversiya və anti-diversiyaların metodları)

V.2.Cəhdləri necə blokirovkalamalı, əleyhfəaliyyətlərin qarşısını necə almalı

«Kütlə istəyir ki, onun qəhrəmanları daim onun

gözü qarşısında olsun – tribunada da, dar ağacında da»

Aydın Məmmədov

Hakimiyyət uğrunda mübarizə rəhmdillik nə olduğunu bilmir və heç bir qayda-qanun tanımır. Burada humanizm, ədalət, mənəvi dəyərlər və s. yalnız gözdən pərdə asmaq və zəiflərin əl-qolunu buxovlamaq aləti mənzələsində qavranılır. Baxmayaraq ki, şəxsən biz özümüz də bütün bunların qatı əleyhdarıyıq və bunu bu kitabın ümumi ruhu da aydın hiss elətdirə bilər, lakin nə etməli ki, güclü dövlət qurmağın bundan savayı özgə vasitəsi yoxdur...

«Davranış və düşüncələrin neyrostrateji proqramlaşdırılması» aktında rəqibin sizə zidd addımının qarşısını almaq məqsədilə:

V.2.1) Sizə zidd addımın əleyhinə olan hər bir element axtarılıb tapılır dəstəklənir (bax: «Müsbət sanksiyalar» bölümünə [burada, səh. 80]).

Bu tipli elementlər kateqoriyasına qismən aid ola bilər:

 Onu tənə, təhqir, gülüş, rişxənd, məsxərə obyektinə çevirən lətifələr, karikaturalar, parodiyalar, felyetonlar, jarjlar, həqarətamiz epitetlər, yarlıqlar, əhvalatlar, həqarətli münasibətlər...;

 Onun əleyhinə olan mənfi rəylər, aşağı fikirlər (ələlxüsus avtoritetli şəxslərin, təbliğat hədəfi olan tərəflərin özlərinin cəbhəsindən olan ayrı-ayrı şəxslərin, eləcə də, müxtəlif neytral tərəflərin, məs., müxtəlif qəzetlərin, agentliklərin, sadə adamların, keçmiş yoldaşlarının və b.), bunları tənqid edən nəzəriyyələr, nəzəri, analitik yazılar, provakasion məzmunlu materiallar, əleyhinə olan layihələr, ideyalar, konsepsiyalar, platformalar, proqramlar, standartlar, yad ideologiyalar, planlar, nəzəriyyələr, prinsiplər və s.;

 əleyhinə olan fəaliyyətlər, hərəkatlar, sosial yoluxucu xarakterli tədbirlər (məs., mitinq, kompaniya, etiraz aksiyası, təxribat, kütləvi tədbirlər və s.);

Bu kateqoriyadan olan hər bir qüvvə və məqam axtarılıb tapılır dəstəklənir, müdafiə edilir, güclənməsinə çalışılır (bax: «Müsbət sanksiyalar» bölümünə [burada, səh. 80]), bu qəbildən olan şəxslərə öz mövqelərini geniş ifadə edə bilmələri, və ya bu istiqamətdə fəaliyyət göstərmələri üçün hər cür şərait yaradılır, bu kateqoriyadan olan hər bir aksiyanın yaranması, yaradılması, yayılması, güclənməsi, intişar tapması hər vasitə ilə stimullaşdırılır, təşkil edilir. Yaxud heç olmazsa, olanların olduğu səviyyədə imkan qədər daha uzun müddət qalmasına hər vasitə ilə yardım göstərilir ki, psixi eskalasiya, sirayət, «domino effekti» və yaxud «zəncir reaksiyası» törədə bilən mənfi sosial enerji, psixi epidemiya mənbəyi kimi daha çox fəaliyyət göstərib, daha çox adamı yoluxdura bilsin, daha çox adamın davranış və düşüncəsinə, «ustanovka»larına, stereotiplərinə, dünyagörüşlərinə, inamlarına, baxışlarına və s. transformativ təsir göstərsin, cəmiyyətdə müvafiq sindrom halını ala bilsin.

Sizə zidd olan addımın əleyhdarları yoxdursa və ya olanların cəbhəsini genişləndirmək məqsədi ilə, həmçinin daha çox tərəfin onun əleyhinə köklənməsi, qalxması üçün və ya digər tərəflərdən də ona qarşı bir alət kimi istifadə edə bilmək üçün, deyilənlərə paralel olaraq, süni şəkildə bu addıma əleyhdarların yetişdirilməsi istiqamətində iş aparılır. Bunun üçün:

V.2.1.1) Neytral tərəflərin və ya hazırkı müdafiəçilərinin bu cəhdin əleyhinə köklənməsinə, qalxmasına çalışılır. Bunun üçün:

V.2.1.1.1) Bu cəhddə iştirakın, iştirak cəhdinin və ya ona hər hansı formadasa dəstək verməyin əleyhinə ideoloji fəaliyyət aparılır. Bunun üçün:

V.2.1.1.1.1) Təbliğat hədəfi olan tərəfin (bunda iştirak edə biləcək hər bir fərdin) nəzərində bu addımın zəif cəhətləri qabardılır. Bu məqsədlə:

 Bu addımın onun özünün baxışları ilə uyğun gəlməyən cəhətləri tapılıb nəzərində qabardılır: Məs., onun bu işdə iştirak etməsinin, bu addımı atmasının, buna qoşulmasının məntiqsiz tərəfləri, o cümlədən, bu işin əslində ona heç bir aidiyyatı olmadığından onun buna qoşulmasının da əsassız olması; bu işin başqaları tərəfindən qurma oyun olması; “inqilabı dahilər yaradır, fanatiklər həyata keçirir, ondan fırıldaqçılar bəhrələnir” deyiminə uyğun olaraq ondan bu işdə bir alət kimi istifadə edildiyi; yekunda bunun xeyrinin bir başqalarına (onu bu işə təhrik edənlərə, indi əmi-dayı hesabına orda-burda gizlənənlərə və b.) çatacağı (və ya artıq çatdığı) və o bir kənarda qalacağı; bu işdə motivlərin təhrif olunduğu və zahirən təqdim olunan səbəb və ya məqsədin bəhanə olub, əslində burada özgə maraq güdüldüyü; bunun ümumi yox, kimlərinsə şəxsi marağından irəli gəldiyi; onun burada iştirakından asılı olmayaraq nəticənin artıq onu buna təhrik edənlər tərəfindən öz aralarında razılaşdırıldığı və hər şeyin qabaqcadan müəyyənləşdirildiyi; onun burada iştirakının dəryada damlanı xatırladıb, ümumi gedişata onsuz da əhəmiyyətli təsir göstərməyəcəyi və s.;

 Onun özünün maraqları ilə uyğun gəlməyən cəhətləri tapılıb nəzərində qabardılır: Məs., bu işi etsə, bu addımı atsa, bu yolu tutsa, bu yola qoşulsa nə itirəcəyi, bunun şəxsən onun özünə və ya yaxınlarına hansı itki, əzab, problem bahasına gələcəyi və ya gələ biləcəyi nəzərində qabardılır (məs., skandal, biabırçılıq, hüquqi məsuliyyət təhlükəsi, bundan ziyan görən kimlərinsə adekvat qəzəb və qisas reaksiyasını doğuracağı, bunun cinayət, günah və s. olması, bu işin onu yaxınlarından, əzizlərindən, doğmalarından, sevimli əyləncələrindən, peşələrindən və s. ayrı salacağı, kiminləsə münasibətinə mənfi təsir göstərəcəyi, bu yolda olanların, bu işə girişənlərin xeyli zərərli vərdiş əldə edəcəyi, psixikasının zəhərlənəcəyi, bununla ömrünün filan qədər dəyərli hissəsini bada verəcəyi və cəmiyyətdə hazırda qazandıqlarının çoxusunu, məs., hazırkı iş yerini, sosial statusunu və s. itirəcəyi, eləcə də, bir başqa sferadakı filan-filan qazanclardan məhrum olacağı, onun bu yola getməsi ilə evinin, ailəsinin, uşaqlarının köməksiz, başsız qalacağı, məhrumiyyətlərə, faciələrə düçar olacağı, mümkündür ki, onun arzulamadığı yollara düşəcəyi və s., həmçinin bu yoldakı ölüm, aclıq, susuzluq, natəmizlik, epidemiya, xəstəlik, əlillik, ölüm, risk və s. kimi təhlükələr); həmin addım kimə qarşı yönəlibdisə onun tərəfindən (məs., sizə qarşı yönəlibdisə, sizin tərəfinizdən) buna qarşı atılacaq addım, görülə biləcək cavab tədbiri ona izah edilir, başa salınır, nəzərlərində qabardılır; və s.

Sair hər növ vasitələrlə bu yolun konkret olaraq onun üçün xeyirsiz və bəzən, hətta ziyanlı ola biləcək bu kimi məqamları seçmə və ya qurama faktlar, statistikalar, yaxud saxta analiz, arqument, nümunə, nümayiş və s. yolu ilə nəzərində qabardılır, ona izah edilir, başa salınır, onu etsə, bu yola getsə nə itirəcəyi, getməsə nə qazanacağı ona izah edilir, başa salınır, əks-tərəflər hər vəchlə gizlədilir, dəyərsizləşdirilir (bax: «Təbliğat» bölümünə [burada, səh. 52]). Bununla da, ayrıca fərdlərin qətiyyətində tərəddüd, şübhə, inamsızlıq, yaxud söhbət kütlədən gedirsə, burada fikir ayrılığı, ixtilaf formalaşdırılır, onlarda bu yola getməyin, onu davam etdirməyin perspektivsizliyi, mənasızlığı, cəfəngliyi və hətta ziyanlılığı təsəvvürü formalaşdırılır:

 2000-ci ildə ABŞ konqresi erməni genosidini gündəliyə çıxaran ərəfədə senatın qərarına təsir göstərmək məqsədilə, Türkiyə ABŞ-ı aşağıdakı cavab tədbirləri ilə hədələmişdi:

Ermənistana qarşı: Tansu Çillər dövründən bərpa olunmuş çox məhdud miqyaslı Türkiyə-Ermənistan hava və dəmir yol əlaqəsini, ümumiyyətcə, qəti olaraq kəsmək (hansını ki, Fransa parlamentinin qəbul etdiyi məsuliyyətsiz, bədnam, və nə vaxtsa fransa xalqına çox baha başa gələsi məlum qərarından sonra onsuz da qəbul etdi);

ABŞ-a qarşı: ABŞ-ın Türkiyədə yerləşən Hərbi Bazalarının fəaliyyətini maksimum məhdudlaşdırmaq – hansı ki, ABŞ İrakı demək olar ki, əsasən bu bazanın hesabına nəzarətdə saxlaya bilir; Türkiyənin hərbi sənaye tenderlərində ABŞ şirkətlərinin iştirakını maksimum məhdudlaşdırmaq – hansı ki, ABŞ bu tenderlərdən hər il milyardlarla dollar qazanc götürür; Türkiyə-İran münasibətlərini genişləndirmək – hansı ki, ABŞ-ın bir nömrəli düşməni olduğu hamıya məlumdur; və s.

 Hədə məqsədi ilə müxtəlif vaxtlarda SSRİ ABŞ-la (Kubada) və Çinlə sərhəddə öz operativ taktiki raketlərini yerləşdirmişdi. Və yaxud ABŞ həmin məqsədlə 40-60-cı illərdə Şimali Koreya və Vyetnamın, 70-90-cı illərdə İrakın, 1994-cü ildə Haitinin və b. sularına öz eskadriliyalarını göndərmişdi.

 Körfəz müharibəsi dövründə ABŞ İrakın kimyəvi silahdan istifadə addımının qarşısını aşağıdakı təbliğat vasitəsilə almışdı: İrakın bu addımı Müttəfiq qoşunlarının analoji cavab tədbiri ilə qarşılanacaq. İrak tərəfindən fərqli olaraq, Müttəfiq qoşunlarının kimyəvi silahdan mühafizə vasitələri ilə yaxşı təchiz olunduğundan, burada uduzan yenə də İrak tərəfi olacaq – üstəlik də ki, müharibənin bilavasitə onların yox, İrakın ərazisində və ya bilavasitə sərhədlərinin yaxınlığında getdiyi bir şəraitdə.

V.2.2.1.1.2) Deyilən tipli faktlar tapmaq çətindirsə və ya olanlara dəstək məqsədilə, bunlar süni yolla yaradılır. O cümlədən:

V.2.2.1.1.2.a) Lazımi faktlar bu addımın müxtəlif xüsusiyyətlərini süni yozmaqla (hətta mistika, sueveriya ilə əlaqələndirməklə də olsa) onlardan nəticə kimi çıxarılır və ya lazımi faktlar, ümumiyyətcə, yalandan, heçdən quraşdırılıb yayılır:

 Nümunə üçün, məs., dünya bazarında hər hansısa ölkənin ixrac məhsullarının qiymətinin yüksəlməsinin bu ölkə üçün göydəndüşmə fürsət, ağlagəlməz mənfəət olduğu halda, 2000-ci ildə dünya bazarında neftin qiymətinin yüksəlməsinin OPEK ölkələri və digər neft istehsalçısı olan ölkələrin xeyrinə yox, ziyanına (?!) olduğunu ABŞ (sair təzyiqlərdən əlavə) aşağıdakı arqumentlə onlara başa salıb, onları neftin qiymətini sabitləşdirməklə bağlı addımlara təhrik etmişdi: Neftin qiymətinin bahalaşması istehlakçıları alternativ enerji mənbələri axtarışına və ya marketinq yönümünü dəyişməyə sövq edəsi, başqa sözlə, getdikcə neftə tələbatı azaldasıdır ki, bu da bugünkü «çox istəyənlərin sabah azdan da məhrum olacağı» demək olacaq;

V.2.2.1.1.2.b) Bu addımı atmış müxtəlif tərəflərin ayrı-ayrı problemləri analiz edilərək, yozularaq bunların günahı həmin addımın üstünə atılır, bunun səbəbkarının o olduğu onlara başa salınır.

 Başqalarına ibrət olması üçün kiminsə «kraynik» çıxarılıb lazım olandan artıq cəzalandırılması bu məqsədlidir. Kimlərəsə kimlərinsə aqibətini nümunə göstərmək də, həmçinin.

V.2.2.2) Müxtəlif tərəfləri onun əleyhinə qaldırmaq üçün praktik fəaliyyət aparılır, başqa sözlə, təşviqat metodlarından (bax: «Təşviqat» bölümünə [burada, səh. 53]) gen-bolluqla istifadə edilir. O cümlədən:

V.2.2.2.2.a) Bu məqsədlə sifariş, muzd ödəmə, səlahiyyətlərdən istifadə və s. kimi metodlardan fəal istifadə edilir.

V.2.2.2.2.b) əldə bayraq etmək üçün, yaxud da elə lazımi tərəfin özünün nəticə çıxara bilməsi üçün haradasa bu addımı atmış kəslərin bundan xeyir tapmaması, əksinə, uğursuzluğa düçar olması süni təşkil edilir, sonra da, bu müvafiq provakasion kommentariya ilə təbliğat hədəfi olan tərəflərin nəzərində qabardılır:

V.2.2.2.2.c) Onlarda süni olaraq hər hansısa əlavə problemlər formalaşdırılır və ya hansısa mövcud bir probleminin aktuallıq dərəcəsi nəzərlərində süni şişirdilir, artırılır ki, bununla da diqqət və ya qüvvələri bu məsələdən yayındırılır.

Sair hər növ vasitələrlə onun əleyhinə təbliğat və ya təşviqat fəaliyyəti aparılır. Bütün bunlarla da ona qarşı bir şübhəli, tərəddüdlü, inamsız münasibət formalaşmasına, əleyhinə kompaniya formalaşmasına, ətrafdakıların və ya bayaqdan neytral olan tərəflərin onun əleyhinə köklənməsinə, qalxmasına, ona qarşı konkret aksiyaların həyata keçirilməsinə və s. nail olunur.

V.23) Sadalanan bu metodlarla rəqibin və ya rəqib cəbhəsi üzvlərinin hansısa qisminin qarşısında psixoloji istehkam çəkməyə müvəffəq olunarsa, və ya yolu lazımi istiqamətə döndərilə bilinərsə, həmin qismin bu qərarı, yəni bu yoldan çəkinmək, bu fikirdən daşınmaq və ya sizə sərf edən istiqamətdə getmək planı hər vasitə ilə dəstəklənir (bax: «Müsbət sanksiyalar» bölümünə [burada, səh. 80]). əksinə, heç bir nəticə əldə olunmaz və rəqib sizə zidd addım atmaq qərarını verərsə ona qarşı, yaxud söhbət çoxluqdan gedirsə, rəqib cəbhəsinin təsirə düşməyib, sizə zidd atmaq qərarında qalan hissəsinə (xüsusi aktivlərə) qarşı artıq tam qüvvə ilə atakaya keçilir, mümkün olan bütün Mənfi sanksiyalara əl atılır ki, bunun üçün də, rəqibin taktiki və strateji maraqları hədəf seçilir, onlara zərbə vurulur. Başqa sözlə, onların (onun):

 Məqsədləri yolundakı istənilən irəliləyişinə mane olunur, bəla yağışı, problem atəşi ilə yoluna istehkam çəkilir, problemlərinin həlli blokirovkalanır (bax: «İnqilabları necə formalaşdırmalı, situasiyaları necə dəyişməli» bölümünə [burada, səh. 123]).

 Real (məs., Ermənistan üçün Rusiya və Fransa kimi) və potensial (məs., Ermənistan üçün ABŞ kimi) müttəfiqləri ilə, istənilən neytral tərəflə, hətta rəqibləri ilə istənilən xoş münasibətlərinə xətər toxundurulur, buna imkan verilmir, əksinə, əleyhinə rəqiblər yetişməsi təşkil edilir (bax: «Qüvvələr (şəxsiyyətlər, dövlətlər...) əleyhinə fəaliyyətlər» bölümünə [burada, səh. 127]);

O CÜMLəDəN:

 