Çağdaş Azərbaycan nəsri

2016 

 

Mövlüd Süleymanlı

            

“And olsun, əsrə…”

 

gəlirlər, daha möhkəm, daha qayım, el deyilən 

bir  ağacdan,  -  el  ağacından,  -asılmış  kimidilər, 

bu  da  onları  sağ  saxlayacaq,  bunu  hiss 

edirlər...Kəndin  nə  içi  var,  nə  çölü,  yalnız  bu, 

bir-birini  anlamaq,  bir-  birinə  sığınmaq 

duyğusu  qalıb,  molla  oxuyur,  baş-başa  verib 

dinləyirlər. 

-Oğlunu 

cağırmaq 

lazım 

deyil, 

-

Qarakəlləoğlu  yanındakılara  fikrini  bildirir.  -

Bəlkə  də  bu  gün  Sayalı  arvadı  yox,  kəndi  dəfn 

edəcəyik... 

Arvadlar 

səs-səsə 

verib 

ağlaşırdılar, 

əslində  hərə  özünü,  bu  gün  sabah  atıb 

gedəcəkləri  evlərini,  yerlərini-yurdlarını  ağla-

yırdı. 

“Kəndin sonuncu evindən sonuncu ölüm...”  

Qaraca  müəllim  bayaqdan  fikirləşirdi...dizinin 

üstündə  balaca  dəftərçə  vardı,  bu  sözləri 

yazacaqdı,  amma  yas  yeri  olduğuna  görə 

qələmi 

çıxartmırdı. 

Yazıb 

camaata 

göstərəcəkdi:    “...ay  camaat,  bu  bizim  elin 

torpağa  göndərdiyi  sonuncu  səfəridi,  sonuncu 

ölənimizlə  o  dünyaya  səfər  eləyirik,  oğlu  da 

şairdi,  izn  verin,  baş  daşına  bu  sözləri  yazaq: 

www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 

2016 

 

Mövlüd Süleymanlı

            

“And olsun, əsrə…”

 

sonuncu  evimizdən  sonuncu  ölənimizə...  min 

rəhmət.”

 

İndini  fikirləşən  yoxdu,  daha  doğrusu, 

indinin  özü  yoxdu,  hər  nə  varsa  sonra  var,  nə 

olacaqsa  bir  saat  sonra,  bir  an  sonra  olacaq, 

qarşıda  hələ  kəndin  ölməyi  durur,  ən  ağırı 

budu,  ağlamaq  da  olmur...Kişilər  başlarını 

qaldıırmır,  qaldırıb  nə  deyəcəklər...  az-çox 

savadı olanlar fikirləşirlər ki, gör necə qurulub, 

necə  işlənibsə,  heç  kəsin  əli  heç  yana  çatmır, 

əlini hara atırsan boşa çıxır. 

-Belə  şey  olarmı  heç,  -  Qarakəlləoğlu 

əllərini  açıb  stolun  üstünə  qoymuşdu,  qaldırıb 

başının  üstə  silkələdi,  -  Canın  sağ  ola-  ola 

evini-eşiyini qoruya bilmə...?  

Molla “Yasin” oxuyurdu, Qarakəlləoğlu belə 

deyəndə  gözlərini  yumdu,  axıracan  da  açmadı. 

-A  kişilər,  budu,  ölümdü  da,-  Qarakəlləoğlu 

əlini  uzadıb  cənazə  olan  otağı  göstərdi,  o 

otaqda 

qadınlar 

ağlayıb 

susmuşdular, 

Qarakəlləoğlunun  səsinə  başlarını  qaldırıb 

baxdılar.  -  Bir  gün  gələcək,  biz  də  beləcə  ölə-

cəyik.  İndi  ölək...!  İndi  ölmək  lazımdı.  Amma 

www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 

2016 

 

Mövlüd Süleymanlı

            

“And olsun, əsrə…”

 

necə  ölək,  kimnən  vuruşaq  ölək?  Kimə  deyək 

ki... bizi döyüşə apar. 

Medallı Göyüş əlini onun əlinin üstə qoydu. 

Mollanın  səsi  güclə  eşidilirdi,  gözlərini  hələ  də 

açmamışdı.  Dilində  “Quran”  oxuyur,  ürəyində 

Qarakəlləoğluna,  hə,  deyirdi.  Ona  görə  də 

diqqətlə  baxan  onun  başını  tərpətdiyini  hiss 

eləyərdi, “...hə...” 

-Kənddən  çıxan  addı-sanlı  adamlarımızı 

tapmaq  lazımdı,-  Medallı  Göyüş  göz  gəzdirib 

təzədən  mollaya  baxdı.  -Hamısı  bilməlidi  ki, 

yurd çıxır əlimizdən... 

Molla  oxuya-oxuya  yenə  başıyla  “  hə”, 

dedi... 

-Tək  mən  deyiləm  ki,  papağımı  götürüb 

çıxam,  -  Medallı  Göyüş  əlini  medallarının 

üstünə  qoymuşdu  ki,    tərpənəndə  səs 

eləməsin. 

-Həmin  o  gedənnərimizlə  çoxdan  boşalıb 

kənd...indi hardan tapacaqsan gedənləri?!   

Molla  özünü  saxlaya  bilməyib  surənin 

arasında: 

www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 

2016 

 

Mövlüd Süleymanlı

            

“And olsun, əsrə…”

 

-Düzdü...  -  dedi,  surəni  qırdığına  görə  də 

bir  anlığa  dərin  sakitlik  çökdü.  Mollaın  səsi 

dəyişmişdi, elə bil daş altından çıxırdı... 

Yaddaş qəlpələri... 

 

 ...Bakıda  da  soyuqdu,  qar  olmasa  da, 

dəniz  səmtdən  əsən  külək  ülgüc  kimidi.  Mən, 

Biləcəri 

aşırımında 

Sevortyan 

Sedanı 

gözləyirəm,  əriylə  gəlməlidi.  Biz  İsmayıllı 

rayonunun  ermənilər  yaşayan  Qələyə  kəndinə 

getməliyik;  Sevortyan  Sedayla  kəndlərimizi 

başa-baş  dəyişmək  istəyirik,  heç  bilmirəm 

tarixdə belə şey olubmu, ev dəyişən olub, kənd 

dəyişən, 

yox... 

zarafat-zarafat, 

bəlkə  

arvadlarını  dəyişən  kişilər  də  olub,  amma 

kəndi, eli-obanı dəyişmək... yəni, ermənilər ora 

getsinlər, bizimkilər də bura, Qələyə kəndinə... 

Maşının  şüşələrini  qaldırmışam,  istidi, 

oturub  Qələyə  kəndшnin  adını  fikirləşirəm 

bayaqdan, Qel tayfalarıyla bağlamaq istəyirəm, 

tələbə vaxtı bu haqda kurs işi yazmışdım... 

Akademik  Balacahunlu  az  qalır  saçlarını 

yolsun.  Mən  ara  vermədən  dediyimi  deyirəm: 

Bakının  Qala  kəndi  də  Qel  tayfalarıyla  bağlıdı, 

www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 

2016 

 

Mövlüd Süleymanlı

            

“And olsun, əsrə…”

 

hələ 

Kəlbəcər 

də...tələbə 

yoldaşlarım 

gülüşürlər,  dekanlığımız  bir  olduğu  üçün  rus 

sektorunun 

uşaqları 

da 

burdadılar, 

Sedagil...məətəl  qalıblar.  Hə,  o  günlər  yadıma 

düşür, 

yaddaşıma 

tam 

damcılayır 

elə 

bil...ağzım dada gəlir. 

Niyəsə  sıxıntı  içindəyəm,  sevinməliyəm 

əslində,  Seda  indicə  gələcək,  özü  də  necə 

Seda,  təsvirini,  -  aşıq  Ayvaz  demiş,-  gö-

zəlləməsini 

indidən 

vermək 

istəmirəm, 

söhbətimiz 

boyu 

işarələrdən 

anlayacaqsız...İndilərdə 

gəlməlidi, 

gecikən 

deyil,  əri  yanında  olsa  da,  ürəyi  nə  istəyir  onu 

eləyəcək,  deyib-güləcək  kəndə  qədər.  İki-üç 

gün  bundan  qabaq  yenə  Qələyəyə  getmişdik, 

əri  yanımda  oturmuşdu,  özü  arxamda,  ordan 

bura əlini uzatmışdı, canımı dolaşırdı... 

  -Maşını  aşırtmaq  istəyirsən  Seda?  -  Əri 

dedi, 

Seda 

ona 

tərəf 

keçib 

boynunu 

qucaqladı... 

İndi  üzümü  şəhərə  tərəf  çevirib  onları 

gözləyirəm. 

Qırılmadan, 

qopmadan, 

bir-

birindən  ayrılmadan  insan  axını  toxunma 

kəndir  kimi  yanımdan    keçib  gedir,  torpaq 

www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 

2016 

 

Mövlüd Süleymanlı

            

“And olsun, əsrə…”

 

axınıdı  elə  bil,  sürüşmədi...  çoxu  qaçqınlar, 

məcburi  köçgünlərdi,  bəlkə  də  elə  deyil,  mən 

bu 

insan 

axınının 

rənginə 

görə 

belə 

fikirləşirəm, 

paltarlarından 

başlamış 

üz-

gözlərinəcən  tutqundu,  ona  görə  də  şəhərin 

rəngi  dəyişib,  torpaq  rənginə  çalır  şəhər... 

Doğrudan  da    əllərində  heç  nə  olmasa  da  yük 

aparırlarmış  kimi  görünən  insan  axını  tanış 

gəlir  mənə.  Neçəsinin  ardınca    qaçmaq 

istəmişəm;  Qarakəlləoğludu,  Arıqdı,  Qaraca 

müəllimdi,  çatım  anamı  soruşum.  Neçə  qızı, 

gəlini ağ Pəriyə oxşatmışam...  

...Cavanların 

çoxu 

burdadı, 

onları 

küçələrdə,  şəhərin  çox  künc-  bucağında  

görmüşəm;  hamısı  da  dəyişilməyə  can  atır,  izi 

itirmək 

istəyirlər...“çoban 

əlindən 

qaçıb” 

hamısı.  Kimidi  deyən?  Hə,  qəzetdə  yazı  vardı, 

yazmışdılar  ki,  qaçqın  gənclər  şəhərə  gələn 

kimi  dabanlarına  nal  vurdururlar  ki,  asfalt 

dabanlarını yeməsin... 

Bütün  bunlar  heç,  ən  ağırı  odu  ki, 

anamnan xəbər tuta bilmirəm, gələn var, onlar 

da çoxdan gəliblər, amma geri qayıtmırlar... nə 

www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 

2016 

 

Mövlüd Süleymanlı

            

“And olsun, əsrə…”

 

maşın  işləyir,  nə  telefon  işləyir,  teleqram  da 

yoxdu. 

...Neçə  il  qabaq  qardaşımın  vurduğu 

teleqramı xatırladım: “Mat tejelo bolna, sroçno 

prijezjay...”  Hər  şey  olduğu  kimi  gözlərimin 

önündən gəlib keçir...                                   

                              

Yetmişinci illərin teleqramı... 

 

Qatardan  düşəndə  teleqrama  bir  də 

baxdım:  “...sroçno...”    ardını  oxumadım. 

Qonşumuz  ağ  Pərinin  mənə  yazdığı  məktubu 

xatırladım...“Deyirlər,  hansı  kişini  görmək 

istəyirsən,  salvarını  tap,  əyninə  geyin,  Saya 

anaya  sənin  şalvarını  geyindirmişəm  ki,  gəlib 

çıxasan...” 

Anamın 

güləndə 

də 

qəmini 

dəyişməyən  qüssəli  gözləri  gözlərimə  dikildi. 

Çantamı  boynumdan    aşırıb  “Bakı-  Yerevan” 

qatarından  indicə  düşdüyüm  şəhərə  baxdım. 

Yerevan  şəhərinin  niyəsə  həmişə  cavan 

görünən  binaları  işıqsızdı,  daha  doğrusu, 

tutqundu.  Səhər  tezdən  olduğundandı  yəqin; 

yuxu  içindədi  hər  şey.  Mən  içimi  boşaltmaq 

üçün  qışqırmaq  istəyirəm,  səsim,  gücüm 

www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 

2016 

 

Mövlüd Süleymanlı

            

“And olsun, əsrə…”

 

çatdığı  qədərində...Vağzalın  o  başından  süpür-

gə  səsi  gəlir,  elə  bil  dəri  soyurlar...gön 

qaşıyırlar. Mən səsə doğru getdim, səs məndən 

də  keçib  obaşdanın  təmiz  havasına  yayılır. 

Süpürgənin  səsi  çox  yadda  qalanmış,  küçənin 

bu  başınnan  o  başına  hər  nə  var,  titrətmə 

içindədi.Yolun 

qırağında 

ağ 

mərmərlə 

süslənmiş  bulağın  suyunu  bütün  ruhumla  hiss 

elədim,  sərinliyi  canımı  dolaşdı.  Çantamı  bir 

yana  qoyub  yuyundum,  buz  kimi  soyuq  su 

düşüncəməcən 

dəyişdirdi.Yuxarıdan 

aşağı 

şəhərə  bir  də  göz  gəzdirdim.  Hər  halda,  şəhər 

doğrudan  da  cavan  görükür.  Elə  bil  dünən 

tikilib,  şəhərin  görkəmində  qədimlik  yoxdu, 

niyəsini  fikirləşmək  lazımdı.  Əlli  il  bundan 

qabağacan  əhalisinin  doxsan    faizi  Azərbaycan 

türkləriydi,  indi  yox  kimidilər,  bəlkə  ona  görə 

belə  fikirləşirəm.  ...Ayağımın  ucuna  qalxıb 

boylanıram,  bir  dənə  də  olsun  qədim  bina 

gözümə dəymir. Ardını fikirləşə bilmirəm, anam 

şəhərin  bu  ayazlı,  sərin  havasıyla  bir  yerdə 

yaddaşıma  çökür:  “  Heç  olmasa  öləndəsə  tək 

qoyma  məni...”  Axırıncı    dəfə  ayrılanda  dediyi 

sözdü,  nənəsinin  pal-paltarını  geyinmiş  balaca 

www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 

2016 

 

Mövlüd Süleymanlı

            

“And olsun, əsrə…”

 

qız uşağı kimi sinəmə sığınmışdı, elə uşaq kimi 

də  ağlamsına-ağlamsına  aralandı,  kəlağayısı 

sürüşüb  çiyninə  düşmüşdü,  bozarıb  çallaşmış 

hörükləri  uşaq  hörüyünə  oxşayırdı...  Ayağımı 

yerə vurub yalandan hirsləndim:       

-Ört başı nı  !  

Uşaq yerinə qoyduğum üçün də uşaq kimi 

uğunub getdi. Darı xması n deyə paltarları mı n 

ç

oxunu özümlə ğötürmədim, kənddə saxladı m. 

Bilirəm, hər səhər yerindən qalxan kimi ayaq-

qabı ları mı  təmizləyib cütləyib qapı nı n ağzı na 

qoyur, şalvarları mı  ütüləyir, köynəklərimi yuyur, 

uşaq kimi hara getdiyini bilmədən, -gəlmədi, -deyə-

deyə axşamı  gözləyir... - Tər-təmiz yumuşam 

paltarları nı , ütüləmişəm, gəlmir, gəlib geyinmir... 

 Qonum-qonşu da ağlı nı  kəsdirir: - Sən də götür, 

şalvarı nı  geyin, əyninnən çı xartma, gələcək... 

Gələndən, gedəndən həmişə pul göndərmişəm: 

“pulum olanda heç nədən qorxmuram...” anamı n 

sözüdü. Verdiyim beş-üç manatı  alnı  tərləyə-tərləyə  

qoynuna qoyar, həmişə də eyni sözü deyərdi. “Pulun 

olannan sonra istiyirsən get, yaylaqda yaşa...” Amma 

yanı nda olanda fikrini dəyişərdi: “ Neynirəm, sənin 

pulunu, özünü istəyirəm...”  

www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 

2016 

 

Mövlüd Süleymanlı

            

“And olsun, əsrə…”

 

Bütün bunları  yenidən xatı ladı m, ürəyim 

sı xı ldı , üzüm-gözüm elə göynədi ki, elə bildim 

burnumun ucundan tüstü çı xdı .  

Avtobusdakı ları  hiss eləmirəm, heç bilmirəm 

yanı mda oturan kimdi. Daha çox ermənicə 

danı şı rlar, türk yoxdu, bəlkə də var, özləri dinmir... 

“Erməni çox olanda bir-birini danı şdı rar, başqası nı  

yox...” qardaşı mı n sözüdü...   

Bu fikirlər içində dönüb avtobusa göz gəzdirdim, 

elə bil mənim baxmağı mı  gözləyirdilər, hamı  sı rayla 

gülümsədi... Arxadakı  qadı nlar pı ı çı ldaşdı lar: 

-Turki dı ğa

17

... 

Bu söz, yəni onları n belə deməyi, məni 

diksindirdi, narahat oldum, yerimdən qalxı b təzədən 

oturdum... 

Ç

oxdandı  bu sözü eşitmirəm... Azərbaycanda bu 

sözü mənə kim deyəcək, lap dünyanı n harası nda 

oluram-olum, hec kim  deməyəcək... “turki dı ğa...” 

“...türk...”, söz öz ağı r tarixi mənası yla yaddaşı mdan 

ö

tüb keçdi...”Yüz faiz  müsəlmançı lı qdan əvvəlin 

sözüdü, azı  iki min ildi...Erməninin yaddaşı nda qalan 

ilişki.. Yer-göy dəyişdi, bu söz dəyişmədi, hər halda, 

söz mənası na görə yaşayı r, iki min ildə erməninin özü 

də HAYdan dönüb ERMƏNİ  oldu, özünə yurd-yuva 

                                                           

17

 Türk oğlu, (ermənicə) 

www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 

2016 

 

Mövlüd Süleymanlı

            

“And olsun, əsrə…”

 

tapdı , tarixi tarixçi kimi yox, yazı çı  kimi yozdu, 

yazdı , yəni, özü necə istədi, elə...  Tarixin bütün 

dönəmlərində sı ğı nacaq aradı , ona sı ğı ndı , buna 

sı ğı ndı -yaşadı . Bu, əslində, qorxudan yaşamaqdı , öz 

böyük qorxusu onu yaşatdı ... “Qorxudan sağ qalan, 

bir də acı ndan sağ qalan xalq...” kim deyirdi bunu? 

Hə, Balacahunlu müəllim... 

“Erməni ac qalmaz, -deyirdi, - erməni sağlam 

xalqdı , işləyəndi, nə iş oldu işləyəcək, nə deşik oldu 

girəcək...”  “Müəllim, erməni qorxusundan sağ qalı b”, 

bu da mənim əlavəmdi. 

...Yüz il öncə gəmilərdə ac pişiklər saxlayı rdı lar, 

tutulan balı qlar xarab olması n deyə, pişiklərin əli 

catmayan yerdən, göyərtədən asardı lar. Pişiklər 

balı qlara atdanardı , əlləri çatmazdı . Pişiklər 

acı ndan, balı qlar qorxusundan sağ qalardı lar...  

Bütün bunlar mənim tarixi izahları mdı , tələbəlik 

dövrümdə gəldiyim nəticədi...Yadı mdadı , bu haqda 

məqalə də yazmı şdı m. Sevinə-sevinə redaksiyaya 

apardı m... 

-İ ndi götürüb verərəm KQB-yə, dərini soyallar! –

Redaktor gözümün qabağı nda dəyişib ayrı  adama 

oxşadı ...Redaksiadan doğrudan da dərisi soyulmuş 

kimi çı xdı m...Aradan gör nə qədər keçib, özü də bu 

cür suallar içində, amma heç kim heç nə aydı nlaşdı ra 

www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 

2016 

 

Mövlüd Süleymanlı

            

“And olsun, əsrə…”

 

bilmədi,  kimsəsiz çöllüklər kimi, düşüncəmizi ot-

əncər basdı , nə dedilər, hə, dedik, öyrəşdik. Budu, elə 

indi keçdiyimiiz yerlərin-yurdları n adları , hamı sı  

bizim dildədi, niyə bizim dildədi? Erməni yerli xalq 

olsaydı , bu adlar onun öz dilində yaranmazdı mı ...? 

Beş il mən dedim, Balacahunlu müəllim ağzı mı n 

ü

stünnən vurdu... 

Nə isə, heç yerdə bu suallara cavab verən olmadı , 

amma gördüyünüz kimi cavabı  var, biri elə budu ki, 

mənnən arxada oturan erməni arvadları  yaraşı qlı , 

biçimli görkəmlərinə uyğun yağlaşov, yapı şı qlı  

səsləriylə adı mı  çəkdilər, “turki dı ğa...” Mən türk 

adı  olan yerdə  öz adı mı  neynirəm... erməni yadda-

şı nda qalan ilişkimiz... Fikirlər doğrudan da yorur 

məni, başı mdan atmaq istəyirəm. 

 Pəncərəni bir az da araladı m, dağları n havası nı  

illər boyu  gözlədiyim adamı n gəlişi kimi duydum, bir 

azdan dağları n özü görünəcək, başı mı  sı ğalladı lar 

elə bil. Avtobusda gördüyüm üzləri xəyalı mda bir  də 

canlandı rdı m. 

Hə, biri elə həmən papaqçı  Apeddi, tanı madı  

məni, tanı maz, hardan tanı sı n, aradan gör neçə il 

keçib... 

www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 

2016 

 

Mövlüd Süleymanlı

            

“And olsun, əsrə…”

 

Beş-altı  uşaq, günlərin birində  rayona papaq 

almağa gəldik, Aped bizi öz balaca taxta tükanı nda 

diqqətlə süzüb: 

-Papaq istiyirsiz?- dedi, gödək boylu, enli kişidi, 

əlini Qaraca müəllimin oğluna sarı  uzatdi. -Nə 

millətsən? 

-Musurmanam... 

-Ay heyvan, mən sənin dinini soruşmuram, 

millətini soruşuram. 

...Biz çaşı b qalmı şdı q, nə deyir, bu gic erməni? 

Yaxşı , biz musurman deyiliksə, bəs nəyik? 

Kəndə çatan kimi elə Qaraca müəllimin özünnən 

soruşduq. 

-Biz özümüzə türk deyə bilmərik, yı ğı şdı rı n belə 

axmaq sualları ! - Qaraca müəllim elə qı şqı rı rdı  səsi 

kəndin o biri başı nda da eşidilirdi, elə bil Qaraca 

müəllimin gözə görünməz quyruğu varmı ş, qapı  

arası nda qalmı şdı . Qı şqı rı b-bağı rdı , sonra iniltiyə 

bənzər səslər çı xartdı , nə dediyi anlaşı lmadı . 

-Bəs nə millətik, müəllim, musurmanı q? 

-Rədd olun, gedin dərsinizi oxuyun! Axmaq 

usağı , axmaq! 

Aran Borçalı dan keçib Dağ Borçalı ya, -indiki 

Ermənistan sı nı rları na doğru irəliləyirik. Türk 

kəndlərindən, daha doğrusu, indinin diliylə desək, 

www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 

2016 

 

Mövlüd Süleymanlı

            

“And olsun, əsrə…”

 

azərbaycanlı lar yaşayan kəndlərdən keçirik, Sabı r-

tala, Orta-çala, Soğanlı q arxada qalı r...hələ tələbəy-

kən Soğanlı ğı n əslində Sakanlı q olduğu haqda kurs 

işi yazdı m, amma nə müəllimi inandı ra bildim, nə də 

tələbələri, kurs rəhbəri professor Balacahunlu az 

qaldı  barmaqları nı  gözümə soxsun: 

-İ qrar Əliyevdən ağı llı  çı xdin, əə, sən?! Niyə 

oxumursan, onun kitabları nı ? O, belə deyir? 

Soruşuram, belə deyir, o? 

Balacahunlunun bir neçə yerdən baxı rmı ş kimi 

baxan balaca, düymə gözləri yaddaşı ma sancı ldı ... O 

vaxt da tüpürmək istəyirdim hər şeyə, Balacahunlunun 

düymə ğözlərinə, lövhədən asdı ğı  Qafqaz xəritəsinə, 

hər şeyə, elə indi də tüpürmək istədim... 

Budu, Ağ Təklə, Qara Təklə, Keşəli, Candar, 

Mı ğı rlı , Daşdı  Qullar, Kəpənəkçi, Sarvan kəndləri 

bir-bir arxada qalı r... Kəndlərin adları nı  oxuduqca  

Balacahunlunu xatı rlayı ram... 

“...Dərs başlayan kimi ədəb-ərkanla əlimi 

qaldı rı b fikrimi deyəcəm, qoy dəli olsun...” Elə də 

elədim: 

-Müəllim, Daşdı  Qullar deyil, Dı şlı  Qellərdi, 

yəni qı raq, uzaq qellər, qel tayfaları , Qel-Gel. 

Heredot da yazı r, qelonı ...” 

www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 

2016 

 

Mövlüd Süleymanlı

            

“And olsun, əsrə…”

 

Dolama yollarla dağlara qalxı rı q. Yaşı llı ğa 

qərq olmuş dağətəyi kəndlər arxada qalı r...Elə bil 

bayaqdan keçdiyimiz kəndlərin də öz milli geyimi var, 

baxan kimi tanı yı rsan  ki, bizim qapı -bacadı . Gənc 

ermənilər də, yəni Siranuşun şagirdləri də bir-birinin 

ardı nca, kəndləri görən kimi tanı yı r, ona görə də 

tukləri biz-biz olub, erməni kəndi axtarı rlar, erməni 

izi, boğula- boğula nədənsə danı şı rlar, anlaya 

bilmirəm, kəndlərmizi gördüyümçün ürəyim kəpənəyə 

dönüb, qapı -qapı  uçuram elə bil... 

Gürcüstan sərhədini çı xhaçı xdayı q, sonuncu 

kənd Saatlı  kəndidi. 

“-Müəllim, bütün Saatlı  kəndləri Sakatlı dı , 

harda olur-olsun, mən bunu sübut eləyə bilərəm. 

-Necə sübut eləyəcəkcən, əə, kəndçi? Qarşı dan 

imtahanlar gəlir...!- baş barmağı nı  qaldı rı b 

ğözlərimin qarşı sı nda oynatdı . - Dərini soyacam... 

İ ndi buyur! 

-Məllim, birincisi, o kəndlərin min ildən çox yaşı  

var, saatsa dünənin işidi... deməli, saat ola bilməz, 

ikincisi, bizim kənddə sakat öyü deyilən tayfa vardı ... 

Balacahunlunun  elə bil dizinə vurub çökürtdülər, 

bürüşüb oturdu, auditoryaya göz gəzdirib:  

- Axı rı ma çı xacaq, - dedi, - bu! - dönüb əllərinin 

ikisini də qapı ya uzatdı , gözlərini yumub: - Sən 

www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana