Çağdaş Azərbaycan nəsri

2016 

 

Mövlüd Süleymanlı

            

“And olsun, əsrə…”

 

Arabasını  söküb  düz  mağazanın  həyətində 

saxlayır,  təkərlərinin  üstünə  iri  erməni 

hərfləriylə  yazıb:  “SKİZBUNK”,  yəni,  “başlan-

ğıc”.  Atı  da  bir  az  aralıda  otlayır.  Nə  vaxt 

getsən, elə beləcə görərsən. 

 -Məni sən pullu elədin... 

Sözün  nədən  getdiyini  bilsələr  də,  dost-

tanış həmişə sataşır: 

-Kimi  deyirsən  Aped?  Kim  pullu  eləyib 

səni? Türkləri deyirsən?!  

-Yox,  canım...!  -  Əllərini  gen-gen  açıb 

təkərin üstündəki yazını göstərər:  

- Acınnan ölmüşdüm yoxsa...  

Amma  rayon  mərkəzində  univermağı  olsa 

da  son  vaxtlaracan,  yəni  elə  bu  ötən  yayacan, 

yenə  türk  kəndlərini  qapı-qapı  gəzib  dəri 

yığırdı...  

İndi  yelin-sazağın  sovurub  iki  dağ  arasına 

doldurduğu  qar  tayını  keçə  bilmədikləri  üçün 

maşını 

saxlayıb 

üzlərini 

döndərmişdilər 

gəldikləri yerə. Aped araq ağzı açırdı ki, maşın-

dakılara  araq  süzsün,  özü  yerdə,  o  birilər 

maşındaydı.  

www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 

2016 

 

Mövlüd Süleymanlı

            

“And olsun, əsrə…”

 

-Soyuq  it  kimi  yeyir  adamı...  -dedi,  it 

saxlayan  Civan,  başını  çıxardıb  tez  də  içəri 

saldı...Rayonun mərkəzi bazarının bir küncündə 

yer  ayırıb  saxladığı  itlərindən  danışırdı  bayaq-

dan...  Apedsə  araq  süzə-süzə  türk  kəndinin 

ötən yay gününü xatırlayırdı... 

                          

*** 

 

1987-ci  ilin  yayı  idi,  elə  həmin  bu  maşını 

türk  kəndinin  ortasında  saxlayıb  qapısını  açıq 

qoymuşdu,  kəndin  kişiləri  Apedin  başına 

yığışmışdılar.  Arvad-uşaq  gətirdikləri  dəriləri 

maşına yığırdılar. Bu dərilər də, bu arvad-uşaq 

da  Apedin  başına  yığışmış  kişilərin  olsalar  da, 

özlərini  elə  aparırdılar,  elə  bil  bu  arvad-uşaq 

onların  deyildi,  bu  dəriləri  də  öz  əlləriylə  soy-

mamışdılar... 

Apedlə 

xırdaca-xırdaca 

məzələnməkdəydilər... 

-Aped, 

“başlanğıc” 

sözünü 

arabaya 

yazmısan, atın dalına da yaz... 

Kəndin  Arıq  dediyi,  adının  doğrudan  da  nə 

olduğu  çoxdan  unudulmuş  arıq  adam  belə 

www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 

2016 

 

Mövlüd Süleymanlı

            

“And olsun, əsrə…”

 

deyəndə  Aped  başını  salıb  xeyli  dinmədi, 

birdən: 

-Arıq,  indi  sənin  qulağını  kəsərəm,  -deyib  

əlini  maşına  atdı,  atan  kimi  də    tüfəngi 

götürməyi  bir  oldu,  qoşalüləydi,  oynada-

oynada  Arığın  üstünə  getdi.  Kəndin  yan-

yörədəki  kişiləri  təzəcə  fikirləşirdi  ki,  türklərə 

bu  qədər  ərki  olan  bu  məzəli  erməniylə  daha 

nə təhər məzələnsinlər, tüfəngi görən kimi qu-

ruyub qaldılar. 

-Aped  kirvə,  həmişə  zarafat  elədiyin 

adamdı, indi noldu sənə? 

Arıq elə doğrudan da arıq adamdı, burnunu 

çəkə-çəkə  adamların  arasından  boylanırdı,  üz- 

gözündə  yenə  nəsə  demək  istəyi  gəzişirdi. 

Qarakəlləoğlu əyilib onun qulağına pıçıldadı: 

-Dinmə, onnarın qan axtaran ilidi, sus... 

-Görün  aşıq  Ayvaz  hardadı,  Apedin  xətrinə 

saz çaldıraq. 

-Zarafat eləmək istədi, ay Aped ... 

Aped  tüfəngini  başı  üstə  silkələyib  Arığa 

tərəf getdi: 

-Mənnən daha elə zarafat eləmə! 

 Arıq əllərinin ikisini də ona sarı uzatmışdı: 

www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 

2016 

 

Mövlüd Süleymanlı

            

“And olsun, əsrə…”

 

“Qaxdağan  erməninin  qudurmağına  bax...” 

deyəmmədiyi  söz  Arığın  boğazında  yüz 

yerindən açılıb yığıldı.  

-Bəlkə  Arıq  türk  xəngəli  bişirtsin,  söhbəti 

orda  eləyək?  -  Müharibədən  tək  ayaqla 

qayıtmış,  medallarını  hələ  də  sinəsində 

daşıyan,  ucaboylu,  sarışın  kişi  qoltuq  ağacına 

söykənib  bayaqdan  tamaşa  eləyirdi,  işi  belə 

görüb yanlarına əyilə-əyilə irəli yeridi, medallar 

qəribə  bir  avaza  düşüb  orkestr  səsi  çıxartdı. 

Kənddə  hamı  bilirdi  ki,  Medallı  Göyüş 

medallarını oxutmaq ücün belə yeriyir.  

Aped,  əlində  də  tüfəng,  medalların 

zümzüməsi kəsilənəcən tərpənmədi... 

Bir  neçə  adam  Apedi  araya  alıb,  Arığın 

evinə xəngəl yeməyə gedirdilər. 

Aşıq  Ayvaz  qapısının  ağzında  oturub  sazını 

kökləyirdi,  aşığı  görən  kimi  hamı  birdən 

qışqırdı: 

-Sazını da götür, gəl, iş var. 

Aşıq Ayvaz Apedi indi tanıdı: 

-Ay  Aped,  bu  türklər  hara  aparır  səni,  əsir 

götürüblər? 

www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 

2016 

 

Mövlüd Süleymanlı

            

“And olsun, əsrə…”

 

-Həə,  sünnət  eliyəcəklər,  sən  də  gəl,  bir 

ucunnan da sən tut. 

Aşıq  Ayvazın  sazı  əlindəydi,  astaca-astaca 

dınqıldadırdı. 

-Sazı əlindədisə cavabını verəcək. - Medallı 

kişi dedi, sakitcə. 

-“Kəsiləsi  başın  ikən  kəsəllər  sünnətini...”-

Aşıq  Ayvaz  bunu  deyib  bir  ayaq  yuxarı  qalxdı, 

ayagının altına nəsə qoydu, deyəsən.  

Əvvəl  heç  kəs  heç  nə  anlayammadı, 

duruxub  bir-birnə  baxdılar,  birdən  medallı  kişi 

elə  güldü,  qonum-  qonşuda  kim  vardı,  hamısı 

bayıra çıxdı. 

Kəndin 

görünən 

tərəfini 

gülüşmə 

bürümüşdü.. 

-Şanvordi...

9

,  nə  dedin,  niyə  gülür  bu 

camaat?! Mənim nəyimə gülür?-  

Aped özünə yer tapa bilmirdi. 

Arıq onun qolundan tutub evə tərəf çəkdi: 

-Gəl, evdə deyərəm, burda deyilməz. 

                                                           

9

 

Köpəyoğlu (ermənicə)

 

www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 

2016 

 

Mövlüd Süleymanlı

            

“And olsun, əsrə…”

 

İkisi  də  dəstənin  qabağına  düşüb  yanaşı 

gedirdilər,  evə  az  qalmışdı,  Arıq  ayağının 

ucuna qalxıb: 

-Aped,  bayaq  qulağımı  kəsmək  istəyirdin, 

hə ?! 

-Lazım  gələr,  kəsərəm,  turki  dığa

10

, 

Andronikdən artıq deyilsən ki! 

 

*** 

 

...İndi,  1987-ci  ilin  bu  şaxtalı  havasında 

Aped  stəkanlara  araq  süzə-süzə  bir  neçə  il 

bundan  qabağın  yay  günlərini  xatırlayır;  türk 

kəndində bir yay günü... 

-Lazım  gələr,  lap  başını  da  kəsərəm,  Arıq 

türk!  -  Ürəyində  dediyini  bir  də  aşkara  dedi, 

dönüb türk kəndinə baxdı... 

Bunun  kimə deyildiyinin fərqi  yoxdu artıq, 

türkə  deyilir,  bəsdi,  nə  vaxt  deyilir,  harda 

deyilir,  kimə  deyilir,  niyə  deyilir.  Deyilməlidi, 

vəssalam. 

                                                           

10

 Türk oğlu (erməni) 

www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 

2016 

 

Mövlüd Süleymanlı

            

“And olsun, əsrə…”

 

-Yaşasın, 

dənizdən 

dənizə 

Böyük 

Ermənistan...!  -  Şaxtadan  qırov  bağlayıb  buza 

dönmüş badələri başlarının üstə qaldırdılar. Elə 

o  şəkildə  də  dikə  çıxıb,  bir  yerdə  türk  kəndinə 

baxdılar.  –Bunnarı,  bu  kəndi  qova  bisək, 

hamısı gedəcək! 

Türk  kəndinin  itləri  hürüşürdü,  hər  tərəf 

qarla  örtüldüyündən,  uzaqlar  yaxınlaşmış 

kimiydi. 

-Mən  onların  itlərini  səslərinnən  tanıyıram. 

-  İt  saxlayan  Civan  əlini  kəndə  sarı  uzadıb 

havada dairə cızdı, nəsə götürdü elə bil. - Bax, 

o  hürən,  Qarakəlləoğlunun  itidi,  -  dedi,  yenə 

əlini  qaldırıb  eləcə  saxladı.  -  Neçə  it  apardım 

boğuşdurmağa,  mənim  itlərimin  hamısını 

boğdular. 

Ulubabyan  maşından  düşüb  yıxıla-qalxa 

gəlirdi,  Şaliko  Sumikyan  qolundan  yapışmışdı, 

amma özü yıxılmağa daha çox hazır idi.  

-Gedə  bilsəydik,  türk  xəngəli  yeyərdik,  hıı, 

varjaped?!-  Aped  əlindəki  badəni  Ulubabyana 

uzatdı. -İç, varjaped, soyuqdu yaman. 

-Türklə xəngəl yemək batdı artıq... 

www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 

2016 

 

Mövlüd Süleymanlı

            

“And olsun, əsrə…”

 

Badələri  buz  bağladığından  səslənmədi, 

amma  araq  içlərinə  bıçaq  tiyəsi  kimi  sancıldı. 

Bir  anlığa  susdular,  daha  doğrusu,  Ulubabyan 

gözlərini  kəndə  zilləmişdi,  fikirdən  ayırmaq 

istəmədilər,  ayılıb  mütləq  maraqlı  şeylər 

deyəcəkdi... 

Kəndin  görünən  üzündəki  evlərin  bacası 

tüstülüdü,  tüstülər  o  qədər  qatıdı  ki,  elə 

bilirsən kəndi  göydən asıblar. 

-Görürsüz,  ocaqları  necə  yanır?  -  Əlini 

döndərib  türk  kəndini  göstərdi.  -Bizimki 

yandırmağa  bir  şey  tapmır,  əlini  açıb  hökü-

mətə,  hökümətə  də  yox,  dünyaya,  kilsəyə,  elə 

ver, deyir. Terder

11

 də bar-bar bağırır ki, qırıldı 

millət... 

Bilirsiz,  nədi  yandırdıqları?  -  Dönüb 

yanındakılara  baxdı.-  Kərmədi  yandırdıqları, 

ona görə də gurdu tüstüsü. Akademik Acaryan, 

allah  ona  rəhmət  eləsin,  türkləri  sevirdi, 

sevirdi  yox,  qiymətini  bilirdi,  amma  bunu  heç 

vaxt  yazmazdı,  böyük  erməniydi:  “bizi  diri 

saxlayan türklər oldu, deyərdi, əlimiz rusun əli-

                                                           

11

 Keşiş  (ermənicə) 

www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 

2016 

 

Mövlüd Süleymanlı

            

“And olsun, əsrə…”

 

nə  çatanacan  türklər  qorudu  bizi”,  bunu  ancaq 

bizə  deyərdi...    Bütün  bu  kəndləri  qarış-qarış 

gəzdi,  həmişə  də  “bizim  burda  izimiz  yoxdu, 

biz burda yoxuq”, dedi. 

-Harda 

yoxuq, 

varjaped?- 

Şaliko 

Sumikyanın  birdən-birə  üzü-gözü  əyilmiş  kimi 

göründü. 

-Qafqazda. 

-Varjaped,  siz  nə  danışırsınız?!-  Aped  ora-

bura  boylandı  ki,  görsün  kimsə  eşitmədi  ki.- 

İndi bu  sözü danışallar heç. 

-Tələsmə,  Acaryan  deyərdi,  bizim  burda 

izimiz yoxdu, biz Qafqazda olmamışıq, olacağıq 

amma. 

“Olmamaqla 

olacağıq” 

ayri-ayri 

şeylərdi, siz bütün bu dediklərimi anlamasanız, 

buraların  qədrini  bilməzsiniz.  -  Əlini  yenə  türk 

kəndinə 

tuşladı.- 

Onlar 

bu 

dediklərimi 

unutdular,  ona  görə  də  indi  bilmirlər 

oğuz 

nədi,  hun  nədi,  sak-sakat  nədi,  heç  türkün  nə 

olduğunu 

düz-əməlli 

bilmirlər. 

Bunları  

yaddaşlarından  siliblər,  yaddaşları  boşdu, 

yurdlarını  boşaldacaqlar,  -  əliylə  göstərdi,  elə 

bil  əlində  su  qabı  vardı.  -Təki  sən  burda 

yaşaya 

bil, 

təki 

sən 

ocaq 

qalamağı 

www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 

2016 

 

Mövlüd Süleymanlı

            

“And olsun, əsrə…”

 

bacar...Acaryan  deyirdi  ki,  saklar  saxladığı 

malın  südünü  -qatığını  içir,  dərisini  geyinir, 

içindən  çıxanı,  bax,  beləcə,  kərmə  eləyib 

yandırırdı...tükünnən  də  xalça  toxuyurdular. 

Həmişə  də  kədərlə  deyərdi,  saklar  bunlardı.  - 

Əlini  kəndə  sarı  uzatdı.-  Amma  bu  haqda  heç 

vaxt yazmadı, o, böyük erməniydi. 

Hər  yan  ağappaq  olduğundan  kəndin 

içindəki    qaraltılar  aydınca  seçilirdi...  Kəndin 

çıxacağında tonqal çatıldı. 

-Bizi  gördülər,  -  dedi,  it  saxlayan  Civan.  -

Gör necə qaynaşdılar?! İtlərinə bax, özlərinnən 

betərdi, mən onların itlərini boğdura bilmədim, 

varjaped,  gör  neçə  it  saxlayıram,  heç  biri  on-

ların itiylə bacarmadı... Onlar itlərinə də ayrıca 

dərs  verirlər;  türk  dərsi.  Bilirsən,  varjaped, 

tərsinə öyrədilmiş itləri var. 

-Yəni, necə? 

-Yəni, iti elə öyrədir ki, it qapma, deyəndə 

qapır.  

Varjaped  bir  şey  anlamadığından  arada 

əllərini oynatdı... 

-Sonra da desin ki, neynim, itdi da, qapma 

dedim,  qapdı.  Türkün  bicliyi...  -Civan  belə 

www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 

2016 

 

Mövlüd Süleymanlı

            

“And olsun, əsrə…”

 

deyib  güldü,  niyəsə  çöküb  türk  kəndinə 

aşağıdan 

baxdı.-Aşağıda 

adamın 

gözü 

qamaşmır,- dedi. 

-Bilirsən  onların  itiylə  niyə  bacarmırsan?  - 

Ulubabyan ayaq üstəydi. 

-Bilmirəm, varjaped. 

-Çünki  erməninin  özünün  iti  yoxdu, 

olmayıb  heç,  heç  eşitmisənmi  deyələr,  erməni 

iti?! 

Dikəlib bir-birlərinə qarışa-qarışa güldülər. 

-Amma  “erməni  tarixi”  deyirlər,  “erməni 

kilsəsi”  deyirlər.  “Erməni  qızı”...Allah  onları 

saxlasın! 

-Sağ ol, varjaped, sağlıq sizə...!  

-Bəs  neyniyək,  varjaped,  neçə  ildi,  it 

boğuşdururam, həmişə də itlərimi boğublar... -

Civan türk kəndinə sarı əllərini silkələdi.   

-İndi kim baxır sənin itlərinə? 

-Türk  İbrahimə  tapşırmışam,  həm  də 

bazarda ətçidi... 

-Yaxşı...Firəng itin varmı sənin?  

-Firəng? 

-Hə,  yəni,  Avropa  cinsi...  Avropa  itləri  hər 

şeyə hürən deyillər, soyuqdular, bizə indi elə it 

www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 

2016 

 

Mövlüd Süleymanlı

            

“And olsun, əsrə…”

 

lazımdı.  Türk  iti  kimi  özündən  tez  çıxan, 

gözünə  nə  göründü  hürən  it  yox...  Avropa  iti 

tap,  sabah  aparaq,  həm  də  hazırlıqlarına 

baxaq. 

-Yaxşı  fikirdi,  -  Aped  belə  deyib  varjapedi 

qucaqladı,  o  birilər  də  bir-bir  gəlib  varjapedi 

qucaqladılar...  

-Bəs,  hinger

12

 İsrayilyana  nə  deyəcəyik, 

raykom katibinə?! Deyəcək, niyə getmədiz? 

-Heç nə, deyərik, sabah gedəcəyik, bu gün 

hava pisdi. 

-İndi  yüz  kərə  zəng  eləyib  öyrənib, 

gəldilər, gəlmədilər. 

-Türkdən  dönmə  köpəyoğlu!...  -  Maşına 

doğru gəlirdilər, hərəsi varjapedin bir qolundan 

tutmuşdu.Varjapedin  canında  titrətmə  vardı, 

bilmək  olmazdı  soyuqdandı,  yoxsa  əsəbdən.- 

Bu  alçağın  sözünə  bax,  rayona  rəhbər  seçiblər 

bunu,  özü  də  erməni  rayonuna,  incitməyin 

deyir,  türkləri...  amma  deyir,  görərsiz,  qoy 

getsinlər  deyir,  acınnan  qırılacaqsınız.  Heç 

olmasa  elə  eləyin  ki,  deyir,  razılıqla  getsinlər, 

                                                           

12

 Yoldaş. (ermənicə) 

www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 

2016 

 

Mövlüd Süleymanlı

            

“And olsun, əsrə…”

 

yola  salın,  deyir.  A  köpəyoğlu,  türk  heç  öz 

xoşuna  evinnən  çıxandı?-  Maşına  çata-çatda 

ayaq  saxladı.  -  Mən  onu  yaxşı  tanıyıram,  anası 

da,  özü  də  türklərin  qucağında  böyüyüb. 

Görmürsən,  hara  gedir  aşıq  oxudur.-  Nə 

fikirləşdisə  dönüb  Apedə  baxdı.-Səndə  də  var, 

o  xasıyyət,  türk  toylarında  aşıq  oxudursan, 

yığışdır  bu  xasiyyətini.  Mənim  türk  dostlarım 

bilirsiz  kimlərdi,  ancaq  mollalar,  sağlara  mahnı 

oxuyanlar yox, ölülərə mahnı oxuyanlar... 

-Sağ  ol,  -dedilər,  hınger  varjaped,  -  sən 

hər şeyi dərinnən bilirsən. Sağlıq sənə!  

     

*** 

 

Günəşin özü yoxdu, amma üzü gülümsəyir, 

güclə  seçilir  harda  olduğu,  göydən  aramsız 

olaraq  enən  hava  yerə  yaxınlaşdıqca  buza 

dönür,  soyuq  küləklərə  qarışıb  üz-gözə  çırpılır. 

Yollar  buz  bağlayıb,  göyərib,  suya  oxşayır, 

gendən  baxanda  deyirsən  çaydı.  Qaraxaç 

düzənliyindəki 

təpəliyə 

aşırılmış 

türk- 

azərbaycanlı 

kəndinin, 

dediyimiz 

kimi, 

görünən,  görünməyən  iki  üzü  var...Görünən 

www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 

2016 

 

Mövlüd Süleymanlı

            

“And olsun, əsrə…”

 

üzü  erməni  kəndinə  tərəfdi,  ona  görə  də  belə 

deyirlər,  “görünən  üz...”  Günəş  kəndin  hər  iki 

üzünə  eyni  cür  düşsə  də,  görünməyən  üzü  lap 

soyuqdu,  Ağbaba-Amasya  yaylalarından  əsən 

sazaq  iliyə  işləyir,  ona  görə  də  kəndin  cavan-

ları  bölünüb  kəndin  çətin,  soyuq  üzünü  onlar 

qoruyurlar... 

-Siz  güney  tərəfdə  olun,  güneydən  qorxu 

azdı,  həm  də  bura  çox  soyuqdu,  donarsız,  - 

cavanlar  belə  deyib  yaşlıları  kəndin  güneyinə 

göndəriblər. Özləri görünməyən üzdədilər, yəni 

qüzey  üzündə.  Ocaq  qalayıblar,  nə  gəldi 

atıldığından  ocağın  tüstüsü  ala-buladı.  Çay 

içirlər. Yalnız tarix müəllimi ayaq üstədi, əlində 

tutduğu  çubuqla  uzaqda  görünən  kəndləri    elə 

bil xəritədə göstərir: 

-Əllicə  il  bunnan  qabağacan  buralarda  bir 

dənə  də  erməni  olmayıb...kəndlərin  adına  fikir 

verin, 

Qursalı, 

Saral, 

Qarakilsə, 

Oxçuoğlu...Cücəkənd, 

Qurdpınar, 

Qotur- 

Qatnaqpur...  

-Qara müəllim, bunnarı bizə məktəbdə niyə 

demirdiz? 

www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 

2016 

 

Mövlüd Süleymanlı

            

“And olsun, əsrə…”

 

-Mənə  deyiblər  ki,  mən  də  sənə  deyəm, 

allah  lənət  eləsin  akademik  Balacahunluya, 

dərs  deyəndə  ancaq  erməninin,  rusun  dediyini 

deyirdi... 

Səhər  indi  açılsa  da,  hamı  ayaq  üstədi, 

amma  günün  səmti  yoxdu,  yəni  heç  kim  bilmir 

neynəsin;  oğul  o  yana  apardığını  qız  bu  yana 

gətirir.  Tapşırıblar,  -ağlaşmayın,  bu  boyda 

hökümət  camaatını  ayaq  altda  qoymaz.  -Bunu 

kolxoz  sədri  dedi...o  gün  camaatı  yığmışdı. 

İndi  yoxdular.  Direktor,  sədr,  başqa  əli-  ayağı 

tutanlar, - gedək kəndin işini düzəldək gələk, - 

deyib  getmişdilər...hələ  gəlməmişdilər.  Bir 

Partkom  kənddəydi,  indi  də  ocağın  qırağında 

oturub  başını  qaldırmırdı  bayaqdan.  Müəllim 

çubuğunu  indi  də  kəndin  sağına-soluna 

tuşlayıb göstərişlər verirdi... 

-Gördüz  gəlirlər,  siz  ora  keçin....siz  də 

bura.  Yarınız  yan  tərəfdən...  yarınız  arxadan. 

Bizim  silahımız  yox,  adamımız  yox...  bizim 

üstünlüyümüz  odu  ki,  ermənini  tanıyırıq,  tarix 

boyu  erməni  bizdən  qorxub,  biz  bunnan 

istifadə  eləməliyik.  Şəxsən  mən  onnarın 

www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 

2016 

 

Mövlüd Süleymanlı

            

“And olsun, əsrə…”

 

qabağına  çıxacam,  qarşılayacam.  Vururlar,  qoy 

vursunlar. 

-Müəllim,  bəs  bunnar  əlli  il  qabaq  harda 

yaşayırdılar, 

burda 

deyildilərsə? 

Bayaqkı 

söhbət  yaddan  çıxdığı  üçün  xeyli  özlərinə  gələ 

bilmirlər.  Yada  heç  nə  düşmür.  “Kimdi?  Nə  so-

ruşur?” 

Səs  arxadan  gəlir,  Aytəkin  səsidi,  səsi 

coddaşıb bir az. Çobanın oğlu Aytək, dördüncü 

sinfəcən 

ermənicə 

oxudu, 

Siranuşun 

məktəbində. 

Kimya 

müəllimi 

Siranuş 

Sumikyana  görə  onun  oxuduğu  erməni 

məktəbini  hamı  belə  adlandırır.  “Siranuşun 

məktəbi...” Sonsuz Siranuş... 

“-Mənim  oğlum  da,  uşağım  da  erməni 

xalqıdı,  bu  xalq  varsa,  neynirəm  oğlu-uşağı! 

Erməni  adındakı  hərflərin  min  qat  sayı 

qədərində  hamı  ölüb  dirilməlidi  ki,  Ermənistan 

yaşasın...”  -  Siranuşun  sözüdü,  respublikada 

kim yaşayırsa, hamı əzbərdən bilir. 

-Hə, müəllim, hardaydı bunnar bəs? 

Qara 

müəllim 

dönür, 

kəndin 

yeniyetmələridi,  boy-  boya  veriblər,  güllə  gilizi 

kimidilər, 

biçimli, 

gücü 

içində, 

irəliyə 

www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 

2016 

 

Mövlüd Süleymanlı

            

“And olsun, əsrə…”

 

tuşlanmış.  Çoxdular,  maşallah!  Hamısı  birdən 

soruşur: 

-Hardaydılar? 

-Bunnarı  Qafqaza  ruslar  gətirib,  iki  yüz  il 

qabaq, 

bizim 

buralara 

da 

bolşeviklərlə 

gəldilər...  -Qara  müəllim  dönüb  ətrafına 

boylanır,  qorxusu  üzünə  çıxıb,  deyirsən  indi 

ürəyi  gedəcək,  neçə  gündü  gözlədikləri 

erməninin özündən belə qorxusu yoxdu. 

-Onnarın  heç  vaxt  dövləti  olmayıb,  yalan 

yerdən  tarix  yazdıqlarına  baxma.  -  Qara 

müəllimin  canı  bu  şaxtada  isti  gətirmişdi, 

“xəbər  verən  olar,  görəsən?...Yəni,  bu 

günümüzdə  də  xəbərçilik  eləyəcəyik?...”  deyə 

düşündü,  bayaqdan  ocağın  qırağında  dinməz-

söyləməz  oturmuş  Partkoma  sarı  əyildi.-  Kən-

din telefonu işləyir? 

-İşləyir, niyə işləməsin?!  – Əlinin işarəsiylə 

də  əlavə  elədi,  “...arxayın  ol,  artıq  çatdırmış 

olarlar...” 

Qaraca  müəllimin  canı  təzədən  buza 

döndü... 

İmirxanlı  ağbilən  İsmayılı  xatırladı, 

partkomun  bir  zəngiylə  KQB  elə  məktəbdən 

www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana