Clevlrənl; ajrif taglyev bakı Mütərcim 2008

Beşinci fəsil
1.  T ə k  və y a  şeylərin elem ent qism ində. 
300
2.  A iləni in san d an  «birinci» say an   Spevsipp.- 300
3.  Söz  Spevsipp h aq q ın d ad ır.- 300
4.  Q a rışd ıq d a n   sonra- 300
5.  D u ru m ,  m övqe nəzərdə tu tu lu r .-  300
6.  Y əni  əkslikdən əksliyə  keçm əsinin  gerçəkləşdiyi  su b stra td a n  
da. -  301
7.  S p e v s ip p .- 301
8.  P l a to n .-  301
9.  Ə g ə r  ədəd  oksliklər  kimi  tək d ən   və  çoxdan  alın ırsa,  onda 
bu  əksliyin  özünün  də  əksliklərdən  ibarət  olduğu  alın ır  ki,  bu 
m ə n a s ız d ır,-301
10.  E m p e d o k lıın  
təliminə  görə 
düşmənçilik  elem entlərin 
dostluğun  təh rik i  ilə yaranan  birliyini parçalay ır.- 301
11.  D ü şm ənçilik  dostluğa ə k s d ir.- 301
12.  Evrit  -  sonrakı  p ifa q o rçu la rd a n   biri,  Fililayın  (m .ö.V   ə.) 
şagirdi,- 301
353

13. 
Ədəd  Aristotelin  tənqid  etdiyi 
mütəfəkkirlərin  şərh  etdiyi 
anlamda  materiya  deyildir  (bir qədər  yuxanda  Aristotel  ədədin  hansı 
anlamda materiya qismində qəbul  edildiyini aydınlaşdırır). -  301
Altmcı fəsil
1.  Bir h a ld a  ki,  söz əsasən pifaqorçulardan gedir,  güman etmək 
olar  ki,  asan  hesablanan  ədədlər  adı  altında  onluq  daxilində  iki  və 
ya üç vurğunun (4,6,8,9) yaranm ası düşünülür.  -  302
2.  Y unan  əlifbasm ın  hər  biri  iki  samit  səsi  birləşdirən  hərfləri 
(məsələn, ds və sd və s.).  -  302
3.  Xirtdək,  d o d a q la r və dişlər.  -  302
4.  Şerin  sağ  hissəsi  -  birinci  üç  daktılik  (vəzni  hecalar;  sol 
hissəsi -  iki  d a k tilik   (heca) vəznidir. -  303
5.  Göy cisim lərində. -  303
6.  A leksandr A frodisiyin  aydınlaşdırdığı  kimi bu  m ahiyyətlər 
adı  altm da  ədədlər  sahəsində  ən  yaxşı  sıraya  yəni  tək,  işıq  və  i.a. 
kimi  xeyirlər sırasm a aid olan başlanğıclar  düşünülür.  -  303
354
ADLAR  GÖSTƏRİCİSt
Alkm eon  46
Anaksaqor 
41,  43,  50,  52, 
96,  232, 246, 2 5 2 ,2 6 1 ,2 9 9  
Anaksim andr  246 
Anaksim en  41 
Antisfen  134,  181 
Aristipp  67 
Arxit  180
Heraklit 
88,  98,  104,  229, 
2 3 2,239 
Hermotim  43 
Hesiod  43,  51,  7f»
Hippas  41
H ippon  41
Hom er  98,  136,  303
D em okrit  44,  97,  169,  178,
246, 269
D iogen  41
Evdoks  257
Zenon  7 8 ,7 9
K allip  257
Kratil  98
Kritiy  128
K senolan  46
Levkipp  44, 252
Likofron  185
Melis  46
Pavson  198
Parmenid  4 6,294
Pifaqor  255
Pol  36
Poliklet  108
Protaqor  71, 96,  190
Platon  48,  49,  66,  99,  206,
247,252,  280
Simonid  297
Sokrat  3 5 ,3 6 ,4 8 ,8 5 ,2 5 8 ,2 7 0
Kiçik  Sokrat  164
Sofokl  111
Spevsipp  255
Timofey  61
Fales  41
Ferekid  299
Frinid  61
Even  111
Empedokl  43, 44,  50,  52,  66, 
77,  246,  252,299 
Epixram  98, 286
355

PREDMET GÖSTƏRİCİSt
A
Aksioma (axioma)  69,  87 
Analitika (analytika)  87 
Arifmetika  (aıithm etike)  -  hesab
38, 
256
Atomlar (atoma)  44
- ümumi təsəvvür,  nizam  hal  44 
Ad  (söz)  (onom a)  153,  156,  161, 
189, 225
Aralıq  (metaxy,  m eson) 
62,  70, 
7 3 ,8 1 ,  1 0 2,213,228,241 
A ğıl (noys)  42,  43,  5 3 ,2 4 6  
Ağılla dərk edilən  (noeton)  162
B
Bölgü 
(diairesis)  87,  166,  167
-  idrakın yolu  kimi  166 
(bax:  tək)
Bilik  (elm,  idrak)  (epistem a)  39, 
40,  76,  83,85,  147,  189,267 
-sü b u telm i  221
-  nəzəri  138,  139, 233, 259
- imkan halmda və gerçəklikdə 288 
Bir (vahid-monos) 115,275,278,279
-  tək  kimi  77
-  ədədin  materiyası  kimi  280,281
-  müqayisəolunanlıq  270-275
-  və nöqtə  244 
(bax:  ağıl, ədəd)
Başqa  (heteron)  118, 243,  249
-  n övəgörə 217-218
Başlanğıc (başlanğıclar,  ilkbaşlan- 
ğıc,  element-arche)  38,  40,  45,  49, 
6 2 ,8 1 ,2 2 8 ,2 4 7 -2 4 9 ,2 8 5 ,3 0 1
-  müəyyənlik  106-110
-  materiya kimi  49,  50,  158
- hüdud kimi  127
-  lorm a  və  ondan  məhrum  olm a 
kim i  158
- ən düzgün başlanğıc:
eyni  bir  şcy  eyni  bir zamanda  həm 
ola,  hom  olmaya  bilməz  87,  89
-  hərəkətə  məruz qalmamaq  256
-  maddi  39,  46,  47
- keçici  vo  daimi  67,  77
- oks  başhınğıclar  4 3 ,4 4 ,8 6  
-yaradıcılıq  137
(bax:  xeyir,  tanrı,  böyük  və  kiçik, 
su,  hava,  iki,  ruh,  tək,  torpaq,  şər, 
bilik,  qabiliyyət,  müdriklik,  ümu- 
mi,  gözollik,  təbiət,  əkslik,  cins, 
mahiyyət,  nöqtə,  məqsəd,  ədəd, 
eydos)
Barabər (ison)  126
-  məhrumluq  anlamında  inkar 213
- qeyri-bərabər  212 
(bax:  tok)
Birbşmə (synkrisis,  synthesis)  182
- və ayrılma  51
Bütöv (hoion) 66,  74,  131,  132, 203
- aramsız  və mohdud  kimi  132
- məcmu  kimi  132
- dünyovi  4 2 ,4 3 ,1 3 6 ,3 0 0
-  vo qeyri-ı.am  133 
-v əü m u m i  131
-  və  hisso  37
Biiyük  vo  kiçik  (mcqakai  mikron) 
58,  282
-  başlanğıc  kimi  48,  50,  72 
C
Cisim (cismani-söma) 59, 79, 80, 289
- mahiyyot  kimi  266
-  xasso  85
- riyazi  cis: m  264
- hissi  qavranılan  322
(bax:  ruh,  heyvan,  həyat,  mahiy- 
yot,  ağıl)
C ins(gcnos)  87,  109,  133
-  başlanğıt:  kimi  71,72,  223
- ümumi  kimi  59
356
Canatım (orexis)  192 
(bax:  ırado, istək ,  qabilıyyət)
ç
Çevrilmə  (ajıjıonöcnc)  52 
(bax:  qavrayış)
D
Dialektika (dialektike) 49, 226 
(bax:  m üdriklik)
Dialektik  (dialektikoi)  66,  86 
Dostluq (sevgi-philia) 53,  76
- və düşm ənlik  57,  76, 77 
Düşmənçilik  (neikos)  50, 76,  77
- şərin  tobioti  kimi  261 
(bax:  d o stlu q )
D üşünübn 
(
ho
£
toh
,  AHanoeTOiı) 
127
(bax:  ruh,  ağıl,  hiss)
Dəyişiklik  (lər -   metabole,  kinesis, 
pathos)  5 3 ,2 3 1 ,2 4 4
- təsadüf k im i  246
- növləri  2 4 6 ,2 4 7 ,2 5 4
- subsrat  178
- kəm iyyətdə və keyfiyyətdə  98 
(bax:  q abiliyyət yaxud  bacanq)
E
Eydos  (id ey a ,  ideyalar-eidos,  idea) 
58,  70,  71,  81,  145,  157,  164,  177, 
219,  2 2 1 ,2 6 9 , 2 8 1 ,2 9 9
- başlanğıc və səbəb  k in i  54 
-ayrıca  m övcu d   olan  mahiyyət  ki- 
mi  56,  152,  169,262
- bənzərsizlik  kimi  199
-  müəyyən Iik  (təri f)  171,  173 
-v ə ü m u m i  2 7 0 ,2 8 2
-  şeylərin  iştirakçısı  kimi  48,  54, 
56,172, 2 7 1 ,2 7 2
(bax:  hərəkət,  materiya) 
E y n i(to a y to )  85,  126,  153
-  m ateriyası  və  mahiyyəti  bir  olan 
118
- və fərqli,  başqa  olan  66,  119,208
Element -  bax  balanğıc 
Entelexiya -   bax:  gerçəklik 
Elm  -bax:  bilik
0
Əbədi  (keçici  olm ayan   -  aidion) 
74,  78,  1 1 1,291,298
-  imkan  halında  m övcııd  olmur 
198
- və keçici  199 
(yuxarıya bax)
Ədalətli (dikaion)
-  və ədalətsiz  226 
(bax:  ağıl)
Ədəd  (lər)  (arithm os) 
85,  125, 
208,  241,  262,  265,  267,  277,  282, 
284, 301
-  başlanğıc kimi  44,  45,  79
- hüdud  kimi  301
-  birlorin  birloşməsi  kim i  169
-  mahiyyət kimi  47,  183,  225, 256, 
257, 273,297
-
  eydos  (ideya,  cyd ctik ) 
kim i  56, 
57,  274,  278,  280,  281,  282,  295, 
298,  300
-  hüdudsuz  və m əhdud  olan  278
-  ağılla  dərk  olunan  və  hisslərlə 
qavranılan  54
- cüt və tək  45,  53
- və xeyir  303
- və şey  294, 302
(bax:  hüdudsuz,  iki,  ruh,  bir,  tək 
və çoxluq)
Ə ks  olan  (anlikeim enon) 
119, 
212,216, 237
- növlori  211
Əkslik  (lər)  (enantion)  45,  84,  85, 
95,  119,  141,  226,  237,  242,  246, 
260, 261
-  daha  böyük  (tam am lanm ış  fərq) 
kimi  209,210,  213
-  mövcud  olanın  başlm ğıcı  kimi 
46
357

- əsas m əhrumiyyət kimi  188,  189, 
212
- substrat kimi  289
-  eyni  bir  şeyə  birlikdə  məxsus  ola 
bilməzlər  102
-  eyni  bir şey  bəzən əksliyin səbəbi 
olur  106
-  varlığa  və  qeyri-varlığa,  təkə  və 
çoxa müncər edilir  86
- yerə görə  244
- və məhrumluq  86
(bax:  im kan,  yaranma,  qavrayış, 
materiya, 
müdriklik, 
başlanğıc, 
qida,  aralıq,  ziddiyyət,  qabiliyyət, 
mahiyyət, cisim)
F
Fasiləsiz (ilk) (syneches)  244 
(bax:  tək,  bütün)
Fəaliyyət -  bax:  gerçəklik 
Fərq  (müxtəliflik)  (heterotes,  hete- 
ron)  84,  120,  1 7 8 ,2 0 9 ,2 1 7  
-cinslər  180
-  kəmiyyətə  və keyfiyyətə görə 279
-  cins  üzrə  və  növ  üzrə  36,  209, 
218,219
(bax:  şey,  əkslik,  varlıq)
Fəlsəfə -  bax:  müdriklik 
Filosoflar (philosorhoi)
-  ilk  filosflar  39 
Fəzilət (arete)  124, 269
Forma  (eidos,  moı ahe,  loqos)  75, 
109,147,  155,  185,247, 262
-  materiyamn  səbəbi  kimi  175
-  şeyin  varlığı  kimi  vo onun  birinci 
mahiyyəti kimi  154,  162,  183,  184
-  gerçəklikdə  mövcud  olan  kimi 
299
- məqsəd  kimi  132
- yaranma  və  məhv olma 247
-  məhrum  olm a 234,  249,  250 
- sonuncu  247
-  qismən  52
- və şey  262
-  və  materiya  110,  131,  132,  133, 
178,213,225
-  və bülöv  163
(bax:  gerçəklik,  ruh,  düşünən,  baş- 
lanğıc,  səbəb,  öz-özünə  (özlüyün- 
də),  mahiyyət, cisim)
G
Görmə 
[qabiliyyəti) 
(horasis, 
opsis)
- və  boya  (rəng)  280 
Görünən (horaton)
Gözallik (kalon)  298
-  idrakın  və  hərəkətin  başlanğıcı 
kimi  105
-  iradənin  prcdmcti  kimi  253
- növləri  269 
(bax: xcyir,  ağıl)
Göy 
cisiınlori 
haqqında 
təlim
(astrologia)  5 3 ,7 1 ,2 5 6 ,  265 
Gcrçəklik  (gerçək  olan,  fəaliyyət, 
gerçəkləşmo,  cntelexiya)  (energeia, 
entclccheia) 
138,  169,  187,  194, 
198,  235,250
-  mahiyyət  vo forma  kimi  199
-  imkandan  ovvoldir  («birincidir») 
196
(bax:  tanr  ,  imkan,  ruh,  bilik,  kə- 
miyyot,  m.ıteriya,  tofokkür,  tobiət, 
xasso,  varlıq,  mövcudluq,  mahiy- 
yot,  ağıl,  forma)
H
Həqiqət  (alethcs)  72.  97,  98,  103,
116,219,  230
-  vo  yalan  94,  101,  103,  104,  142, 
229,  232
- vo  roy  96
- və sobəb  61
(bax:  varlıq,  toxəyyül,  rəy,  müdrik- 
lik,  ağıl)
Həyat  (canlı) (dzoe, dzen)
- ruhun  bədənlə əlaqəsi kimi  186 
Hcyvan  (dzöon)
(bax:  insan, hiss)
358
Hərəkət  (kinesis)  53,  88,  230,  240, 
242,  290
-  kəm iyyət kimi  123
-  bitm əm iş  fəaliyyət kimi  194
-  hərəkətdə  olanın  hərəkətinin 
gerçəkləşm əsi  kimi  237
-  im kanda  olanın  gerçəkləşməsi 
kimi  235
- növləri  234, 241 
-ölçü sü   215
- kəm iyyəti  256
-  başlanğıcı  42,  44,  47,  50,  61,  67, 
250
-  əbədi  və  dairəvi  (planetlər)  199, 
2 0 0 ,2 5 1 ,2 5 4 ,  256,257
- aram sız (fasiləsiz)  112
- birinci  252
- m əkanca  257
- bərabər (müntəzəm)  268
-  və  hərəkətsiz  vo  əbədı  m ahiyyət 
256
-  və sükunət  98, 237 
-v ə s u b s tr a t  241
- və eyd oslar  59
(bax:  xeyir,  hüdudsuz,  şey,  ruh, 
materiya, 
başlanğıc, 
əvvəlki, 
gözəlliİc,  təbiət,  qabiliyyot,  m əhv 
olma,  m əqsəd,  hiss ilə qavranılan) 
Hərəkətverici (kinoyn)  242
- və m ateriya  260 
(bax:  ruh)
Harmoniya  (harmonia) 
70,  261, 
2 6 6 ,2 6 9
Həndəsə  (geometria) 
38,  69,  70,
7 2 ,2 2 7 ,2 5 6 ,2 6 7 ,2 9 3  
Homeomerilər 
(hom eoiom ereiai)
40, 
50
Hal (lar) (hexis,  pathos)  79,  147
-  keçici  (müvəqqoti)  xassə  kim i 
130
Hava (aer)
-  başlanğıc  (ilkəsas,  element)  kimi 
4 0 ,4 4 ,  52,  77,  109
(bax:  işıq)
Hüdudsuz  (apeiron)  47,  50,  61, 
194, 241
-ədədin  və  kəm iyyətin  xassəsi  kimi 
238
- varlığı  ola bilm əz 63
-  hiss  ilə  qavranalın  şeylər  ara- 
sında yoxdur 238,  239
-  kəmiyyətə,  zam ana  və  hərəkətə 
aiddir 242
- və hüdud (sərhəd)  5 3 ,2 3 8 ,2 9 8  
(bax:  xeyir, ədəd)
X
Xeyir (aqathon) 49,  5 0 ,2 2 1 ,2 5 9
- səbəbin  növü kim i  39,  40
-  başlanğıc kimi  43,  105, 260, 261,
298,299
-  hər  bir  yaram şın  və  hərəkətin 
məqsədi  kimi  40
-üm um i  260
- və hüdudsuz hərəkət  62 
- v ə t ə k   2 9 8 ,2 9 9  
- v ə ş ə r   299
- və gözəllik  268
(bax:  müdriklik,  qabiliyyət, ədod) 
Xoşbəxtlik (eydaim oniya)  199 
Xətt  (gramme) 
59,  67,  80,  121, 
224,279,  296
Xassə  (lər)  (sym bebekos,  pathos) 
61,245
-  mahiyyotlə  yanaşı  mövcud  deyil 
267
-  fəaliyyot  vasitəsilə  aşkar  edilir 
218
- təsadüfi  52,  70,  267,  291 
(bax:  hal, cisim)
İ
İdeya -  bax:  eydos 
İnsan  (antropos)  167,268
-  bütün  şeylərin  ölçüsü  kimi  216, 
229
- və ruh  182 
-v ə h ey v a n   96
- «üçüncü  insan»  54,  168,221,  280
359

İtallar (italoi) -  bax:  pifaqorçular 
İki  (olyas)  49,  179,  180,  274,  275, 
278, 280,  289, 290,  293,  298
- tək kimi  225
- ədədin  başlanğıcı  (elementi)  kimi 
2 8 1 ,2 9 3 ,2 9 8
İmkan  (mümkün  olan)  (dynamis, 
dinaton) 8 2 ,1 8 6 ,1 9 0
-  im kanda  eyni  bir  şey  əksliklərlə 
birlikdə  o la   bilər,  ancaq  gerçək- 
lik d əy o x   96
- imkan  nəyinsə əksliyidir  199
-  və  gerçəklik  96,  121,  193-196, 
228,  232, 249,  288
-  və  im kansızlıq  (mümkün  olm a- 
yan)  122,  123,  191
(bax:  əb əd i,  qavrayış,  gerçəklik, 
həyat,  bilik.  kəmiyyət,  materiya, 
qeyri-varlıq,  təbiət,  varlıq,  mahiy- 
yət, qabiliyyət)
K
Kateqoriya  (lar)  (kateqoria)  110,
2 0 8 ,2 1 8 , 2 4 1 ,2 9 1 ,2 9 4  
Keyfiyyət  (poin)  52,  81,  110,  216, 
2 1 7 ,2 3 2 ,  245,  246, 290,  291
-  m ahiyyətin  -   xassələri  və  halları 
kimi  123
- və m ahiyyət  145,  147,230 
(bax:  ruh,  tək, dəyişkənlik,  fərq) 
Kəmiyyət  (poson)  52,  1İ 4,  115, 
215-217,  228,  241,  245,  246,  266, 
290,  295
-  m ahiyyətin  xassələri  və  halları 
kimi  123
-  tərkib  hissələrino  bölünən  müəy- 
yənlik  kim i  122
-  imkan  halında  və  gerçəklikdə 
olan  kəm iyyət 237
- və m ahiyyət  145
(bax:  zam an ,  hərəkət,  ruh,  tok, 
dəyişkənlik, ölçü,  fərq,  münasibət)
Q
Qavrayış  (duyğu)  (aisthesis)  35,
37, 
229
-  və təkcə  37
(bax:  təxəyyül,  təfəkkür,  düşüncə 
vo qabiliyyət)
Qidalaıım ı  (trophe)
-  bir əksliyin  o  birısi ila udulması 
(bax:  qabiliyyət)
Qüsur (kakon)
Qabiliyyov 
(bacarıq, 
imkan) 
(dynamis)  187,  188,251,252
-  hərəkətin  və  ya  şeyin 
dəyişil- 
məsinin başlanğıcı kimi  122,123
- anadangolmə  və qazanılan  191
-  təsir  etmək  və  məruz  qalmaq 
188,  190,  192,  193 
-x o şb ə x to lm a   217
- əks  olmaq  200,  201
-  və  qabilıyyətsizlik  (bacarıqsızlıq) 
223
- v əağıl  189,  192,217
(bax:  ruh,  varlıq,  ağıl, məqsəd) 
Qcyri-var  ıq  (yoxluq)  (to  meun)
218,219,  247,  293
-  yalan  kimi  143,220,293
- sofistika sahəsi  kimi  139
- imkaııda  olan  varlıq  kimi  293
(bax:  varlıq,  yaranış, 
təsadüfi,
əkslik)
M
Materiya  (hyle)  43,  51,  75,  155, 
181,  186,  210,  246,  250,  252,  260, 
289
-  imkaıı  kimi  154,  198,  223,  248, 
259,  292
-  entelexiyanın  daşıyıcısı  kimi  167
- təsadüfün  səbəbi  kimi  140
- inkar  vasitəsilə aşkar olunur  213
-  bu  və  ya  başqa  əksliyə  qabil 
olmaqla  dəyişilməlidir  246
- hər bir  şeydə vardır  164
-  öz-ö/.üno  (özlüyündə)  dərk  olun- 
mur  162
360
- hisslərlə qavranılandır  162,  164
-  birincidir  184,196
- sonuncudur  188, 245
-  ağılla dərk  olunandır  162,  164
-  və horəkət  157,242
- və eydos  49
(bax:  şey,  hərəkətverici,  ruh,  bir, 
başlanğıc,  mövcud  olan,  mahiy- 
yət,  cisim,  forma)
Meqarlar  (meqarikoi)  190 
M exanika  (mechanike) 268 
M if (lər)  (mythos)  39,  63,  76,  258,
298
Müdrüklük  (fəlsəfə)  (soph ia)  36,
3 8,8 5 , 222
müəyyən 
sobəblər 
və 
başlanğıclar  haqqında  elmdir  37, 
3 9 ,6 7 ,2 2 0
-  həqiqət  haqqında  bilik  kimi  60
-  məqsəd,  xeyir,  ilksobəblər  və 
mahiyyət haqqmda elm  68-71
riyaziyyatın 
başlanğıclarını 
tədqiq edir  226
mövcud 
olanın  . 
təsadüfı 
xassələrini  və  əksliklərini  tədqiq 
cdir  226
-  müstəqil  mövcud  və  hərəkətsiz 
olanı tədqiq edir  138
- özlüyündo varhğı  tədqiq  edir  142
-  riyazi  predmctlər  və  hisslərlə 
qavranılan 
mahiyyot 
məşğul 
olmur  221
-  fəlsəfənin 
hissələri  mahiyyətin 
növləri  qədərdir  184
-  birinci  138,139
-  və dialektika 
86
- və  riyaziyyat  227,  256
-  və yönəltmə  261
(bax:  sofistika,  təbiət  haqqında 
təlim)
Mahiyyət  (oysia,  loq os) 
54,  58, 
67,  71,  131-133,  144,  182,  231,
2 4 1 ,2 6 2 ,2 8 3 ,2 9 3
-  yaranışm məqsədidir  110
-  imkan  və gerçəklik  kim i  173,  178
-  materiya  və forma kimi  58,  117, 
161,164
-  başlanğıc  və səbəb  kimi  50,  174, 
176,  179,  248
-  materiyadan  ayrılıqda  mövcud 
olm ayan kimi  138
- müəyyən nəsə kimi  82
- gerçəkləşmə kimi  183
- 
mövcudluqlar  arasında  birinci 
olan  kimi  251
- sonuncu substart kimi  117
-  cism in  hüdudu  (sərhəddi)  kimi 
145
- sadə cisimlər kimi  117
-  şevin  mövcudluğu  kimi 
117, 
148,  155,  167,  168,  174
-  məqsəd  kimi  257
hisslə 
qavranılan 
təkcə 
mahıyyətlərin  nə  tərifi  və  sübutu 
ola  bilm əz  171
- əksliklərdən  yaranır86
-  növləri  245, 246, 250
- yaranışı  184
-  anlamı (mənası)  117
-  çoxluq  293, 294
-  əbədi  və  hərəkətsiz  98,  145,  174, 
183 ,2 5 0 ,  251,255,  263
-  təbii  177
-  maddi  184
- ümumi  və təkcə  171,245, 268
-  birinci 299
-  keçici (təsadüfi)  182,224,  293
-  aralıq  266
- mürəkkəb (tərkibli)  165
-  xalis  166
-  hisslə  qavranılan  (təkcə)  66,  70, 
146,  147,  171,  181
-  və  matcriya  121,  147,  155,  165, 
181,  291