Chorvachilik tarmoqlari iqtisodiyoti

nisbatan foizda

	2017	2018	2019	2020
	Fermer xo’jaliklari
Qoramollar	4,7	4,9	5,2	5,5
sh.j. sigirlar	4,6	4,8	5,0	5,4
Qo’y va echkilar	7,7	10,5	11,4	12,3
Otlar	9,5	14,1	16,0		17,8
Parrandalar	11,6	12,4	14,1		14,0
Dehqon xo’jaliklari
Qoramollar	94,1	93,6	93,5		93,2
sh.j. sigirlar	94,5	94,2	94,1		93,6
Qo’y va echkilar	83,8	84,2	83,6		82,5
Otlar	85,0	82,2	80,0		77,4
Parrandalar	62,0	59,0	55,2		58,7
Qishloq xo’jaligi faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlar
Qoramollar	1,2	1,5	1,3		1,3
sh.j. sigirlar	0,9	1,0	0,9		1,0
Qo’y va echkilar	8,4	5,3	5,0		5,2
Otlar	5,5	3,7	4,0		4,8
Parrandalar	26,4	28,6	30,7		27,3

Manba: O’zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo’mitasi ma’lumotlari
Ushbu jadval ma’lumotlaridan ko’rinib turibdiki, mamlakatimizda chorva mollari asosan dehqon xo’jaliklar ixtiyorida bo’lib, 2019-yil holatiga qoramollarning 93,2 foizi, sigirlarning 93,6 foizi, qo’y va echkilarning 82,5 foizi dehqon xo’jaliklari hissasiga to’g’ri keladi. Parrandalar soni bo’yicha qishloq xo’jaligi faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlarning ham ulushi sezilarli darajadadir. 2019-yil holatiga qoramollarning atigi 5,5 foizi fermer xo’jaliklari tasarrufida bo’lgan, lekin so’nggi yillarda chorva mollari bosh soni tarkibida fermer xo’jaliklarining ulushi ortmoqda. Chorvachilik mahsulotlari ishlab chiqarish hajmini ko’paytirish, chorvachilik mahsulotlari narxlarini pasaytirishga erishish uchun chorvachilik mahsulotlari yetishirishning xo’jalik yuritish shakllari bo’yicha tarkibini takomillashtirish lozim. Chorva mollari bosh sonida fermer xo’jaliklarining ham ulushini oshirish va chorvachilik klasterlari faoliyatini rivojlantirish maqsadga muvofiqdir.
Fermer xo’jaliklari faoliyatini diversifikatsiyalash, ko’p tarmoqli fermer xo’jaliklarini ko’paytirish orqali ularda ham chorvachilik tarmog’ini rivojlantirish lozim. Bunda hal etilishi lozim bo’lgan asosiy masala – fermer xo’jaliklariga ulardagi chorva mollari bosh sonidan kelib chiqqan holda ozuqa ekinlari ekish uchun yer maydonlarining ajratilishidir. Xo’jalik yuritish shakllari bo’yicha chorva mollari va parrandalar bosh soni to’g’risidagi ma’lumotlar 3-jadvalda keltirilgan.
3-jadval Chorva mollari va parrandalar bosh soni, 1-yanvar holatiga, ming bosh

	2017	2018	2019	2020
	Barcha toifadagi xo’jaliklarda
Qoramollar	12181,4	12471,0	12814,1	12949,7
sh.j. sigirlar	4217,3	4336,5	4626,0	4663,5
Qo’y va echkilar	19697,9	20640,9	21580,5	21906,9
Otlar	221,4	230,6	242,5	247,1
Parrandalar	67037,7	74870,1	86374,8	87859,7
	Fermer xo’jaliklari
Qoramollar	575,8	615,9	662,2	708,3
sh.j. sigirlar	193,9	210,3	230,1	249,6
Qo’y va echkilar	1518,9	2166,9	2461,7	2691,8
Otlar	21,1	32,5	38,8	44,1
Parrandalar	7745,6	9263,2	12146,8	12299,1
	Dehqon xo’jaliklari
Qoramollar	11461,2	11675,4	11983,3	12071,7
sh.j. sigirlar	3983,5	4085,0	4351,2	4366,4
Qo’y va echkilar	16516,5	17369,9	18034,7	18064,1
Otlar	188,1	189,6	193,9	191,3
Parrandalar	41568,1	44197,0	47637,2	51611,2
Qishloq xo’jaligi faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlar
Qoramollar	144,4	179,7	168,6	169,7
sh.j. sigirlar	39,9	41,2	44,7	47,5
Qo’y va echkilar	1662,5	1104,1	1084,1	1151,0
Otlar	12,2	8,5	9,8	11,7
Parrandalar	17724,0	21409,9	26590,8	23949,4

Manba: O’zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo’mitasi ma’lumotlari
Ushbu jadval ma’lumotlaridan ko’rinib turibdiki, so’nggi yillarda mamlakatimizda barcha turdagi chorva mollari bosh soni ko’paygan. Fermer xo’jaliklarida barcha turdagi chorva mollari bosh soni ko’paygan bo’lsa, dehqon xo’jaliklarida otlar soni 2019-yilda 2018-yilga nisbatan 2600 boshga kamayganligini ko’rishimiz mumkin. Dehqon xo’jaliklarida boshqa barcha turdagi chorva mollari bosh soni ko’payan.
Mamlakatimizda chorvachilik mahsulotlari ishlab chiqarish hajmi to’g’risidagi ma’lumotlar 4-jadvalda keltirilgan.
4-jadval Asosiy turdagi chorvachilik mahsulotlari ishlab chiqarish, ming tonna

		2016	2017	2018	2019
	Barcha toifadagi xo’jaliklarda
Go’sht		2172,5	2286,8	2430,5	2473,6
Sut		9703,4	10047,9	10466,4	10714,3
Tuxum, mln. dona		6152,5	6332,7	7459,3	7771,2
Jun		37,1	36,4	34,6	35,1
Qorako’l teri, ming dona		1055,4	1075,1	1085,2	1150,7
Pilla		26,4	12,5	17,9	21,4
	Fermer xo’jaliklari
Go’sht		62,2	69,3	109,5	125,7
Sut		352,7	337,7	397,3	462,0
Tuxum, mln. dona		656,7	695,3	1079,5	1142,8
Jun		3,0	2,2	2,8	3,2
Qorako’l teri, ming dona		58,0	59,8	85,6	91,4
Pilla		24,9	11,4	14,3	15,7
Dehqon xo’jaliklari
Go’sht		2051,3	2145,9	2236,5		2230,9
Sut		9278,8	9641,8	9995,8		10156,5
Tuxum, mln. dona		3528,2	4020,8	4335,1		4491,6
Jun		31,7	32,4	30,5		30,5
Qorako’l teri, ming dona		883,6	906,2	904,4		975,4
Pilla		-	-	-
Qishloq xo’jaligi faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlar
Go’sht		59,1	71,6	84,5		117,0
Sut		71,9	68,4	73,3		95,8
Tuxum, mln. dona		1967,5	1616,6	2044,7		2136,8
Jun		2,5	1,8	1,3		1,4
Qorako’l teri, ming dona		113,9	109,1	95,2		83,9
Pilla		1,4	1,1	3,6		5,7

Manba: O’zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo’mitasi ma’lumotlari
Ushbu jadval ma’lumotlaridan ko’rinib turibdiki, so’nggi yillarda mamlakatimizda go’sht, sut, tuxum va qorako’l teri ishlab chiqarish hajmi o’sib kelmoqda. Jun va pilla ishlab chiqarishda esa biroz pasayish kuzatilganligini ko’rishimiz mumkin.
Asosiy turdagi chorvachilik mahsulotlari ishlab chiqarishning xo’jalik toifalari bo’yicha tarkibi 5-jadvalda keltirilgan.
5-jadval Asosiy turdagi chorvachilik mahsulotlari ishlab chiqarishning xo’jalik toifalari bo’yicha tarkibi, barcha toifadagi xo’jaliklarga nisbatan foizda