Cərrahi xəstəliklər fənnindən muhazirələr MÖvzu təQVİm plani tibb bacısı işi. Mualicə işi. III kurs

                                                   Donmalar 
  
Soyuqun toxumalara uzunmiiddatli tasirindan əmələ gələn patoloji dayitikliklara donmalar 
deyilir. 
  
Donmalar umumi va yerli olmaqla 2 yera boluniir. Donmanin bad vermasini suratlandiran bir sira 
amillar var. Soyug havada atraflarin yaxud badanin yaw olmasi, taxsin a9, yuxusuz va sarxoş 
vaziyyatda olmasi, fiziki yorgunlug, yuksak dagliq şaraitinda havada oksigenin parsial tazyiginin 
azalmasi, badanin muayyan nahiyyalarinda yerli qan dovranin patin1a#diran mexaniki amillar (dar 
ayaqqabi, dar paltar, macburi vaziyyatda uzun miiddat qalmaq) organizmin umumi mugavimat 
qabiliyyatinin azalmasi - kaskin qanitirma, 5ok, avitaminoz hali, zaharlanma, hu§suzluq hali. 
  
Umumi   donma 
  
Umumi donmanin gedi§inda 3 marhala qeyd edilir: 
  
1) adinamik 
2) stuporoz 
3) gicolma 
Bu marhalarin 3 daracasi var: 
  
1) yñngñl 
2) orta 
3) agır 
  
Yiingill daracali iimumi donmada adinamik marhəlada - badan temperaturu 33 
- 35°C qadar dutur va xastada bir sira a§agidaki alamatlar meydana çixir: titrama,darinin avazimasi, 
qaz darisinin amala galmasi, huşun bir gadar tormozlanmasi, bradikardiya qeyd edilir. 
  
Orta agirligli umumi donmalarda - stuporoz mərhələdə - badan temperaturu 29 - 
27 ° C qadar enir, xastanin hu5u kaskin suratda pozulur, xastakeylatir, adinamiya artir, stupor fonunda 
titrama, dari alladikdo soyug olur, kaskin avaziyir, atraflarin darisi marmar kimi parildayir, akrosianoz 
olur, tanaffis 8 - 12 daq., arterial tazyiq enir.Agm daracali iimumi donmada - qicolma marhalasinda - 
badan temperaturu 25 - 22°C qador enir, hastanin hu#u itir, azala gorginliyi ceynama ozalalarinin 
qicolmasi meydana 9ixir. Xastanin babaklari daralir,qusma, qeyri - iradi sidik ifrazi,qicolmalar olur. 
Arterial tazyiq enir, ya tayin edilmir. ceyn - Stoks tipli tanaffiis olur, urak tonlari karlaşir, nabzin sayi 
bir daqiqada 34 - 32 olur. Tanaffiisun va qan dovranin dayanmasi naticasinda olum baş verir. 
  

---

Miialica 
  
Yiingul donmada xastani isti yera gatirib, əynindaki yaw paltarlar çixarilir, xastani isti yorgana 
bukulur,  isti çay, qahva verilir, sonra xasta isti vanna qabul edir (suyun hararatini tadrican 36 °C -dak 
qaldirirlar ). Urak- ag ciyar reanimasiyasi aparilir,urok- damar darmanlari yeridilir 0,05% strofantin 
1,0 ml, 2,0 ml kordiamin, 2,0 ml sulfokamfokain, 0,5% bemeqrid 5 ml. 
  
Orta agirligli va agir iimumi donmalar zamani xastanin iirak,qara ciyar nahiyalarina va iri damarlarin 
uzarina isitqac qoyulur, v/d bir qadar qizdirilmig 40 - 60 ml 40% qlukoza, 10m1 10% kalsium - 
xlorid, 200 - 300 ml 5% natrium - bikarbonat, iirak - damar darmanlari vurulur, qicolma zamani 10  
ml  20% natrium - oksibutirat yeridilir. 
  
Yerli donma 
  
Soyuq  havanin ,suyun,qarin,buzun,soyumu§ metallarinva digar amillarin 
organizma yerli tasirlari naticasinda yerli donmalar bat verir. Donmalarin klinik gedi§inda 2 dovr 
ayird edilir: 
  
1) reaktivliyaqadarki - gizli 
2) reaktivlik diivrii 
  
Reaktivlikqadarki diivr - bu dovrda dari avazimi§, soyug, hissiyat azalir. Reaktivlikdiivrii-donmu9 
nahiyanin istilatmasila ba§layir. Bu dovrda donmu nahiya isti1a#ir,dari qizarir,g0ynatma kimi 
hissiyyatlar va agri bay verir. Sonra dari i›z rangini dayi§ir, toxumalarin odemi artir. Toxumalarin 
zadalanma darinliyina gora donmanin 4 daracasi var.