Cilt/Volume: 4, Sayı/Issue: (Nisan/April 2022) mrtyu: HİnduiZM’de öLÜm sevinç aksiN
Yüklə 364,32 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
• Sevinç AKSİN - Canan SEYFELİ •
| 224 | Ruhgöçü kötü karma ile dolan ruhun arınarak kurtuluşu için bir fırsattır. Ruh bir bedende arınma imkanı bulduğunda en azından yeni bir bedende akıl sahibi bir varlık olarak doğarak iyi-kötü seçme özgürlüğüne ulaşabilir. Ruh, bu iyi karma fırsatıyla başarılı olursa ebedi Brahman bilgisine erişebilir ve sonsuz mutlu - luk, özgürlük hali mokşa ya ulaşmış olur 71 . Mokşa , Mutlak Brahman bilgisine ulaşmadır, bu olduğunda ruh göçü son bulur. 72 Hint düşüncesinde ruh döngüsünü ilişkilendiren samsara ve karma terimleri birbirleriyle doğrudan ilişkilidir. Samsara tüm varlıkların tabi olduğu doğum ve ölüm döngüsüdür 73 . Sanskritçe samsara terimi “dolaşmak”, “birlikte akmak”, “geçmek”, “gezinmek” anlamına gelir. Samsara , ölüm ve yeniden doğuş durumlarından geçme haline verilen addır 74 . Sanskritçe karma terimiyse “yapmak”, “ortaya koymak”, “et - mek” anlamına gelen “ kri ” kökünden türemiş bir kelime olup bedensel ve zihinsel her türlü eylem, hareket anlamına gelmektedir 75 . Karma iradi fiiller, davranışlar sonucunda meydana gelen manevi, mistik güç; iradi fiiller sonucu adaleti düzenleyen prensip olarak da tanımlanır 76 . Bu bağlamda karma geçmiş hayatın şimdi - ki hayatı, şimdiki hayatın da geleceği belirlemesini sağlayan bir bağ şeklinde düşünülebilir 77 . Nihai hedef bütün bağlardan özgürleşerek mutlak tanrı Brahman’da bir olmadır. Bu, samsara çarkından kurtulmak anlamına gelir. Samsara doktrini bireydeki evrensel ruh Atman’ın ölümde bedeni terk ederek kişinin eylemlerine bağlı olarak farklı bedenlerde dolaşmak zorunda kalmasıdır. Samsara birçok bedende yaşamlar boyunca devam edebilir. Bu, samsara çarkında kalmak anlamını taşır. Samsara çarkından kur - tulmak, mokşa ya ulaşma anlamına gelir 78 . Sanskritçe “kurtulmak”, “özgür olmak” anlamına gelen “ muc ” kökünden türemiş olan “ mokşa ” kelimesi, acı ve ızdırap veren samsara çarkından kurtulmaya karşılık gelir. Mokşa ifadesinin ilk dönem Upanişad metinlerinde yer almasına karşın Vedalar ve Brahmalarda yer alma - ması, samsara ve karma fikriyle birlikte ortaya çıktığı görüşünün ileri sürülmesine yol açmıştır 79 . Samsara doktrininin tarihsel gelişimi çok açık değildir. Ancak Upanişad dönemiyle ortaya çıktığı söyle - nebilir. Yeniden doğuş teorisi Vedalarda görünmese de yeniden ölüm fikri mevcuttur. Bu da ölüm fikrinin yeniden doğum fikrini şekillendirdiği anlamına gelir 80 . Samsara çarkında varlıkların ruhgöçünün hangi formda, bedende olacağını karma yasası belirler. Ruhgöçüyle yeni doğulan yaşamı belirleyen önceki ya - şamda biriktirilen eylemlerdir. Dolayısıyla samsara döngüsünün belirleyeci meyvesi karma yasasıdır. Samsara döngüsünden kurtuluş, bedenden ve bedenlenmeden kurtuluş, dolayısıyla Mutlak Ruh’ta bir olma ve daha önemlisi ruhun asıl kaynağına, yani Ebedi Ruh’a geri dönmesi anlamındadır. Hindu inancı - na göre beden, kişinin eylemlerinin, yani karma larının bir sonucudur. Hindu inancında her şeyin ötesinde biçimsiz, niteliksiz, sonsuz ve değişmez olan Ebedi Ruh’u idrak eden kişi ölümden kurtulur 81 . Hindu yaşa - mında kişi eylemlerinin sonucuna göre yaşamlar arası ruh göçünü yaşar. Karma yasası ise yeniden doğum - ların sayısını belirler 82 . Ölüm ve yeniden doğum, ruhun ana yaşam soluğunu ( muhkha prana ); duyu organları ve aklını, avid- ya yı, karma yı ve önceki varlığının bıraktığı izlenimlerini yanına alarak eski bedeni terk etmesi ve yeni bir beden kazanmasıdır. Ruh, eylemlerinin sonuçlarının karşılığını aldıktan sonra yeniden bedenlenerek dün - yaya döner. İnsanoğlu dünya mekânında hem iyi hem de kötü eylemde bulunabilir. Karma yasasına göre bir 71 Sivananda, What Becomes After Death? , 40. 72 “Liberation”, Brill’s Encyclopedia of Hinduism , ed. Knut Axel Jacobsen (Leiden: Brill Academic Publishers, 2010), 789. 73 Ali İhsan Yitik, Doğu Dinleri (İstanbul: İsam Yayıncılık, 2014), 29; Jones - Ryan, Encyclopedia of Hinduism , 379. 74 Gananath Obeyesekere, “The Rebirth Eschatology and Its Transformations: A Contribution to the Sociology of Early Buddhism”, Karma and Rebirth in the Classsical Indian Traditions , ed. Wendy Oflaherty Doniger (Berkeley, Los Angeles, Lon - don.: University of California Press, 1980), 58. 75 Yitik, Karma İnancının Tenasüh İnancıyla İlişkisi , 41; Anil K. Rajvanshi, Nature of Human Thought (India: Nari, 2010), 3. 76 Fuat Aydın, “Karma ve Samsara Döngüsünde İnsan”, Doğu Batı Düşünce Dergisi 48 (2009), 162. 77 Yitik, Karma İnancının Tenasüh İnancıyla İlişkisi , 53. 78 “Liberation”, 788. 79 Hammet Arslan, Hint Dinlerinde Bir Arınma Ve Aydınlanma Yolu Olarak Yoga (İzmir: Dokuz Eylül, Doktora, 2013), 40,41. 80 Obeyesekere, “The Rebirth Eschatology and Its Transformations”, 3. 81 Sivananda, What Becomes After Death? , 3, 4. 82 Jones - Ryan, Encyclopedia of Hinduism , 364. |