ilä älaqädar älavä olaraq bax: burada, sähifä 53, 62, 64, 71, 71, 78-79, 118, 127 vä s.-ä);
Mülki vätändaşlar arasında – özünün hüquqi, iqtisadi, sosial väziyyätindän narazı olan qruplar, klanlar,
täbäqälär, o cümlädän, väzifäsindän getdiyinä görä incik qalanlar; äsgär anaları cämiyyätläri, pasifistlär,
nihilistlär, bir sıra dini qruplar vä b. räqibin normal müharibä apara bilmäk işinä daim mane ola bilän potensial
qüvvälärdir vä aşkarlanıb dästäklänmälidir. Äksinä, sizin öz cäbhänizdä hämin kateqoriyadan olan qüvvälär, sizä
äleyhdar olan istänilän dövlät, istär räqib cäbhäsindä vä istärsä dä xaricdä yüksäk rütbäli härbi personlar, silah
istehsalı vä satışı ilä mäşğul olan täräflär vä b. sizin qäläbänizä mane ola biläsi potensial täräflärdir ki, bütün
hallarda onların bu müharibä ilä älaqälärini näzarätdä saxlamağa çalışmalı.
Kitabın ümumi qayäsindän vä Azärbaycanın düşdüyü hazırkı väziyyätdän iräli gäläräk räqib dövlätä qarşı
fäaliyyät barädä nisbätän ätraflı:
V.4.1.a) Räqib dövlätin äleyhdarı olan dövlätlär axtarılıb tapılır, dästäklänir, müdafiä edilir (bax:
«Müsbät sanksiyalar» bölümünä [burada, säh. 80]).
1998-ci ildä Türkiyäyä qarşı onun üç äsas räqibi olan Suriya, Ermänistan vä Yunanıstan birläşib alyans yaratdıqdan
sonra, Türkiyä onların här üçünä räqib olan bir dövlät tapıb, onlara qarşı onunla härbi vä digär sahälärdä ittifaq bağladı
ki, bu da İzrail dövläti idi;
Baxmayaraq ki, İkinci Dünya Müharibäsi dövründä ABŞ vä SSRİ räsmi müttäfiq idilär, bununla belä ABŞ-ın Yaponiya
cäbhäsindäki qäläbäsini çätinläşdirmäk vä itkilärini artırmaq mäqsädilä, SSRİ mütämadi olaraq ABŞ-ın planları barädä
Yaponiyaya gizli informasiyalar ötürürmüş («LIDER» t/v. 13.10.2000).
ABŞ-ın İkinci Dünya Müharibäsinä qädär – Almaniyanı, müharibä äräfäsindä – onun düşmäni olan SSRİ-ni,
müharibädän sonra isä – SSRİ-nin räqib vä düşmäni olan dövlätläri (mäs., onunla türk xalqlarına görä ädaväti olan –
Türkiyäni, Şimali Azärbaycana görä ädaväti olan – İranı, Şimali Koreyaya görä ädaväti olan – Cänubi Koreyanı, Şärqi
Almaniyaya görä ädaväti olan – Qärbi Almaniyanı vä b.) dästäklämäsi bu qäbildändir (hansında ki, bu birinci halda – o
vaxtkı dünyanın än aparıcı dövlätlärinin cämläşdiyi Avropaya daxili iğtişaş salıb, ABŞ-ın äsas räqiblärini (o cümlädän,
SSRİ-ni) neytrallaşdırmaq, zäiflätmäk, sıradan çıxarmaq; ikinci halda – burada o dövrün iki hegemon derjavasının
(Almaniya vä SSRİ-nin) bir-birini kifayät qädär gücdän salmasından sonra, pis vä än pis arasında seçim edib,
perspektivdä daha tählükäli ola biläcäk Almaniyanı oyundan çıxarmaq (älälxüsus da ki, bu müharibädä SSRİ-nin
başlıca räqibläri olan Almaniya, İtaliya vä Yaponiya Latın Amerikasında ABŞ-ın geosiyasi zämindä räqibläri idi); Vä
nähayät, üçüncü halda – rinqdä ABŞ-la täkbätäk qalmış vä bu tutaşmadan sonra özünü çätinliklä ayaq üstä saxlayan
digär derjavanı (SSRİ-ni) yer-yerdän kiçicik qälpälärlä didib-parçalayaraq zäiflätmäk, son olaraq çökdürmäk
strategiyası güdülürdü (yeri gälmişkän, bir zamanlar Türkiyänin sıçrayışla iräliläyäräk Avropa vä NATO-nun än
qabaqcıl dövlätläri arasına çıxmasının, sürätlä çiçäklänmäsinin, däfälärlä Avropa Şurasına üzvlüyä dävät edilmäsinin,
bugünkü gündä isä bu möcüzälärdän heç bir äsär-älamät qalmayıb, här vächlä gerilämäsinin vä hamı täräfindän
unudulmasının, täklänmäsinin başlıca säbäbi dä budur. Belä ki, o zaman o, SSRİ ilä birbaşa särhädi olan yeganä
NATO dövläti idi vä SSRİ ilä antoqonist münasibäti, bu imperiyada türk xalqlarının «äsarätinin» davam etdiyi müddätä
qädär sığortalanmışdı. Bu isä, «ağırlıq märkäzi» kimi ABŞ vä Qärbi Avropadan här il ona axan milyardlarla dollar
«geosiyasi dividentlär» demäk idi. SSRİ-nin dağılması ilä «bağda ärik vä onunla birlikdä salam-äleyküm dä başa
çatdı» vä Türkiyänin «däyärlär şkalasındakı» ali yeri bölgädä SSRİ ilä birbaşa särhädi olan bir başqa geosiyasi
cähätdän uğurlu dövlätä keçdi ki, bu da, Gürcüstan oldu. O säbäbä görä ki, Gürcüstan (1) kiçik olduğundan nisbätän
daha az mäsräf («divident») täläb edir, (2) bölgädä än hündür strateji mövqeyä malikdir, (3) azsaylı xalqdan (vä
demäli, azsaylı xarici diasporalardan) täşkil olunduğundan vä zäif iqtisadiyyata malik olduğundan, Qärblä siyasi vä
iqtisadi inteqrasiyaya (vä demäli, ondan birtäräfli asılılığa) daha çox meyllidir; (4) Stalin faktoru säbäbindän
Gürcüstanla Rusiya arasında real vä ya potensial ädavät yaşamaqdadır; (5) Xaçpärästdir. Älälxüsus da ki, deyilän
mäsälälärdä Rusiya burada Qärblä räqabätä girä biläsi iqtidarda deyil.
Deyilän metodla kiçik dövlätlärin böyük dövlätlärä täzyiq göstärdiyi hal üçün, bu mäqsädlä öz xarici
iqtisadi, siyasi, härbi vä s. kursunun ondan onun räqibinä doğru däyişdirilmäsi hädäsi, jesti vä ya addımından
istifadä edilir.
Mäsälän, Azärbaycanın Avropa Şurasına qäbul olunması faktının mexanizmi bu siyasätä nümunälärdändir.
Azärbaycanın indiyä qädär kimsäsiz bir väziyyätdä olub, imdad diläyäcäyi bir käsinin olmayacağını görän Qärb,
indiyäcän onunla yalnız täzyiqlär dilindä danışıb, gündä bir şeyi bähanä edäräk onu özündän uzaqlaşdırdığı, ona şärtlär
diqtä etdiyi halda, Rusiyada hakimiyyät däyişikliyi olması ilä burada väziyyätin 180° däyişdiyini vä bundan därhal
sonra da, Azärbaycanın onunla öz münasibätlärini sürätlä isitmäyä başladığını gördükdän sonra, hämin Qärb artıq
Azärbaycan kimi geosiyasi vä geo-iqtisadi ähämiyyätli bir yağlı tikänin äldän çıxmaq vä ya räqib cäbhäsini
genişländirmäk tählükäsinin reallığını aydın hiss etmäyä başladı. Näticäsi isä hamıya yaxşı mälumdur: Dünänä qädär
Qärbin gözündä barbar, qeyri-sivil, qeyri-demokratik bir äyalät kimi görünän Azärbaycan, birdän-birä onun
näzärlärindä Türkiyä (hansını ki, hämin AŞ hälä bir neçä on il ävväl öz standartlarına tam uyğun bilib özünä daxil
etmäk üçün hätta minnät edirdi) vä digär bu kimi säksän, yüz illik demokratiya täcrübäsi olan sivil dövlätlärdän daha
www.uemu.birolmali.com
Urmu Kitabxanasi
128
çox Avropa standartlarına cavab veräcäk säviyyädä demokratik, sivil vä s. bir dövlät kimi göründü vä o, heç bir şärt
qoyulmadan täläm-täläsik Avropa Şurasına tam hüquqlu üzv qäbul edildi (!!??).
V.4.1.b) Xaricdä äleyhinä olan här bir şäxs, här bir qüvvä, här bir qurum, här bir siyasi mühacir axtarılıb
tapılır, dästäklänir, müdafiä edilir (bax: «Müsbät sanksiyalar» bölümünä [burada, säh. 80]). Räqib
dövlätin äleyhdarı olan dövlätlär, äleyhinä olan şäxslär, qüvvälär, qurumlar, siyasi mühacirlär, dissidentlär vä b.
bu kateqoriyadandır:
Nümunä üçün, mäs., Azärbaycana qarşı ABŞ-ın – R.Quliyevdän, Rusiyanın – A.Mütällibovdan, İranın –
M.Cavadovdan istifadä taktikası bu qäbildändir. Digär bütün dövlätlärin dä ehtiyatında bir başqalarına qarşı «dar
gündä» istifadä edä bilmäk üçün bu kateqoriyadan olan «kozır»lar yetärincädir. Mäs., S.Rüşdi, bin-Laden vä b. bu
kateqoriyadan olan şäxslärin nisbätän mäşhurlarındandır. İstifadä instruksiyası isä sadädir: lazımi mäqamda hämin
ölkädä hämin şäxsin populyarlığını artırmaq tädbirläri häyata keçirmäklä, orada ona müäyyän sosial baza yaradılır vä
bununla da «ictimai räy» balansında müäyyän yer vä demäli, ölkänin ictimai-siyasi konyunkturasında müäyyän «säs»
faizi älä keçirilir;
V.4.1.c) Daxildä etnik, dini, sinfi, siyasi, ideoloji vä s. müxalifäti axtarılıb tapılır, dästäklänir, müdafiä
edilir (bax: «Müsbät sanksiyalar» bölümünä [burada, säh. 80]). O cümlädän, räqib cäbhäsi daxilindä
nihilist, pasifist, räqib dövlätinin hakimiyyätinä müxalif vä ya sizä simpatiyalı, yaxud sizinlä här hansı
formadasa ilişgili olan siyasi, hüquqi, iqtisadi, ictimai, ideoloji, humanitar, kriminal vä s. qurumlar,
korporasiyalar, partiyalar, seqmentlär (yäni etnik, dini, äxlaqi vä s. azlıqlar), diasporalar, häräkatlar, şäxslär,
konsepsiyalar, ähval-ruhiyyälär; sair här növ äleyhdarı, o cümlädän, konkret situasiya ilä bağlı onunla yolu
haçalanmış, fikri üst-üstä düşmäyän vä s. här bir äleyhdarı axtarılıb tapılır, dästäklänir; kriminal dünyası ilä älaqä
qurulur, bunlar här vasitä ilä dästäklänir, müdafiä edilir (bax: «Müsbät sanksiyalar» bölümünä
[burada, säh. 80]), kriminogen durumu här vasitä ilä gärginläşdirilir (heç olmazsa, ähalisi arasında odlu silahın
sayının artmasını täşkil etmäk yolu ilä);
Mäsälä ilä bağlı, 80-ci illärdä ABŞ MKİ-sindä (ÜRU-da) yüksäk väzifädä çalışmış bir zabitin açıqlaması (B.,
«LIDER» t/v-nin 13.10.2000 tarixli verilişindän götürülüb. Açıqlama Äfqanıstan münaqişäsi barädä olsa da,
eyni mexanizmli olduğundan, analoji halların hamısı üçün qüvvädädir):
«– Biz Äfqanıstana birbaşa härbi kontingent göndärmädik. Bu, bizim açıq şäkildä SSRİ ilä konfrontasiyaya girmäyimiz
demäk olardı. Äväzindä isä, biz belä mäqamda maksimum anonimliyi vä effekti tämin edän digär üsuldan istifadä etdik. Biz
müqavimät göstärän kiçik qruplara yüksäk härbi hazırlıq keçib onları maliyyä, ideologiya, texnika, silah-sursat, käşfiyyat
materialları vä s.-lä tächiz etmäklä, SSRİ-nin, faktik olaraq, 18 yaşlı täcrübäsiz gänclärindän ibarät mäcburi ordu sistemini,
yaxşı mükafatlandırılan, yaxşı härbi tälim keçmiş vä yaxşı silahlandırılan professional, çevik partizan dästäläri ilä üzbäüz
qoyduq. Mücahidlär, Pakistan vä hätta Avropanın bäzi NATO üzvü dövlätlärindä bu mäqsädlä xüsusi yaradılmış tälim
bazalarına gätiriläräk, burada onlara NATO-nun yüksäk ixtisaslı mütäxässisläri täräfindän tälim keçirilir vä därhal da geriyä
qaytarılırdılar. Senat bu müharibä ilä bağlı härbiyyänin büdcäsini bir neçä däfä müzakirä edäräk artırmışdı. Texniki, ideoloji
vä s. yardımlardan älavä edilän maddi yardımlar, müxtälif islam ölkälärinin vä ya qurumlarının xätti ilä häyata keçirilirdi ki,
şübhä oyatmasın. Döyüşdä kifayät qädär xarici muzdlu zabit vä äsgärlärdän dä istifadä olunurdu ki, bunlar, äfqanlardan
färqlänmäsin deyä, äsasän Yaxın Şärqdän seçilirdi vä «İslamın müdafiäsinä qalxan müsälman könüllüläri» kimi täqdim
edilirdi. Bu dästälärin istifadä etdikläri silahları elä Sovet qoşunlarının özündän älä keçirdikläri görüntüsünü yaratmaq
mäqsädilä, Pakistan vä bir sıra Avropa ölkälärindä, tamamilä SSRİ silahlarının analoqunu buraxan silah zavodları
quraşdırmışdıq. «Bi-Bi-Si» vä «Azad Äfqanıstan» radiostansiyaları äfqan mücahidlärinin vä onların liderlärinin şöhrätini
dünyaya yayaraq, bir täräfdän – onları fasiläsiz qäläbälärä ruhlandırır, digär täräfdän – sovet qoşunlarında onlara qarşı
daim bir xof formalaşdırır, üçüncü täräfdän – dünya ictimaiyyätinin näzärindä Sovet Ordusunun qüdrätliliyi mifini dağıdıb,
onların näzärindä onun cılızlaşmasını tämin edirdi. Senat bu müharibä üçün täläb olunan pula, faktik olaraq, mähdudiyyät
qoymurdu.
Bu müharibä ilä bağlı här hansı gizli informasiyaları, o cümlädän, buradakı ayrı-ayrı qoşun birläşmälärinin sayı, yeri,
väzifäsi, tärkibi, döyüş qabiliyyäti, hücumların vaxtı, istiqamäti, niyyäti, planı vä s. barädäki kiçicik belä mälumatları älä
keçirib därhal bizä çatdırmaq işi Kremldäki vä ümumiyyätcä, härb sferasının bütün eşelonlarındakı käşfiyyatçılarımıza bir
nömräli väzifä kimi tapşırmışdıq. Kosmosa burada yüksäk säviyyädä käşfiyyat apara bilmäyä imkan verän xüsusi peyk
qaldırmışdıq. Döyüşçüläri stimullaşdırmaq vä ähalidä Sovet qoşunlarına qarşı bir nifrät, xof, düşmänçilik ähval-ruhiyyäsi
formalaşdırmaq üçün müxtälif äfqan xalqlarının dilindä sutkada 300 saatdan çox xüsusi tärtib olunmuş radio verilişläri
yayımlanırdı. Döyüş planları NATO-nun än ali pillälärindä xüsusi diqqätlä hazırlanırdı. Bütün bunların näticäsi idi ki,
birbaşa iştirak etmädiyimiz halda bu müharibänin SSRİ-yä tarixdä görünmämiş bir qiymätä – 70 milyard dollara başa
gälmäsinä nail olduq. Ondan sonra SSRİ demäk olar ki, bir dä özünü ayağa qaldıra bilmädi vä tezliklä süqut etdi».
Bütün bunların zäruri näticäsi idi ki, dünänä qädär dünyanın än geridä qalmış millätlärindän biri kimi tanınan äfqanlar
bundan sonra dünyada än mübariz döyüşçülär kimi tanındılar (Maraqlıdır, göräsän, Qarabağda ermäni meyitläri arasında
bizim däfälärlä tapdığımız çoxsaylı zänci (vä sair äcnäbi) «boevikläri»nin meyitläri oraya Bakı neftini vä zängin
Azärbaycanın digär mäziyyätlärini älä keçirmäk istäyän dövlätlärdän hansının xätti (gizli kanalı) ilä gälib düşürmüş? –
müäll.).
Hämin zabitin eyni verilişdä Macarıstan-1956 qiyamında ABŞ-ın iştirakı baräsindäki açıqlamaları:
«– Macarıstan mäsäläsi, ärazinin, ähalinin vä silahların demäk olar ki, tam şäkildä SSRİ-nin näzaräti altında olması
säbäbindän, Äfqanıstan mäsäläsi ilä qätiyyän oxşar deyildi. Buna görä dä, bizim buradakı fäaliyyätimiz yalnız onları
ideoloji silahla mükämmäl silahlandırmaq çärçiväsi ilä mähdudlaşırdı. Bunun üçün biz ilkin olaraq häbsdän yayına bilmiş
liderlärlä älaqä yaradıb, onları müvafiq fäaliyyät proqramları, ayrı-ayrı qrupları isä çap maşınları ilä tächiz etmäyi qarşımıza
mäqsäd qoyduq. Birinci mäqsädi buraya ezam edilmiş xüsusi täyinatlı jurnalistlär, turistlär vä iş adamları vasitäsilä häyata
www.uemu.birolmali.com
Urmu Kitabxanasi
129
keçirdik (hansı ki, özlüyündä bunlar hämin ixtisaslarından savayı, häm dä NATO idarälärinin gizli ştat işçiläri idi). Çap
maşınlarınısa onlara ABŞ hämkarlar ittifaqının «qardaş macarlara yardımı» kimi çatdırdıq. Bütün bunların näticäsindä,
onlar bunun MKİ-nin (ÜRU-nun) planı vä yardımı olmasını axıra qädär ağıllarına belä gätirmädilär».
Bizimkilärsä elä bilir ki, Çeçenlär orada öz hesablarına qan-qan edirdilär vä onlarla müqayisädä azärbaycanlılar ortada
qalmış bir millätdirlär. Hansı ki, Çeçenstanın heç bir iqtisadiyyatı olmaya-olmaya belä böyük väsait täläb edän oyunu
necä oynaması, döyüşü yaxşı ödänilän professional muzdlularla aparıb, heç vaxt silah vä sursat baxımından çätinlik
çäkmämäsi, professional muzdlulara ätäk-ätäk valyutanı hansı hesabdan xärclämäsi, texnikanı, silahı, sursatı, ärzağı
hansı pulla alması vä b. heç kimi maraqlandırmır. Hansı ki, käşfiyyatı – Rusiyaya äleyh olan dövlätlärin kosmosdakı
neçä-neçä peykläri, Kremldäki bütün käşfiyyatçı personları vasitäsilä aparılıb, planı Qärbin än yüksäk çinli generalları
täräfindän hazırlanan, realizäsi – hämin dövlätlärin özünün buraya çamadan-çamadan axan valyutası hesabına häyata
keçirilän vä beynälxalq arenada onların nähäng ideoloji maşını täräfindän dästäklänän, bäraätländirilän bu müharibä ilä
müqayisädä Azärbaycan bütün bunları öz hesabına häyata keçirirdi. Atasının baş daşını son sängär edib, vä b.
Azärbaycan oğullarının faciäsinä, qährämanlıqlarına isä bu müharibänin birbaşa iştirakçısı kimi şäxsän biz şahidik.
V.4.1.d) Daxili kriminal dünyası ilä älaqä qurulur, bunlar här vasitä ilä dästäklänir, müdafiä edilir (bax:
«Müsbät sanksiyalar» bölümünä [burada, säh. 80]), kriminogen durumu här vasitä ilä gärginläşdirilir
(heç olmazsa, ähalisi arasında odlu silahın sayının artmasını täşkil etmäk yolu ilä).
Nümunä üçün, mäs., ekspertlärin qeyd etdiyinä görä ABŞ-da o zaman mövcud olmuş än avtoritetli cinayätkar vä ya
terrorist qruplar bu vä ya digär formada o zamankı SSRİ ilä älaqädar imiş. DTK (KQB) müxtälif kanallarla onları
mütämadi olaraq özünün äldä etdiyi käşfiyyat materialları, biznes sirläri, texnika, plan vä s.-lä tächiz edirmiş. Mäs.,
ABŞ tählükäsizlik orqanları ämäliyyatlardan birindä narkomafiyanın ağlasığmayan bir texnikasını älä keçirmäyä
müväffäq olmuşdu ki, bu da Rusiyada istehsal olunmuş häqiqi härbi sualtı qayıq imiş. Narkomafiya onun vasitäsilä çox
asanlıqla Kolumbiyadan ABŞ-a neçä müddätdir narkotika daşıyaraq amerikanlıları ağ ölümlä zähärläyir vä FTB-nin
neçä-neçä ämäliyyatlara äbäs valyuta israf etmäsinä säbäb olurmuş.
Türkiyäyä son dövrlärä qädär sağalmaz yaralar vuran KFP-nın (PKK-nın) vä Türkiyädä bu qäbildän olan digär terrorist
qrupların Türkiyänin o vaxt än qatı düşmänlärindän olan SSRİ täräfindän yaradılması vä dästäklänmäsi barädä isä son
dövr mätbuatında çox yazılıb.
Bundan älavä, ABŞ FTB-sinin (FBR-in) hansısa formada Rusiyadakı mafiyalarla gizli älaqäsi barädä isä älälxüsus
Rusiya mätbuatında son vaxtlar bir sıra materiallar därc olunub.
(Sabitliyinin taleyi tükdän asılı olan Ermänistanın kriminal dünyasını gücländirän gizli aksiyaların häyata
keçirilmäsi, onun üçün heç dä ucuz başa gälmämälidir);
V.4.1.e) Äleyhinä olan täbii, ekoloji faktorlar axtarılıb tapılır, dästäklänir.
Körfäz müharibäsi dövründä bombardımanın näticäsi kimi täqdim edäräk, İrak Küveytin neft ehtiyatlarının bir qisminä
od vurmaq, digär qismini isä körfäz sularına axıtmaqla bölgädä ciddi ekoloji böhran väziyyäti formalaşdırdı; 2000-ci
ildä isä dünya bazarlarında neftin qiymätinin käskin bahalaşdığı äräfädä, bu qiymäti stabilläşdirmäklä bağlı Qärbin
(älälxüsus ABŞ-ın) här bir tädbirinä qarşı İrak özünün neft ixracını dayandırmaqla reaksiya verirdi ki, bu da qiymätlärlä
bağlı onların häyata keçirdiyi istänilän tädbiri därhal neytrallaşdırırdı;
Suriyaya qarşı Türkiyänin Färat çayından – hansının ki, suyu bu birinci üçün äsas häyat mänbäyidir – täzyiq aläti kimi
neçä illärdir mäharätlä istifadä etmäsi faktı mälumdur;
V.4.1.f) Räqibin sair här növ äleyhdarı, o cümlädän, konkret situasiya ilä bağlı onunla yolu haçalanmış,
fikri üst-üstä düşmäyän vä s. här bir äleyhdarı axtarılıb tapılır, dästäklänir.
V.4.1.j) Äleyhinä olan layihälär, ideyalar, konsepsiyalar, platformalar, proqramlar, standartlar, yad
ideologiyalar, planlar, näzäriyyälär, prinsiplär vä s. axtarılıb tapılır, dästäklänilir.
Nümunä üçün, mäs., Azärbaycana täzyiq göstärmäk, yoxsa dästäk vermäk variantlarından asılı olaraq, Qarabağ bir
halda – müstäqil, digär halda – Azärbaycanın muxtar vilayäti, üçüncü halda – Ermänistanın muxtar vilayäti vä
nähayät, dördüncü halda – här iki ölkänin şärikli ärazisi («kondominium» vä ya «ümumi dövlät» prinsipi) formatında
qäbul edilir (ki, bu da, yenä problemin hamısı deyil. Belä ki, Qarabağın Azärbaycana qaytarılacağı halda da, Şuşa vä
Laçın mäsäläsi, o da qaytarılsa – ermänilärin Qarabağda öz ordularını saxlayıb-saxlamaması mäsäläsi, o da häll olsa
– azärbaycanlı qaçqınların öz yurd-yuvasına qayıtması mäsäläsi, daha sonra – Qarabağ ermänilärinin Azärbaycan
büdcäsinä aid olmayan müstäqil (vä ya Ermänistan büdcäsindä avtonom) büdcä vä valyutasının olub-olmaması
mäsäläsi vä b. Azärbaycandan hansısa güzäşt, pay qoparmaq ümidindä olanların vä ya ona nädäsä täzyiq göstärmäk
istäyänlärin märhälä-märhälä ortaya atacaqları bu cür perspektiv spekulyasiya «kozır»larındandır. Özü dä bu mövqe
ifadäläri, bir täkcä yazılı sänädlär (adät etdiyimiz «arayışlar») vä ya şifahi bäyanatlar çärçiväsi ilä mähdudlaşmayıb,
olduqca geniş forma rängarängliyini ähatä edir. Mäs., hansısa beynälxalq vasitäçilär qrupu Azärbaycana täzyiq jestini
ifadä etmäk üçün – Qarabağa Ermänistandan keçmäklä gedir (hansı ki, Qarabağ Azärbaycanın tärkib hissäsi olduğu
üçün ora gedärkän Ermänistandan yox, Azärbaycandan icazä alınmalı idi), eyni halda ABŞ Qarabağ ermänilärinä
ayrıca olaraq vä ya Ermänistanla bir sırada yardım verir vä s. Hansı ki, här iki variant Qarabağın müstäqilliyinin vä ya
onun Ermänistan näzdindä muxtariyyatının tanınması mänasının dolayısı ifadäsidir). Hansı ki, mäsälänin mäntiq deyil,
maraqlar bazasından doğan dilemma olduğunu isä onların mövqeyinin siyasi konyunktura ilä hämahäng däyişmäsi dä
isbatlayır.
Yekunda deyilän bu «Räqibin räqibi ilä ittifaq» metodu barädä bädii ädäbiyyatdan bäzi nümunälär:
Azärbaycanın nüfuzlu ädibi B.Vahabzadänin «Özümüzü käsän qılınc» äsärindä bu yolla çinlilärin türklärin daxilinä
nifaq salmasından bähs edilir. Burada, taxt-taca görä aralarında intriqa olan qardaşlardan väräsä bilinmäyän böyüyü,
Çin imperatorluğu täräfindän gizlicä här yolla dästäklänib väräsä bilinän kiçik qardaşa qarşı hazırlanır vä vaxt çatanda,
arxalarındakı böyük sosial bazaları ilä birlikdä bir-birinä qarşı qoyulurlar.
www.uemu.birolmali.com
Urmu Kitabxanasi
130
A.Dümanın dä äsärlärindän birindä buna oxşar epizod var: Burada birisi hücum edäräk özünün än qatı düşmänlärindän
birini zindandan azad edir. Hämin şäxs bu tämännasız yaxşılığın säbäbini ondan soruşduqda cavabında bildirir ki, säni
mäğlub edib, zindana salan şäxs mänim dä düşmänlärimdändir vä indi onun säni mäğlub edib zindana salmasından
sonra isä sän tapdanmış şäräfini qaldırmaq üçün ölüncä ondan qisas almaq yanğısı ilä alışıb-yanmağa mähkumsan.
Sänin artıq geriyä yolun yoxdur vä mänä dä sän mähz buna görä lazımsan...
☯ ☯ ☯
Bura qädär deyilänlär räqibä äleyhdarların mövcudluğu şäraitindä ähämiyyät käsb edän mäsälälär idi.
Äleyhdarları yoxdursa vä ya olanların cäbhäsini genişländirmäk mäqsädi ilä, hämçinin daha çox täräfin onun
äleyhinä köklänib, qalxıb ona täzyiq göstärmäsi üçün vä ya digär täräflärdän dä ona qarşı bir alät kimi istifadä
edä bilmäk üçün, deyilänlärä paralel olaraq, süni şäkildä ona äleyhdarların yetişdirilmäsi istiqamätindä iş
aparılır, bunun üçün:
V.4.2) Räqibä loyal münasibät bäsläyän, neytral vä ya mötädil müttäfiq olan täräflärin onun äleyhinä
köklänmäsinä, qalxmasına, müttäfiqläri ilä aralarının vurulmasına çalışılır. Bunun üçün:
V.4.2.1) Äleyhinä ideoloji fäaliyyät aparılır. O cümlädän:
V.4.2.1.1) Onun äleyhinä olan faktlar axtarılıb tapılır, üzä çıxarılır, geniş reklam etdirilir, şöhrätlänmäsi,
yayılması üçün här cür tädbirlär görülür.
Äleyhtäbliğat üçün xammal rolu oynaya biläcäk belä mäqamlara qismän aid ola bilär:
Onunla täbliğat hädäfi olan täräflär arasında olan här növ ziddiyyätläri, o cümlädän, keçmişdä yollarının
ayrılması vä hätta toqquşması kimi – tarixi; hazırkı etnik, dini, sinfi, mähälli, ideoloji, siyasi vä s. kimi –
sosial färq vä problemläri;
Onun cılız, yazıq, fağır, miskin, qorxaq, özünäinamsız vä s. väziyyätlärä düşdüyü, uduzduğu, mäğlub
olduğu, alçaldığı, tänä, tähqir, gülüş, rişxänd, mäsxärä obyektinä çevrildiyi, pärt olduğu, yaxınlarına xäyanät
etdiyi, riyakar dona girdiyi, şäxsi prinsiplärini mänävi däyärlärdän, şäxsi marağını ümumi maraqlardan üstün
Dostları ilə paylaş: |