MAY 2023 ISSN: 2181-3558 107
INTEGRATSIYALASHGAN TA’LIM VA TADQIQOTLAR JURNALI JOURNAL OF INTEGRATED EDUCATION AND RESEARCH adabiyot vakillari asarlarini o‘rganish yosh avlod ma’naviyatining yuksaltirish
uchun zamindir!
Bugungi kun talabi yoshlar ma’naviy dunyosini yuksaltirish hamda bu borada
yurtimizda qator mazmunli ishlar olib borilganligi tahsinga sazavordir. Respublika
Prezidenti Sh.Mirziyoyev tomonidan tasdiqlangan “Yoshlarga oid davlat siyosati
to‘g‘risida”gi qonun («Xalq so‘zi» gazetasining 2016-yil 15-sentabridagi 182
(6617)-sonida e’lon qilingan), «Kitob mahsulotlarini nashr etish va tarqatish
tizimini rivojlantirish, kitob mutolaasi va kitobxonlik madaniyatini oshirish hamda
targ‘ib qilish bo‘yicha kompleks chora-tadbirlar dasturi to‘g‘risida»gi 2017-yil 13-
sentabrda e’lon qilingan qarori va yoshlarni tarbiyalash yo‘lidagi beshta muhim
tashabbus yoshlar ma’naviyatini rivojlantirish uchun muhim ahamiyatga molik
bo‘ldi.
Kitobga ko‘ngil qo‘ygan, badiiy adabiyotdan ozuqa olgan, ilmli,
dunyoqarashi keng insonlar hayotda doimo ilg‘or va boshqalar uchun yo‘lboshchi
bo‘lganlar. Adabiyot fanining maktablarda o‘qitilishidan maqsad o‘quvchi
yoshlarni
ezgulikka
chorlash,
yovuzlikka
nisbatan
nafrat
tuyg‘usini
shakllantirishdan iborat. Bu degani o‘quvchilarga insoniy fazilatlarni singdiruvchi,
ma’naviy-ruhiy ozuqa beruvchi, ijodkorlikka, ixtiro qilishga bo‘lgan qiziqishlarini
rivojlantiruvchi omil sifatida adabiyot fani hayot bilan hamnafas yashashga
undovchi fandir.
Albert Eynshteynning quyidagi fikrlariga e’tiboringizni jalb qilmoqchiman:
“Men aql egalari bo‘lgan matematiklar oldida bosh egaman, lekin ko‘ngil egalari
bo‘lgan adabiyotchilar oldida tiz cho‘kaman”.
Turli davrlarda turli elatlarda olimlar tomonidan kitob o‘qishning foydali
xususiyatlarini tadqiq etib kelishgan: jumladan, mutolaa asabni tinchlantiradi, miya
faoliyatini yaxshilaydi, qalbni yumshatadi, chet tillarini o‘rganishni osonlashtiradi,
muomala madaniyatini rivojlantiradi, so‘z boyligini oshiradi, tinglash qobiliyatini
shakllantiradi, ijodkorlik xususiyatlarini yuzaga chiqaradi va h.k.z. Shunga
qaramay tez sur’atlarda rivojlanayotgan texnika asrida vaqt tezlashib ketganligi,
turli manbalarning: mobil aloqa, kompyuter, internet kabi yoshlar qiziqishini
oshiruvchi
texnikalar
ko‘pligi
uchun
kitobxonlik
sezilarli
darajada
susayganligining guvohi bo‘lyapmiz. Kitobxonlik madaniyatini oshirish dolzarb
muommalardan biriga aylanganligi bois, biz ta’lim posbonlari zimmamizga
yuklangan katta mas’uliyat bilan yoshlarga o‘rnak bo‘lishimiz, kelajak
yoshlarining yo‘lini yorituvchi nur bo‘lib xizmat qilishimiz zarur.
Dars va ma’naviyat majlislarida hikmatli so‘z, ibratli aforizm va motivatsiya
beruvchi fikrlardan foydalanishni, bu bilan o‘quvchilar ruhiyatini o‘stirish va
ezgulikka chorlashni o‘z oldimizga maqsad qilib qo‘yishimiz darkor. Bu maqsad,
albatta, o‘quvchilar o‘qishi, ijodkorligining o‘sishida o‘z ta’sirini ko‘rsatadi. Ushbu
o‘rinlarda Yusuf Xos Hojib, Ahmad Yugnakiy, Yassaviy, Jaloliddin Rumiy,
Najmiddin Kubro, Navoiy kabi o‘zbek adabiyotining buyuk nomoyondalari
ijodidan foydalanishni tavsiya etishim mumkin. Menimcha, bu donishmand