Cilt/Volume: 4, Sayı/Issue: (Nisan/April 2022) mrtyu: HİnduiZM’de öLÜm sevinç aksiN
Yüklə 364,32 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 4.2. MRTYU : ÖLÜMÜN ÖLÜM SONRASI HAYATLA İLİŞKİSİ
|
• Sevinç AKSİN - Canan SEYFELİ •
| 227 | tarafından tüm küller toplanarak isteğe bağlı olarak ya kutsal Ganj Nehri’ne ya da başka bir nehre bırakı - lır 98 . Odun yakma ritüelinde ateşte erimeyen kişiye ait mücevherler yas tutanlar arasında verilen bir yemek - te dağıtılır. Genelde yas yemeği haşlanmış pirinç ve mercimek karışımı “ kticheree ” adı verilen yemektir. 99 Hindistan’da resmi yas süresi genelde on üç gün sürer 100 . Cenazeden sonra aile üyeleri taziyeleri kabul eder. Yas tutan kişiler eve girmeden önce giysilerini yıkamalı ve değiştirmelidir. Bu süre zarfında ölenin yakın erkek akrabalarının ölümü takip eden on bir gün boyunca tırnak kesmeleri ve tıraş olmaları yasaktır. Ancak bu gelenek Hindular arasında değişiklik gösterebilmektedir. Bazı bölgelerde ölümün gerçekleştiği gün ölenin erkek akrabaları saçlarını tıraş etmektedir. Baş yas tutan kişi din adamının yardımıyla gerçek - leştirdiği ayinle erkek akrabalar saç ve sakallarını keserler. On üçüncü günde ise merhuma şükranlarını sunmak amacıyla sunu sunarlar. On üç günlük yas süresince akrabalar ve diğer yas tutan kişilerin vejeteryan yemek yemeleri ve tenha bir yaşam sürmeleri gerekmektedir. Hindu inanışına göre ölen kişi hala ailenin bir parçası görüldüğünden, resmi günlerde (evlilik gibi) isimleri davetiyelerde yazılır, ev tapınaklarına ölenin resmi konulur, resim süslenir, ölüm yıl dönümlerinde merhum özel bir yemekle anılır 101 . 4.2. MRTYU : ÖLÜMÜN ÖLÜM SONRASI HAYATLA İLİŞKİSİ Hinduizm’de ölüm sonrası hayat fikri daha çok ruhgöçü ve mokşa kavramlarıyla anlamını bulur. Veda - larda ölüm sonrası hayat fikri mevcut olup kişi bu dünyadaki fiillerine göre ezeli ve ebedi diyarlara gider. Cenaze ritüeli sonrası ruh ya sonsuz iyilik ve mutluluk mekânı svarga ya ya da acı ve ızdırap mekânı nara- ka ya yol alır 102 . Vedalar döneminde ölüm sonrası hayat fikrinde kişinin öldükten sonra yeniden dünya hayatına doğması fikrine rastlanmaz. Hindu kutsal metinlerinde öldükten sonra yeniden dünya hayatına gelme fikri, ilk olarak Brahmanalar döneminde görülür. Ancak Brahmanalar döneminde yeniden dünya hayatına doğma kurban ritüellerini yerine getirmeyenlere verilen bir cezanın sonucudur. Bu, sınırlı ruhgöçü anlamına gelir. Ölüm - den sonra dünya hayatına yeniden doğma veya ruhgöçünün geneli kuşatması Upanişadlarda samsara ve karma ile sistematik hale gelmiştir 103 . Upanişadlar döneminde de ruhun dünya hayatındaki eylemlerine bağlı olarak gideceği cennet ( svarga ) ya da cehennem ( naraka ) mekânları mevcuttur. Ancak cennet ve cehennem Vedalardaki anlamlarından farklılaşarak samsara döngüsündeki 104 sonlu ve sınırlı duraklar anlamını kazanmışlardır, böylece ruhgöçü fikri tamamlanmıştır veya duraklar fikri ruhgöçü fikrine yedirilmiştir. Buna göre cennet ve cehennem du - rakları ruhun ölüm ve yeniden bedenlenmesi arasında tanrısal alemdeki bekleyişi ifade eder. Bu, yine ruhun karma sına bağlıdır. Ruh karma sına göre geçici olarak cennet ya da cehennemde kalır. Karma sının meyve - leri tükenince ruhgöçüyle tekrar dünyaya döner 105 . Tanrısal alemdeki, ruhların gittiği cennet ve cehennem (gök ve yeraltı alemi) sonlu evrenin parçalarıdır, bu yüzden kurtuluş veya yargı sonrası ulaşılan mekanlar değillerdir. Hinduizm’de cennet kavramı “ svarga ” olarak adlandırılır. Svarga’nın mekânı göksel âlemdir. Tanrı Ind - ra, cennetin ( svarga ) efendisidir 106 . Cennette Varuna, Agni gibi devalar (orijinal, iyi tanrı) dışında, dünyada - ki karma larının sonucuna göre Karma - Deva statüsüne ulaşmış tanrısal kişiler de bulunmaktadır. Deva ların 98 Filippi, Mrtyu: Concept of Death , 142. 99 “Funeral Rites”, 38. 100 Samarth, The Survival of Hindu Cremation Myths and Rituals , 2018, 116. 101 “Funeral Rites”, 38. 102 Yitik, Karma İnancının Tenasüh İnancıyla İlişkisi , 67. 103 Mircea Eliade, Dinsel İnançlar ve Düşünceler Tarihi , çev. Ali Berktay (İstanbul: Kabalcı Yayınevi, ts.), 1/292; Rukiye Karaali, Hint Kökenli Dinlerde Kurtuluş Anlayışı (Ankara: Ankara, Yüksek Lisans, 2008), 18. 104 Yitik, Karma İnancının Tenasüh İnancıyla İlişkisi , 78. 105 Amitabh Vikram Dwivedi, “Naraka”, Hinduism and Tribal Religions , ed. Pankaj Jain vd., Encyclopedia of Indian Re - ligions (Dordrecht: Springer Netherlands, 2018), 1. 106 Amitabh Vikram Dwivedi, “Svarga”, Hinduism and Tribal Religions , ed. Pankaj Jain vd., Encyclopedia of Indian Re - ligions (Dordrecht: Springer Netherlands, 2018), 1. |