Çocukluk Çağı Travmasının ms hastalarında ve Sağlıklı Bireylerde İncelenmesi

Bulgular:

Sonuç:

Anahtar Kelimeler:

Aziza NURİYEVA, Yüksek Lisans Tezi

Ondokuz Mayıs Üniversitesi-Samsun, Haziran-2021

MS Belirli ataklarla ön plana çıkan akson hasarı, demiyelinizasyon ve enflamasyonla karakterize otoimmun mss hastalığıdır.

Çocukluk çağı travmaları

Çocukluk çağı travmaları (ÇÇT), bireylerin 18 yaşından önce maruz kaldığı cinsel, fiziksel ve duygusal istismar ve ihmalin yanı sıra ebeveynin kaybı, ebeveynden ayrı kalma, boşanma, göç, şiddete tanıklık etme, kazalar ve doğal afetler şeklinde tanımlanabilir. (Herman JL. Travma ve iyileşme. Tosun T, ç.editör. 1. Baskı. İstanbul: Literatür Yayıncılık; 2011.) Çocukluk çağı travması dahilinde yer alan ihmal veya istismar dediğimiz durum, çocuğun sağlığı ve güvenliğinin tehlikeye girebileceği, anne, baba veya bakıcı gibi herhangi bir yetişkin tarafından çocuğa yöneltilen,belirli kurallar açısından zararverici ve uygunsuz olarak nitelendirilen, gelişimlerini kısıtlayan ya da engelleyen herhangi eylem veya eylemsizlikler sonucu çocuğun fiziksel, duygusal,cinsel veya sosyal açıdan zarara uğraması durumudur. (Oral R, Can D, Kaplan S, Polat S, Ates N, Çetin G et al. Child abuse in Turkey: an experience in overcoming denial and a description of 50 cases. Child Abuse Negl 2001; 25:279-290. Taner Y, Gökler B. Çocuk istismarı ve ihmali: Psikiyatrik yönleri. Acta Medica 2004; 35:82-86.)

Yurdakök’e göre çocuğa karşı gerçekleştirilen kötü muamele, bakım verenler veya başka yetişkinler tarafından kaza-dışı gerçekleştirilen; çocuğun fiziksel veya ruhsal açıdan zarar görmesi olasılığı yüksek olan ve belirli kanunlara aykırı nitelikte kasti ya da bilmeyerek yapılan veya yapılması gerektiği halde yapılmayan eylemlerdir.( Yurdakök K, İnce O. Duygusal istismar ve ihmal. Katkı Pediatri Dergisi 2010;32:423-433.)

ÇÇT tanımlanması ve tedavisini zorlaştıran en önemli unsurlar, çocukluk çağı travmasının yinelenebilir olması ve aynı zamanda genel olarak ele alındığı zaman en yakını tarafından yapılması ve çocuğun yaşamının ileri yıllarını dahi etkileyecek uzun süreli tesirlerinin olmasıdır. (Yılmaz G, İşiten N, Ertan Ü, Öner A. Bir çocuk istismarı vakası. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi 2003; 46:295-298. Johnson C F. Abuse and Neglect of Children. Behrman RE, Kliegman RM, Arvin AM (eds), Nelson Textbook of Pediatrics, 16th ed. Philadelphia: WB Saunders; 2000)

Genel olarak ele alındığında ÇÇT her bir sosyal sınıfta, kültürde, etnik grup ve sosyoekonomik düzeyde görülebilen ve yalnızca aileleri değil, hayatın her alanını; gerek toplumu, gerekse sosyal kuruluşları ve yasal sistemleri, eğitim sistemini ve dahi iş alanlarını da etkileyen bir halk sağlığı sorunudur.( Taner Y, Gökler B. Çocuk istismarı ve ihmali: Psikiyatrik yönleri. Acta Medica 2004; 35:82-86 Bostancı N, Albayrak B, Bakoğlu İ, Çoban Ş. Üniversite öğrencilerinde çocukluk çağı travmalarının depresif belirtileri üzerine etkisi. Yeni Sempozyum Dergisi. 2006; 44:100-6 Akduman GG, Ruban C, Akduman B, Korkusuz İ. Çocuk ve cinsel istismar. Adli Psikiyatri Dergisi 2005; 3:9-14.)

“Bir yetişkin tarafından bilerek ya da bilmeyerek yapılan ve çocuğun sağlığını, fizik gelişimini, psikososyal gelişimini olumsuz yönde etkileyen davranışlar” diye geçen ve DSÖ tarafından verilen çocuk istismarını ele alan şu tanımdan görüldüğü üzere yetişkinin niyeti değil, gerçekleştirdiği eylemin çocuk üzerindeki etkisi önem arz etmektedir. (Bahar G, Savaş HA, Bahar A. Çocuk istismarı ve ihmali: bir gözden geçirme. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi 2009; 4:51-65)

Çocuk ihmali ve istismarı diye ele alınan durum çok tesirli ve çocuğun üzerindeki etkisini ömür boyu sürdürebilen önemli bir durumdur. Tanımlanması bakımından analiz edecek olursak istismar ve ihmal durumlarını ayıran kısım, istismarın aktif, ihmalin pasif olmasıdır. Lakin her iki durumda da çocuk etkilenmekte olup, travma yaşamaktadır. Belirli kültürel farklılıklar olmasına rağmen çocukluk çağı travmasının tanımında en önemli ve ortak sayılacak belirli unsurlar vardır, bunlar travmanın kaza dışı olması bunun yanı sıra tekrar etme olasılığının yüksek olması ve çocuğun zihinsel, fiziksel ve psikososyal gelişimini olumsuz yönde etkilemesidir. (2,12). Genel olarak çocukluk çağı travmasına zemin hazırlayacak etkenlere bakacak olursak, ebeveynde madde kötüye kullanım öyküsünün olması, aile içi sağlıksız etkileşim durumu ve ilaveten zayıf ebeveyn çocuk ilişkisi, düşük aile kalitesi ve düşük sosyoekonomik düzey, dar yaşam alanı, herhangi bir göç durumu, geniş aile yapısı veya tek ebeveynlik durumunun olması, toplumsal sorunlar, eğitim düzeyinin düşük olması ve bu gibi durumlar ele alınabilir. (14,15) Çocukluk Çağı Travmasının yaşanabileceği ailelerde ebeveynlerin çocukluk çağı travması geçirmiş olabileceği ve aynı zamanda şizofreni, madde veya alkol bağımlılığı, depresyon, bipolar bozukluk, kaygı bozukluğu veya obsesyon gibi psikiyatrik bozuklukları olabileceği saptanmaktadır. (13)